უიღურეფი
უიღურეფი (უიღ:ئۇيغۇر; [1] ჩინ. 维) — ცენტრალური დო ბჟაეიოლ აზიას მახორუ თურქული ეთნოსი. ასეშო უიღურეფიშ უმანტაშობა ოხორანს ჩინეთის, სინძიანიშ პროვინციას. უიღურეფიშ დოხოლაფირო 80% ოხორანს სინძიანიშ ობჟათე ნორთის - ტარიმიშ რზენს.[2] უიღურეფი ჩინეთის სიძიანიშ მოხ ტაოიანს, ობჟათე-ცენტრალურ ჰუნანს ოხორანა.[3] ჩინეთიშ მოხ უიღურეფი თაშნეშე ოხორანა: ყაზახეთის, ყირგიზეთის დო უზბეკეთის. თაშნეშე მორჩილი დიასპორეფი რე: ავღანეთის, პაკისტანს, გერმანიას, ნიდერლანდეფს, რუსეთის, ააშ-ს დო თურქეთის.[4]
ეტიმოლოგია
ჯოხო უიღურიშ შანულობა უჩინებუ რე. არძაშე არხოს გერე ზიტყვა uyushmaq-წკჷმა, ნამუთ შანენს გოართოიანაფილ კათას. ორხონ-ენისეიშ ძეგლეფს უიღურეფი მოშინაფილი რე მუჭოთ uyɣur,[5] ნამუთ ჩინურს ტანიშ დინასტიაშ ანალეფშა გინორთჷ მუჭოთ -Huí Hé (回紇).[6] მოგვიანაფათ 788 - 809 წანეფს უიღურეფიშ მოთხირით ჯოხოდვალაქ დითირჷ Huí Hú (回鶻)-თი. ხუთი დინასტიაშ ისტორიას ტერმინი გოსხუნილი რე მუჭოთ „არწიშ ადორია“.[7]
ლიტერატურა
- Hessler, Peter. Oracle Bones: A Journey Through Time in China. New York: Harper Perennial, 2006.
- Hierman, Brent. "The Pacification of Xinjiang: Uighur Protest and the Chinese State, 1988-2002." Problems of Post-Communism, May/Jun2007, Vol. 54 Issue 3, pp 48–62
- Human Rights in China: China, Minority Exclusion, Marginalization and Rising Tensions, London, Minority Rights Group International, 2007
