Vietnam
An Vietnam (Vinyetnames: Việt Nam ginluluwás [vîət nāːm] (
pamati-a)), nga an opisyal nga pagtawag amo an Republika Sosyalista han Vietnam (ha Vietnames: Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam), amo an pinakasidlangan nga nasod ha Indotsina nga peninsula ha Timugan nga Asya. Ginsasapitan ini han Tsina ha amihanan, han Laos ha kanawayan, ngan Cambodia ha habagatan. Ha sidlangan nga dapit han nasod nahamutang an Dagat Salatan Tsina. Tungod hin populasyon nga labaw hin 87 ka ribo o milyon, an Vietnam amo an ika-13 nga gidamoi hin tawo nga nasod han kalibotan. An nasod nahalista dida han "Sunod nga Napulo kag Usa" nga mga ekonomiya; sumala han mga estadistika han gobyerno, an pagtubo han GDP mga 8.17% han 2006, an ikaduha nga gimalaksihi nga rata hin pagtubo ha mga nasod ha Sidlangan nga Asya ngan amo an gimalaksihi ha Timugan nga Asya.
Republika Sosyalista han Vietnam Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam | |
|---|---|
 Bandira  Coat of arms | |
Darahonon: Độc lập - Tự do - Hạnh phúc "Paglugaríng - Kagawasan - Kalipayan" | |
Awit: Tiến Quân Ca "Marcha han Army" (syahan nga garay) | |
![Kahamutang han Vietnam (green) ha ASEAN (dark grey) — [Legend]](https://www.search.com.vn/wiki/war/Paypay:Location_Vietnam_ASEAN.svg) | |
| Pamunuan | Hanoi |
| Gidako-i nga syudad | Syudad han Ho Chi Minh |
| Opisyal nga mga pinulungan | Vietnames (Tiếng Việt) |
| Opisyal nga pagsurat | Vietnames nga abakadahan |
| (Mga) Tawag hin tawo | Vietnames |
| Kagamhanan | Sosyalista nga republika,1 Usá-ka-partido nga estado komunista |
• Mangulo | Nguyễn Phú Trọng |
• Primer Ministro | Nguyễn Xuân Phúc |
• Maghirilom nga Kasahiran han PKV | Nguyễn Phú Trọng |
• Ministro han Seguridad Publiko | Tô Lâm |
| Magbabalaod | Nasodnon nga Katitirok han Vietnam |
| Pagkahimo | |
• Đại Việt | 1054 |
• Franses nga pagsakop | 1853 kutob 1883 |
• Paglugaring tikang han Fransya | 2 Septyembre 1945 |
• Paghibalik hin Paghiusa | 30 Abril 1975 |
• Yanâ nga konstitusyon | 19 Disyembre 1980 |
| Langyab | |
• Bug-os | 331,690 km2 (128,070 sq mi) (ika-65) |
• Katubigan (%) | 1.3 |
| Kamolupyohan | |
• 1 Abril 2009 nga census | 85,789,573 (13th)[1] |
• Densidad | 259/km2 (670.8/sq mi) (ika-46) |
| GDP (PPP) | 2008 nga banabana |
• Bug-os | $240.757 ka bilyon[2] (ika-44) |
• Per capita | $2,793[2] (ika-129) |
| GDP (nominal) | 2008 nga banabana |
• Bug-os | $89.829 ka bilyon[2] (ika-60) |
• Per capita | $1,042[2] (ika-139) |
| Gini (2014) | 37.6[3] medium |
| HDI (2017) | ▲ 0.694[4] namumutnga · ika-116 |
| Salapi | đồng (₫) (VND) |
| Zona hin oras | UTC+7 (UTC+7) |
• Summer (DST) | UTC+7 (No DST) |
| Dapit hin pagmanehar | right |
| Kodigo hin pagtawag | 84 |
| ISO 3166 nga kodigo | VN |
| Internet TLD | .vn |
 | |
| |
Etimolohiya
Ha mga siglo han kaagi, an Vietnam gintawag hin mga damo ka lain nga mga ngaran: Văn Lang dida han Hùng Vương nga Dinastiya, Âu Lạc dida han Dinastiya An Dương Vương, Van Xuan dida han Anterior Lý nga Dinastiya, Đại Cồ Việt dida han Đinh nga dinastiya ngan Anterior Lê nga Dinastiya. Tikang han 1054, an Vietnam gintawag nga Đại Việt (Dako nga Viet). Dida han panahon han Hồ nga Dinastiya, an Vietnam gintawag nga Đại Ngu. Dida han 1804, hi Hadi Gia Long nagplano paggamit han ngaran nga Nam Việt para han Vietnam pero an Qing nga dinastiya han Tsina waray inmuyon ngan ginbalhin ini ngadto han Việt Nam. Ha Iningles ngan Kinatsila, an duha nga silaba ginsurat nga usa nga pulong: Vietnam. Tikang han 1839 tubtob 1945, hi hadi Minh Mạng ginbalhin an ngaran nga Việt Nam ngadto ha Đại Nam.
An ngaran nga Việt Nam gin-gamit para hini nga nasod ugsa ini mahimo nga opisyal nga ngaran dida han "Dư địa chí" ni Nguyễn Trãi nga ginsurat dida han 1435 ngan bangin bisan pa han sarusayo pa nga panahon. An "Việt" amo an ngaran han gidakoi nga etniko nga grupo ha Vietnam; an Kinh (người Kinh) ngan "Nam" nangangahulogan nga "an Sur" o "an Salatan", nga nagpapahayag han pagkasoberano han Vietnam tikang ha Tsina (nga gintatawag nga "Norte nga nasod" o "Amihanan nga nasod" han mga Vietnames nga katawhan).
Mga lalawigan han Vietnam
| Ngaran | Kapital | Popyulasyon (1 Jul 2006) | Kahaluag (1 Jan 2006) | Rehiyon |
|---|---|---|---|---|
| Bắc Ninh | Bắc Ninh | 1,009,800 | 823.1 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Hà Nam | Phủ Lý | 826,600 | 859.7 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Hải Dương | Hải Dương | 1,722,500 | 1,652.8 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Hưng Yên | Hưng Yên | 1,142,700 | 923.5 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Nam Định | Nam Định | 1,974,300 | 1,650.8 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Ninh Bình | Ninh Bình | 922,600 | 1,392.4 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Thái Bình | Thái Bình | 1,865,400 | 1,546.5 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Vĩnh Phúc | Vĩnh Yên | 1,180,400 | 1,373.2 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
| Hà Nội (munisipyo) | 5,760,200 | 3,119 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong | |
| Hải Phòng (munisipyo) | 1,803,400 | 1,520.7 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong | |
| Hà Tĩnh | Hà Tĩnh | 1,306,400 | 6,026.5 km² | Bắc Trung Bộ |
| Nghệ An | Vinh | 3,064,300 | 16,498.5 km² | Bắc Trung Bộ |
| Quảng Bình | Đồng Hới | 847,900 | 8,065.3 km² | Bắc Trung Bộ |
| Quảng Trị | Đông Hà | 625,800 | 4,760.1 km² | Bắc Trung Bộ |
| Thanh Hoá | Thanh Hoá | 3,680,400 | 11,136.3 km² | Bắc Trung Bộ |
| Thừa Thiên-Huế | Huế | 1,143,500 | 5,065.3 km² | Bắc Trung Bộ |
| Bắc Giang | Bắc Giang | 1,594,300 | 3,827.4 km² | Dong Bac |
| Bắc Kạn | Bắc Kạn | 301,500 | 4,868.4 km² | Dong Bac |
| Cao Bằng | Cao Bằng | 518,900 | 6,724.6 km² | Dong Bac |
| Hà Giang | Hà Giang | 683,500 | 7,945.8 km² | Dong Bac |
| Lạng Sơn | Lạng Sơn | 746,400 | 8,331.2 km² | Dong Bac |
| Lào Cai | Lào Cai | 585,800 | 6,383.9 km² | Dong Bac |
| Phú Thọ | Việt Trì | 1,336,600 | 3,528.4 km² | Dong Bac |
| Quảng Ninh | Hạ Long | 1,091,300 | 6,099.0 km² | Dong Bac |
| Thái Nguyên | Thái Nguyên | 1,127,200 | 3.546.6 km² | Dong Bac |
| Tuyên Quang | Tuyên Quang | 723,300 | 5,870.4 km² | Dong Bac |
| Yên Bái | Yên Bái | 740,700 | 6,899.5 km² | Dong Bac |
| Điện Biên | Điện Biên Phủ | 459,100 | 9,562.5 km² | Tây Bắc |
| Hoà Bình | Hoà Bình | 820,400 | 4,684.2 km² | Tây Bắc |
| Lai Châu | Lai Châu | 319,900 | 9,112.3 km² | Tây Bắc |
| Sơn La | Sơn La | 1,007,500 | 14,174.4 km² | Tây Bắc |
| Daklak | Buôn Ma Thuột | 1,737,600 | 13,139.2 km² | Tây Nguyên |
| Dak Nông | Gia Nghĩa | 407,300 | 6,516.9 km² | Tây Nguyên |
| Gia Lai | Pleiku | 1,161,700 | 15,536.9 km² | Tây Nguyên |
| Kontum | Kontum | 383,100 | 9,690.5 km² | Tây Nguyên |
| Lâm Đồng | Đà Lạt | 1,179,200 | 9,776.1 km² | Tây Nguyên |
| Bình Định | Quy Nhơn | 1,566,300 | 6,039.6 km² | Nam Trung Bộ |
| Khánh Hòa | Nha Trang | 1,135,000 | 5,217.6 km² | Nam Trung Bộ |
| Phú Yên | Tuy Hòa | 873,300 | 5,060.6 km² | Nam Trung Bộ |
| Quảng Nam | Tam Kỳ | 1,472,700 | 10,438.3 km² | Nam Trung Bộ |
| Quảng Ngãi | Quảng Ngãi | 1,295,600 | 5,152.7 km² | Nam Trung Bộ |
| Đà Nẵng (munisipyo) | 788,500 | 1,257.3 km² | Nam Trung Bộ | |
| Bà Rịa-Vũng Tàu | Vũng Tàu | 926,300 | 1,989.6 km² | Dong Nam Bo |
| Bình Dương | Thủ Dầu Một | 964,000 | 2,696.2 km² | Dong Nam Bo |
| Bình Phước | Đồng Xoài | 809,500 | 6,883.4 km² | Dong Nam Bo |
| Bình Thuận | Phan Thiết | 1,163,700 | 7,836.9 km² | Dong Nam Bo |
| Đồng Nai | Biên Hòa | 2,214,800 | 5,903.9 km² | Dong Nam Bo |
| Ninh Thuận | Phan Rang-Tháp Chàm | 567,900 | 3,363.1 km² | Dong Nam Bo |
| Tây Ninh | Tây Ninh | 1,047,100 | 4,035.9 km² | Dong Nam Bo |
| Thành phố Hồ Chí Minh (munisipyo) | 6,105,800 | 2,098.7 km² | Dong Nam Bo | |
| An Giang | Long Xuyên | 2,210,400 | 3,536.8 km² | Mekong Delta |
| Bạc Liêu | Bạc Liêu | 820,100 | 2,584.1 km² | Mekong Delta |
| Bến Tre | Bến Tre | 1,353,300 | 2,360.2 km² | Mekong Delta |
| Cà Mau | Cà Mau | 1,232,000 | 5,331.7 km² | Mekong Delta |
| Đồng Tháp | Cao Lãnh | 1,667,800 | 3,376.4 km² | Mekong Delta |
| Hậu Giang | Vị Thanh | 796,900 | 1,601.1 km² | Mekong Delta |
| Kiên Giang | Rạch Giá | 1,684,600 | 6,348.3 km² | Mekong Delta |
| Long An | Tân An | 1,423,100 | 4,493.8 km² | Mekong Delta |
| Sóc Trăng | Sóc Trăng | 1,276,200 | 3,312.3 km² | Mekong Delta |
| Tiền Giang | Mỹ Tho | 1,717,400 | 2,484.2 km² | Mekong Delta |
| Trà Vinh | Trà Vinh | 1,036,800 | 2,295.1 km² | Mekong Delta |
| Vĩnh Long | Vĩnh Long | 1,057,000 | 1,479.1 km² | Mekong Delta |
| Cần Thơ (munisipyo) | 1,139,900 | 1,401.6 km² | Mekong Delta | |
Pinanbasaran
Dugang nga barasahon
Mga sumpay ha gawas
| Dugang nga pamiling mahitungod han Vietnam ha kanan Wikipedia mga bugto nga proyekto: | |
 | Mga kasirigngon tikang ha Wiktionary |
 | Sarigan nga basahon tikang ha Wikibooks |
 | Mga hulád tikang ha Wikiquote |
 | Gintikangan nga mga kasuratan tikang ha Wikisource |
 | Mga imahe ngan medya tikang ha Commons |
 | Mga sumat notisya tikang ha Wikinews |
 | Pagkukuhaan hin pagtuon tikang ha Wikiversity |
- Vietnam profile from BBC News
- Vietnam nga entrada ha The World Factbook (CIA)
- Vietnam Ginhipos 2012-10-03 han Wayback Machine from UCB Libraries GovPubs
- Vietnam ngada ha Open Directory Project
- Vietnam at Encyclopædia Britannica
Wikimedia Atlas han Vietnam- Key Development Forecasts for Vietnam from International Futures
- Gobyerno
- Portal of the Government of Vietnam Ginhipos 2012-05-28 han Wayback Machine
- Communist Party of Vietnam – official website (in Vietnamese)
- National Assembly Ginhipos 2008-11-02 han Wayback Machine – the Vietnamese legislative body
- General Statistics Office
- Ministry of Foreign Affairs
- Chief of State and Cabinet Members Ginhipos 2008-12-10 han Wayback Machine
- Media ngan pagsecensor
- Robert N. Wilkey. "Vietnam’s Antitrust Legislation and Subscription to E-ASEAN: An End to the Bamboo Firewall Over Internet Regulation?" Ginhipos 2012-07-19 han Wayback Machine The John Marshall Journal of Computer and Information Law. Vol. XX, No. 4. Summer 2002. Retrieved 16 February 2013.
- Turismo
- Official tourism website Ginhipos 2010-08-19 han Wayback Machine
| Mga Nasod ha Timugan nga Asya |
|---|
| Birmania/Myanmar | Brunei | Cambodia/Camboya | Indonesia | Laos | Malaysia | Pilipinas | Singgapura/Singapur | Sinirangan nga Timor | Thailand/Tailandya | Vietnam |
| Mga Nasod ha Asya |
|---|
| Afganistan | Amihanan nga Korea | Arabya Saudi | *Armenya | *Aserbaiyan | Barein | Bangladesh | Birmania/Myanmar | Brunei | Butan | Cambodia/Camboya | *Ehipto | Emiratos Arabes Unidos | *Georgia | Hapon | Hordanya | India | Indonesia/Indonesya | Irak | Iran | Israel | *Kasahistan/Kazakhstan | Kirguistan | Kuwait | Laos | Libano | Malaysia | Maldivas | Mongolya | Nepal | Oman | Pakistan | Pilipinas | Qatar/Catar | *Rusia | Salatan nga Korea | Singgapura | Sinirangan nga Timor | Sirya | Sri Lanka | Taiwan (Republika han Tsina) | Tayikistan | Thailand/Tailandya | Tsina (Kanan Katawhan Republika han Tsina) | Turkmenistan | Turkeya | Usbekistan | Vietnam | Yemen |