Radon
| ||||||
| Djenerå | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| No, Essegne, Lº at. | radon, Rn, 86 | |||||
Li radon (/ʀa.'dɔ̃/), c' est èn elemint do tåvlea Mendeleyev, del troke des gåz nôbes, kinoxhou dizo l' essegne atomike Rn, li limero atomike 86, et l' pwès atomike 222.
Mwaissès piceures
C' est l' pus pezant des gåz nôbes.
Li radon est radiactif, ça fwait: canceridjinne.
Il est wårdé dins sacwants rotches, et ndè pout rexhe, et s' rashonner dins les måjhons des payis d' montinne (e l' Walonreye, aprume e l' Årdene).
Zwers do radon, e l' radiactivité
intrêyes do radon divins ene måjhon
Li radon dins les måjhons e l' Beldjike
Loukîz a : Mape do radon, comene pa comene (2020-2021)
Muzuraedje
El livea ki les otorités del santé, bedje ey uropeyinne, ont prins come referince di dandjreusté, c' est 300 becrels å mete cube.
Sol ene mape do radon e l' Beldjike, fwaite pa l' AFCN (Agence Fédérale de Contrôle Nucléaire), dins tote li Flande, gn a moens d’ ene måjhon so cint k' arive a ç' tô la.
E l’ Walonreye, on gripe disca pus d’ 10 måjhones so cint. Et dins ces måjhons la, end a la k’ on rleve dipus d’ vint feyes li valeur di risse.[1]
Dispu les anêyes 1980, on waite k' i gn nd åye li moens possibe di måjhons k' on î dmeure k' åyexhe ostant d' radon. Adon, on va prinde de mzeures di rmédiyåcion po fé baxhî l' tô a 100 becrels å mete cube.
Kimint fé po n’ pont awè d’ radon dins vosse måjhon ?
Dins les viyès måjhons : s’ i gn a des cåves dizo tote li måjhon : todi leyî les rayires å lådje. On decimete cwåré, c’ est ddja assez, si vos ristopez po l’ ivier. Tuzez a leyî ene buze po-z renairi.
Mins e l’ esté, fåt bén drovi, gn a beacôp d’ pus d’ radon k’ est rshoflé foû des rotches.[2]
Dins les scrijhaedjes e walon
- Loukîz a : «Li saga do radon»
