Taxtlar o‘yini (kitob)
Taxtlar oʻyini (inglizcha: A Game of Thrones) — amerikalik yozuvchi George R. R. Martinning „Muz va olov qoʻshigʻi“ epopeyasining birinchi romani, fantastik romanlar turkumi debochasi. Asar birinchi marta 1996-yilning 1-avgustida nashr etilgan. Roman 1997-yilgi Lokus[1] va Nebula mukofotiga[1][2] sazovor boʻlgan. 2011-yil yanvar oyida roman New York Times Bestselleriga aylandi[3] va 2011-yilning iyul oyida roʻyxatda 1-oʻringa chiqdi[4].
| Asl nomi | A Game of Thrones |
|---|---|
| Muallif(lar) | George R. R. Martin |
| Muharrir(lar) | Maʼmuraxon Qutliyeva |
| Tarjimon(lar) | Mirzohid Muzaffar |
| Bezovchi(lar) | Firdavs Doʻstmatov |
| Mamlakat |  AQSh |
| Til | inglizcha |
| Qismlar | "Muz va olov qo‘shig‘i" epopeyasi, 1-kitob |
| Janr(lar)i | Fantastik roman |
| Nashr etilgan sanasi | 1-avgust, 1996-yil |
| Nashriyot | Zabarjad Media |
| Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi | 22-aprel, 2024-yil |
| Sahifalar soni | 928 bet |
| ISBN | ISBN 978-9943-9528-7-4 |
| Keyingisi | Qirollar toʻqnashuvi |
Romanda voqealar turli nuqtai nazar va qahramonlar tilidan hikoya qilinib, Martin kitobxonga Vesteros, Devor va Targaryenlar singari zodagon xonadonlar tarixi va taqdiri taqdim etadi. Asarning bir nechta spin-off versiyalarni, jumladan, bir nechta oʻyinlarni ilhomlantirgan. Shuningdek, fantastik roman 2011-yil aprel oyida premyerasi boʻlgan HBO teleseriali „Taxtlar oʻyini“ning ilk fasli nomi va asosi sanaladi.
Oʻzbek tilidagi nashri
Roman koʻplab tillarga tarjima qilingan; qattiq muqovali, qogʻoz muqovali, elektron kitob, audio kitob koʻrinishida bir nechta koʻrinishlarda nashr etilgan. Turli tillardagi kitoblar soni doim ham bir xil boʻlmasligi mumkin. Misol uchun, Blanvalet va keyinchalik Penhaligon tomonidan nashr etilgan nemis qogʻozli nashrlari uchun kitob va seriyaning boshqa romanlari ikkiga boʻlingan[5]. 2000-yil iyun oyida Meysha Merlin kitobning cheklangan nashrini nashr etdi, uni Jeffri Jons toʻliq tasvirlagan.
Asar oʻzbek tiliga tarjima qilinishiga kitobxonlarning talablari sabab boʻldi. 2023-yilning 28-aprelida tarjimon Mirzohid Muzaffar oʻz blogida tarjima boʻyicha soʻrovnoma eʼlon qildi. Shu yilning 29-noyabrida esa „Zabarjad Media“ nashriyoti oʻzbekcha nashrga mualliflik va tarjima huquqini qoʻlga kiritganligini haqida xabar qildi. Asarning oʻzbek tilidagi tarjimasida Bantam Books (2015, New York) nashriyotining maxsus nashri asos qilib olingan[manba kerak].
Asarning oʻzbek tilidagi taqdimoti 2024-yilning 22-aprelida boʻlib oʻtdi[manba kerak].
Qahramonlari
Har bir bob bitta xarakter — uchinchi shaxsning cheklangan nuqtai nazariga qaratilgan; kitob sakkiz bosh qahramonning istiqboli va hikoyasini taqdim etadi. Bundan tashqari, kichik qahramon muqaddimani boshlan berishga xizmat qilgan.
● Muqaddima: Will — tungi qorovul.
● Asosiy qism:
- Eddard Stark yoki „Ned“ Stark — Shimol qoʻriqchisi va Vinterfell Lordi, Qirolning oʻng qoʻli.
- Catelyn Stark xonim — Eddard Starkning rafiqasi va Tulli xonadoni vakilasi.
- Sansa Stark — Eddard va Katelin Starklarning katta qizi.
- Arya Stark — Eddard va Katelin Starklarning kenja qizi.
- Bran Stark — Eddard va Katelin Starklarning oʻrtancha oʻgʻli.
- Jon Snow — Eddard Starkning noqonuniy oʻgʻli.
- Tyrion Lannister — mitti, egizaklar: qirolicha Sersey va Xeymning ukasi, lord Tayvin Lannisterning kenja oʻgʻli.
- Malika Deyneris Targaryen — sobiq qirol Aerysning surgun qilingan qizi va merosxoʻri Aerys Viserysning singlisi .
Keyingi kitoblarda baʼzi qahramonlar nuqtai nazarlari qoʻshiladi, boshqa birlari esa olib tashlanadi.
Yozilishi
Martin romanni yozish jarayonida Sage Uoker, Martin Rayt, Melinda Snodgrass, Karl Keym, Bryus Baugh, Tim OʻBrayen, Rojer Zelazni, Jeyn Lindskold va Laura Mixonlar singari bir qancha mualliflarning tajribalaridan foydalanganligini tan oladi[6].
Madaniyatda
„Taxtlar oʻyini“ va „Muz va olov qoʻshigʻi“ seriyasidagi keyingi romanlar HBO teleseriali, komikslar seriyasi, bir nechta karta, stol, video oʻyinlari va boshqa ommaviy axborot vositalariga moslashtirilgan.
Mukofot va nominatsiyalar
- Lokus mukofoti — eng yaxshi roman (fantastika) (yutuq) — (1997)
- Jahon fantastika mukofoti — eng yaxshi roman (nomzod) — (1997)
- Hyugo mukofoti — „Ajdaho qoni“ uchun eng yaxshi roman (yutuq) — (1997)
- Nebula mukofoti — Eng yaxshi roman (nomzod) — (1997)
- Ignotus mukofoti — Eng yaxshi roman (xorijiy) (yutuq) — (2003)