Shamollash
Shamollash — organizm sovqotishi oqibatida kelib chiqadigan oʻtkir respirator kasalliklarning umumiy nomi. Havo haroratining pasayishi, namligining ortishi va boshqa omillar shamollashga sabab boʻladi. Shamollash kishining kuch-quvvatini va organizmning mikroblarga qarshi kurashish qobiliyatini susaytiradi. Shamollash deganda koʻpincha nafas yoʻli kasalliklari: tumov, katar, bronxit, zotiljam, gripp va boshqalar tushuniladi. Shamollagan kishining eti uvishadi yoki sovqotadi, aksiradi, burni achishib suv keladi, isitmasi chiqadi, boshi ogʻrib, lohas boʻladi, darmoni quriydi.
Biror aʼzo shamollaganda koʻpincha uning nerv tomirlari va muskullari yalligʻlanib ogʻriydi, masalan, radikulit, ishias, mialgiya, nevralgiya, yuz nervi falaji va hokazo. Shamollash organizm sezuvchanligining ortishi bilan kechadigan (allergik) kasalliklar, masalan, boʻgʻim revmatizmi, ayrim surunkali xastaliklarga, masalan, surunkali nefrit va boshqalar zoʻriqishiga sabab boʻladi.
Alomatlari
Shamollash odatiy belgilar kabi, burun oqishi, tomoq og'rishi va qo'l og'riqlari kiradi, ba'zan Mushaklar og'rig'i, charchash, bosh og'ri va ochko'zlik kabi alomatlar yuzaga[1]. G'arq og'riqlari holatlarning taxminan 40-50% ga teng[2] va mushaklar og'riq ham taxminan 50%ga teng[3]. Kattalarda issiqlik odatda mavjud emas, lekin chaqaloqlar va kichik bolalar uchun keng tarqalgan. Kasal odatda kuzatuvchi gripp bilan taqqoslaganda yengil bo'ladi. Hosil va issiqlik kattalarda grippning yuzaga kelishi ehtimoli yuqoriligini ko'rsatsa-da, ushbu ikki holat o'rtasida katta o'xshashlik mavjud[4]. O'rtacha sovuqni keltirib chiqaradigan bir qator viruslar ham asimptomatik infeksiyalarga olib kelishi mumkin[5][6].
Sabablari
O'tmishda bo'lgan sovuq - bu yuqori nafas olish yo'llari yuqumli kasalligi bo'lib, uning sababchisi turli viruslar bo'lishi mumkin. Eng keng tarqalgan holat - bu rinovirus (30-80%), 99 ta serotiplar ega pikornavirus turi[7]. Boshqa keng tarqalgan viruslar: adenoviruslar, enteroviruslar, parainfluenza va RSV[8]. Ko'pincha birdan ortiq virus mavjud[9]. Jami 200 dan ortiq virus turlari sovuq bilan bog'liq[10]. Ba'zi umumiy sovuqlarning virus sababi (20-30%) noma'lum[8].
Epidemiologiyasi
O'rtacha sovuq odamlarning eng keng tarqalgan kasallik bo'lib[11] va butun dunyodagi odamlarga ta'sir qiladi[12]. Katta yoshdagi insonlar odatda yiliga ikki-uchta shamollashi mumkum[13], bolalar yiliga olti-o'n marta shamollashi (maktabdagi bolalar uchun yiliga o'n ikki marta shamollashi) mumkin[14], Immunitetning pasayishi tufayli keksalarda simptomatik infektsiyalar ko'payadi[15].