Ozarbayjon Respublikasining Konstitutsiyasi
Ozarbayjon Respublikasining Konstitutsiyasi[1] (ozarbayjoncha: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası) — Ozarbayjon Respublikasining asosiy qonuni, oliy yuridik kuchga ega boʻlgan siyosiy-huquqiy hujjat. Yangi konstitutsiya 1995-yil 12-noyabrda referendum yoʻli bilan qabul qilingan va 27-noyabrda kuchga kirgan.
Tarixi
Ozarbayjonning birinchi Konstitutsiyasi (Ozarbayjon SSR) 1921-yil 19-mayda I Butun Ozarbayjon Sovetlari Kongressida qabul qilindi[2]. 1921-yil Konstitutsiyasi shahar va qishloq proletariatining diktaturasini mustahkamladi[3]. RSFSR Konstitutsiyasining namunasi asosida tuzilgan ushbu konstitutsiya ishchilar sinfining davlat boshqaruvidagi yetakchi rolini taʼminladi[4]. Ozarbayjon Konstitutsiyasining yangi tahriri 1925-yil 14-martda IV Umumittifoq Sovetlarining qurultoyida qabul qilindi[2].
1937-yil 10-martda boʻlib oʻtgan IX Butunjahon Ozarbayjon Sovetlari Kongressi, Ozarbayjon SSR yangi Konstitutsiyasi loyihasini muhokama qildilar va 14-martda respublikaning yangi konstitutsiyasini tasdiqladilar[4]. Yangi konstitutsiya respublikaning milliy, iqtisodiy, siyosiy va tarixiy xususiyatlarini aks ettirdi. 1978-yil 21-aprelda toʻqqizinchi chaqiriq Ozarbayjon SSR Oliy Kengashining navbatdan tashqari VII sessiyasi Ozarbayjon SSRning soʻnggi Konstitutsiyasini qabul qildi.
Ozarbayjon mustaqillikka erishgach, yangi Konstitutsiya tayyorlash zarurati paydo boʻldi. 1995-yil 12-noyabrda boʻlib oʻtgan umumxalq referendumi bilan mustaqil Ozarbayjonning birinchi Konstitutsiyasi qabul qilindi.
2002-yil 24-avgustda umumxalq ovozi bilan (referendum) Ozarbayjon Konstitutsiyasiga birinchi tuzatish kiritildi[5].
2009-yil 18-martda referendumda Konstitutsiyaning 29-moddasiga oʻzgartishlar qabul qilindi[6].
2016-yil 26-sentabrda 2009-yil Konstitutsiyasiga tuzatishlar ommaviy ovoz berish orqali qabul qilindi[7]. Shunday qilib, Ozarbayjonda mamlakat Vitse-prezidenti lavozimi oʻrnatildi, prezidentlik muddati 5 yildan 7 yilgacha uzaytirildi, Prezident shuningdek, Milliy Majlisni tarqatib yuborish huquqiga ega.