Nadar
Nadar taxallusi bilan tanilgan Gaspard-Félix Tournachon 1820-yil 5-aprel[1] da Fransiyada tugʻilgan. Nadarni fotografi, karikaturachi, jurnalist, yozuvchi va havo sharining muallifi sifatida bilishadi. 1858-yilda u aerofotosuratlarni olgan birinchi fotograf hisoblanadi.
Nadar | |
---|---|
Tavalludi | Gaspard-Félix Tournachon 5-aprel 1820-yil Parij, Fransiya |
Vafoti | 20-mart 1910-yil (89 yoshda) Parij, Fransiya |
Fuqaroligi | Fransiya |
Kasbi |
|
Otasi | Victor Tournachon |
Imzosi | |
Nadarning fotoportretlari koʻplab milliy fotosuratlar toʻplamlarida saqlanadi. Uning oʻgʻli Pol Nadar (1856—1939) otasining vafotidan keyin studiyasini davom ettirgan.
Hayoti
Gaspard-Félix Tournachon (Nadar)[2] 1820-yil aprel oyi boshida Parijda matbaachi va kitob sotuvchisi oilasida[3] tugʻilgan. Nadar tibbiyotni oʻrganishni boshlaydi, lekin otasining vafotidan keyin iqtisodiy inqirozlarga uchraganligi sababli oʻqishni tashlaydi.[4][3]
Nadar turli gazetalarda karikaturachi va yozuvchi sifatida ishlay boshlaydi. U Jerar de Nerval, Charlz Bodler va Teodor de Banvilning Parijdagi bohem guruhiga qoʻshiladi va she guruhda uning doʻstlari unga taxallus sifatida Nadarni tanlaydilar.[4] Uning asarlari birinchi marta 1848-yilda Le Charivari jurnalida nashr etilgan. 1849-yilda u La Revue Comique à l’Usage des Gens Sérieuxga asos solgan.[3]
Nadar 1853-yilda karikaturachilikdan fotografiyaga oʻtgan va shu yili ilk fotosuratlaerini olgan. 1854yilda Sent-Lazar koʻchasi 113 da oʻzining shaxsiy fotostudiyasini ochgan.[4] Nadar keng doiradagi shaxslarni suratga oldi: siyosatchilar (Gizot, Prudon), sahna aktyorlari (Sara Bernhardt, Paulus), yozuvchilar (Gyugo, Bodler, Sand, Nerval, Gotier, Dyuma), rassomlar (Korot, Delakrua, Millet) va musiqachilar. (Liszt, Rossini, Offenbax, Verdi, Berlioz).[4] Nadar anʼanaviy dabdabali dekorativ chiroqlardan foydalanishni xohlamagan. U tabiiy kunduzgi yorugʻlikni afzal koʻrgan. 1886-yilda oʻgʻli Pol bilan u birinchi fotoreportajni amalga oshirgan.[5] Bu fotoreportaj Le Journal Illustré nashrida chop etilgan.[4]
- Nadar élevant la Photographie à la hauteur de l’Art („Fotografiyani sanʼatga koʻtaruvchi Nadar“). Le Bulvarda paydo boʻlgan Honoré Daumier tomonidan litografiya, 1863 yil 25-mayNadar élevant la Photographie à la hauteur de l’Art („Fotografiyani sanʼatga koʻtaruvchi Nadar“). Le Bulvarda paydo boʻlgan Honoré Daumier tomonidan litografiya, 1863 yil 25-may
- 1863 yil: Gannoverdagi Neustadt am Rübenbergda Le Géant bilan falokat. Gazetadagi rasm1863 yil: Gannoverdagi Neustadt am Rübenbergda Le Géant bilan falokat. Gazetadagi rasm
- Nadar (Gaspard-Féliks Tournachon) c. 1863 yil, studiya portreti, kart-vizit
- Balon savatidagi Nadarning studiya portreti, c. 1863 yilBalon savatidagi Nadarning studiya portreti, c. 1863 yil
1858-yilda u aerofotosuratlarni olgan birinchi fotograf boʻldi. Shunday qilib, u oʻzining sharlari bilan havoda suratga tushgan, shuningdek, Parij katakombalarida birinchi boʻlib yer ostida suratga tushgan odam boʻlib, tarixda qoldi.[3] 1867-yilda u havo sayohatiga bagʻishlangan L’Aéronaute nomli birinchi jurnalni nashr etdi.[3]
Asarlari
Umrining oxirlarida Nadar anekdotlar, ham uning fotosuratlari namunalari, shu jumladan taniqli ismlarning koʻplab portretlari bilan toʻldirilgan[6][7] " Quand j'étais photographe " nomli asarini yaratdi va uni ingliz tiliga tarjima qilgan.
Fotogaleriyasi
- Nadarning oʻgʻli (oʻrtada) Yatsu Kanshiro (chapda) va nomaʼlum samuray (oʻngda), Nadar tomonidan suratga olingan. Ular 1863 yilda Yaponiyaning Evropadagi ikkinchi elchixonasi aʼzolari edi
- Balzak karikaturasi, 1850 yil
- Charlz Bodler
- Georges Boulanger
- Marguerite Bresil
- Le Bris va uning uchuvchi apparati Albatros II (notoʻgʻri berilgan boʻlishi mumkin, baʼzi manbalar fotosuratchi Pepin fils boʻlganini aytishadi)
- Fransua Sertain de Kanrober
- Piter Kropotkin
- Shahzoda Adam Jerji Czartoryski
- Ejen Delakrua
- Gustav Dore (1859)
- Nikolo Gabrielli di Quercita
- Marquis de Galliffet, fusilleur de la Commune
- Charlz Guno 1890 yil
- Elizabeth de Gramont, 1889 yil
- Jan-Fransua Millet
- Nosiriddin Shoh Qojar, Fors qiroli 1848-1896
- Jorj Sand (1864)
- Séverine (taxminan 1895)
- Emile Zola (1895)
- Braziliyalik Pedro II