Mykhailo Podolyak
Mixaylo Mixaylovich Podolyak[1] (ukraincha: Михайло Михайлович Подоляк; 1972-yil 16-fevralda tugʻilgan)[2] — ukrainalik siyosatchi, jurnalist va muzokarachi. Ukraina Prezidenti devoni boshligʻi maslahatchisi boʻlib ishlagan[3][4].
| Taʼlim | Minsk Medical Institute |
|---|
2022-yildagi Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi davridagi Rossiya-Ukraina tinchlik muzokaralarida Ukraina vakillaridan biri sifatida ishtirok etgan.
Yoshlik davri
Podolyak bolaligini Lvov va Novovolinskda oʻtkazgan.
1989-yildan 2004-yilgacha Podolyak Belarusda yashab, ishlagan. Minsk tibbiyot institutini tamomlagan[5].
Jurnalistlik karyerasi
Belarussiyada
1990-yillarda Podolyak turli nashrlarda, jumladan, "Narodnaja Vola" va "Belorusskaya Delovaya Gazeta"[6] va rossiyaparast siyosatchi Sergey Gaydukevich bilan bogʻliq gazetalarda jurnalist boʻlib ishlagan[7]. Podolyak prezidentlikka muxolifat nomzodi Alaksandar Milinkievichni obroʻsizlantirgan nashri uchun Belarus demokratik muxolifati aʼzolari tomonidan tanqid qilingan[7][8].
2004-yilda Podolyak Belarusning muxolifatdagi „Vremya“ gazetasi bosh muharriri oʻrinbosari boʻlgan. 2004-yil iyun oyida Belorussiya KGB xodimlari uning uyiga kelib, narsalarini yigʻish uchun yarim soat vaqt berishdi. Belarus rasmiylari Podolyakni faoliyati „davlat xavfsizligi manfaatlariga zid“ deb aybladi va materiallarida „mamlakatdagi haqiqiy vaziyat haqida tuhmat uydirmalar, Belarusdagi siyosiy vaziyatni beqarorlashtirishga chaqiriqlar“ mavjud ekanligini iddao qilishdi[9].
Ukrainada
2005-yilda Podolyak "Ukrainskaya Hazeta" gazetasining bosh muharriri boʻldi. Iyun oyida nashr oʻzining „Soʻnggi kechki ovqat“ maqolasini chop etdi. Maqola 2004-yilda oʻsha paytdagi prezidentlikka nomzod Viktor Yushchenkoning zaharlanishi bilan bogʻliq edi. Material badiiy shaklda taqdim etilgan jurnalistik tadqiqot edi[10]. Unda Podolyak o‘z manbalariga tayanib, zaharlanish ortida Yushchenkoga yaqin shaxslar turganini taxmin qilgan. Jumladan, Yushchenkoning "Bizning Ukraina bloki" shtab-kvartirasi rahbari o‘rinbosari David Jvaniya va Yushchenko partiyasi aʼzosi, transport va kommunikatsiyalar vaziri Yevgeniy Chervonenko kabilar.
Shundan soʻng, Ukraina Xavfsizlik xizmati (SBU, oʻsha paytda Aleksandr Turchinov rahbarlik qilgan) tergovchilari Yushchenkoning zaharlanishi haqidagi shunga oʻxshash materiallar gazetada yana chop etilishi yoki yoʻqligini bilish uchun tahririyatga kelishdi. Bundan tashqari, Bosh prokuratura Podolyakni zaharlanish ishi bo‘yicha guvoh sifatida so‘roqqa chaqirgan. Podolyakning so‘zlariga ko‘ra, 4 soatlik so‘roq davomida asosan ismini aytishdan bosh tortgan maʼlumot manbalari haqida so‘ralgan. Huquq-tartibot idoralari xodimlari bunday maqolani chop etish uchun kim haq to‘laganini ham aniqlashga harakat qilishgan. Podolyakning taʼkidlashicha, mijoz yo‘q edi, biroq bosim tufayli nashr surishtiruvning ikkinchi qismini chop eta olmadi[11][12].
2006-yilda Podolyak Ukrainaning Obozrevatel internet nashri bilan frilanser sifatida ishlay boshladi. Shu bilan birga, nashr egasi, tartibga solish siyosati va tadbirkorlik davlat qoʻmitasi raisi Mixailo Brodskiyning maslahatchisi boʻldi. 2011-yil dekabr oyida Podoliak Obozrevatelning bosh muharriri boʻldi[13].
Siyosiy karyerasi
2020-yilning aprel oyida Podolyak Ukraina prezidenti devoni rahbarining maslahatchisi Andrey Yermak va idoraning „inqirozga qarshi boshqaruvchisi“ bo‘ldi[14]. Prezident devonining butun axborot siyosatini nazorat qiladi va bevosita Vladimir Zelenskiyga maslahat beradi. Bundan tashqari, Ukraina hukumati vazirlarini ommaviy axborot vositalarida koʻrsatuvlarga tayyorlaydi. Buning mazmuni ularning tezislari prezident tomonidan ilgari surilgan tarkib bilan muvofiqlashtirilishidir[15].
2022-yil Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi
2022-yil 25-fevralda Rossiyaning Ukrainaga bosqini boshlanganida Podolyak va bosh vazir Denis Shmihal ommaviy axborot vositalariga maʼlumot berishdi[16]. Dastlabki kunlarda Rossiya qurolli kuchlari Ukraina mudofaasi tufayli Ukraina hududiga sezilarli darajada chuqurroq kirib bora olmadi. 26-fevral kuni Ukraina Prezidenti devonining daʼvo qilishicha, ruslarning yurishi Ukraina armiyasi tomonidan „katta yoʻqotishlar“ tufayli toʻxtatilgan.
28-fevral kuni Belarus hududida Ukraina-Rossiya muzokaralarining birinchi raundi boʻlib oʻtdi. Podolyak Ukraina delegatsiyasi tarkibida ham ushbu, ham keyingi uchrashuvlarda ishtirok etdi va muzokaralar davomida Ukrainaning asosiy spikeriga aylandi. Shu bilan birga, uning soʻzlariga koʻra, Ukraina uchun murosasiz boʻlgan asosiy talablar: oʻt ochishni toʻxtatish, Rossiya qoʻshinlarini 24-fevralgacha egallab olgan pozitsiyalariga olib chiqib ketish va xavfsizlik kafolatlari edi.
"Bizning muzokaralardagi pozitsiyamiz juda aniq — qonuniy tasdiqlangan xavfsizlik kafolatlari, sulh, rus qoʻshinlarini olib chiqish. Bu faqat Ukraina va Rossiya Federatsiyasi rahbarlari o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot orqali mumkin bo‘ladi" — dedi Podolyak PBS telekanaliga bergan intervyusida[17]. Shuningdek, "Baʼzi imtiyozlar borki, biz ularni albatta qilmaymiz", dedi u. "Biz hech qanday hududni ham bera olmaymiz."[18]
2022-yil aprel oyida Buchada Rossiya harbiy jinoyatlari aniqlangandan soʻng Podolyak bu voqea Rossiya bilan oʻt ochishni toʻxtatish boʻyicha muzokaralarni murakkablashtirishidan xavotirda edi[19].
2022-yil 22-mayda Rossiya Azovstal poʻlat zavodini bosib olib, Mariupolni toʻliq nazorat ostiga olgandan soʻng Podolyak Rossiya bilan oʻt ochishni toʻxtatish boʻyicha muzokaralarni rad etdi va hududlarni Rossiyaga bergan hech qanday kelishuvni qabul qilmadi. Rossiya istilosi boshlanganidan beri Mariupolda 20 mingga yaqin odam oʻldirilgan edi[20].
2022-yil 9-iyun kuni Podolyak BBCga „har kuni frontda 100dan 200gacha ukrainalik askar halok bo‘layotganini“ aytdi[21].
2022-yil 17-iyun kuni Podolyak Emmanuel Makron, Olaf Shols, Mario Dragi va Klaus Yoxannisning Kiyev va Irpinga tashrifidan bir kun o‘tib, France24 telekanaliga intervyu berdi. Uning taʼkidlashicha, Ukraina ogʻir qurollarga ega boʻlsa, urushda uch oydan olti oygacha muddatda gʻalaba qozonishi mumkin[22].
2022-yil 9-avgust kuni Podolyak BBCga shunday dedi: „Qisqasi, mening fikrimcha, 2022-yilning mart oyidagi Istanbul kommunikesiga qaytish mumkin emas. Ukrainadagi hissiy fon juda oʻzgardi. Biz jonli ravishda juda koʻp urush jinoyatlarini koʻrdik. Ukraina jamiyati, ehtimol, bunga rozi boʻlmaydi. Chunki agar Rossiya bu jinoyatlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga olmasa, ular Ukraina hududida u yoki bu shaklda jinoyatlar davom etishini tushunadi. Shuning uchun Istanbulda taklif qilingan kommunike maʼlum yangilanishlardan oʻtishi kerak.“[23]. Oʻsha kuni Putinning urush davridagi muzokaralar strategiyasidan xulosa qilganini aytdi[24].
2022-yil 10-avgustda Ispaniyaning El Pais gazetasi Podolyakning intervyusida Rossiya bilan bitta to‘qnashuv nuqtasi qolsa, bu tugallanmagan urush bo‘ladi, degan fikrni yoritdi[25].
2022-yil 16-avgustda The Guardian nashriga bergan intervyusida Podolyak ukrainaliklarning hozirgi maqsadi „Rossiya kuchlari bilan tartibsizlik yaratish“, xususan, taʼminot tarmoqlari va Qrimni nishonga olish ekanligini aytdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, „Rossiya jang maydonida mag‘lubiyatga uchramaguncha jiddiy muzokaralar olib borish istiqboli yo‘q“. Uning qo‘shimcha qilishicha, raqiblarning taktikasi har xil: „Ukrainaning qarshi hujumi juda boshqacha ko‘rinadi. Biz o‘tgan asrning 60-70-yillaridagi taktikadan foydalanmaymiz“. Toʻgʻrirogʻi, „bosqinchilarning ishgʻol qilingan hududlardagi taʼminot liniyalariga zarba berish orqali.. strategiyamiz logistika, taʼminot liniyalari, oʻq-dorilar omborlari va boshqa harbiy infratuzilma obʼyektlarini yoʻq qilishdan iborat“[26].
19-avgust kuni ukrainalik manba Podolyakning soʻzlaridan iqtibos keltirdi: „Rossiya bilan muzokaralar — bu toʻliq silindrli va hamma uchun halokatli yakuni boʻlgan rus ruletka oʻyini. Bu urush, terror va jinoiy shantajning davomi“[27].
2022-yil avgust oyida Vengriyada joylashgan Wizz Air Rossiya qoʻshni davlatga bostirib kirishi davrida Moskva va Abu-Dabi oʻrtasida parvozlarni qayta boshlashini eʼlon qilganida[28] Podolyak tvitterda shunday deb yozdi: „Cynics Wizz Air ukrainaliklarning qonini hidlamaslikka qaror qildi, lekin Moskva reyslaridan keladigan rus rubllari hidi yoqimliroq. Koʻp oʻtmay, ular vahshiylarni qoʻllab-quvvatlash foyda emas, balki yoʻq qilingan obroʻ-eʼtibor ekanligini tushunishadi“[29].
2022-yil 24-avgustda Ukraina oʻzining oʻttiz bir yilligi va bosqin boshlanganidan beri oltinchi oyni nishonladi. Podolyak Belarusning munozarali prezidenti va Rossiyaning ashaddiy tarafdori Aleksandr Lukashenkoning „tabrik“ xabarini rad etdi[30]. Podolyak Lukashenkoning xabarini Belarusning Ukrainaga qilingan hujumlarda jiddiy ishtirok etganini hisobga olib, beadablik va samimiyatsizlik deb atadi va „qonga botgan masxarabozlik qayd etilgani va yomon oqibatlarga olib kelishini“ taʼkidladi[31][32].
Tan olish
2020-yil dekabr holatiga koʻra, Focus jurnalining 100 ta eng nufuzli ukrainaliklar reytingida Podolyak uchinchi oʻrinni egalladi[33].
Manbalar
Havolalar
- Media related to Mykhailo Podolyak at Wikimedia Commons
- Mykhailo Podolyak Telegramdagi sahifasi
- Mykhailo Podolyak Twitter sahifasi