Mugil cephalus
Yassi boshli kulrang kefal[2] (Mugil cephalus) Mugilidae oilasiga mansub muhim oziq-ovqat sifatida isteʼmol qilinuvchi baliq turi hisoblanadi. U butun dunyo boʻylab tropik va subtropik iqlim suvlarida uchraydi. Uning uzunligi 12 30 sm gacha yetadi. Nomlari tekis boshli kefal, chiziqli kefal (AQSh, Amerika baliqchilik jamiyati nomi), qora kefal, oddiy kefal, kulrang kefal, dengiz kefal va boshqalar.[1][3]
| Flathead grey mullet | |
|---|---|
Conservation status | |
Scientific classification  | |
| Kingdom: | Animalia |
| Phylum: | Chordata |
| Class: | Actinopterygii |
| Order: | Mugiliformes |
| Family: | Mugilidae |
| Genus: | Mugil |
| Species: | M. cephalus |
| Binomial name | |
| Mugil cephalus Linnaeus, 1758 | |
| Synonyms | |
| |
Yassi boshli kulrang kefal asosan kunduzgi baliq turi boʻlib, koʻpincha daryolarda uchraydi. Odatda u qum yoki loy tubida yashaydigan zooplanktonlar bilan oziqlanadi. Voyaga etgan baliq odatda chuchuk suvda suv oʻtlari bilan oziqlanadi. Tur eurihalindir, yaʼni baliq turli darajadagi shoʻrlanishga moslashishi mumkin.[4]
Tavsif
Baliqning orqa tomoni zaytun-yashil, yon tomonlari kumushrang va qorin qismi oq rangda. Baliq olti dan ettigacha oʻziga xos lateral gorizontal chiziqlarga ega boʻlishi mumkin. Dudoqlar ingichka.[5] Kefalning lateral chizigʻi yoʻq. Umumiy uzunlik taxminan 50 centimetr (20 in) va uning maksimal uzunligi 100 centimetr (39 in).[5] Maksimal vazni 8 kilogram (18 lb).[4]
Yassi boshli kefal barcha dengizlarda tropik, subtropik va moʻtadil zonalaridagi qirgʻoq suvlarida, shimolda, Atlantika okeanidagi Biskay koʻrfazi va Yangi Shotlandiyagacha yashaydigan kosmopolit tut hisoblanadi.[1] U 0–120 metr (0–394 ft)) gacha chuqurlikdagi, shoʻr dengizlarda yashashi mumkin. Harorat 8–24 °C (46–75 °F) gacha.[4]
Avstraliya
Avstraliyada baliq uzoq Shimoliy Kvinslenddan, janubiy Avstraliya atrofidan Gʻarbiy Avstraliyaning Kimberli mintaqasigacha boʻlgan hududda keng tarqalgan. Ular Tasmaniyaning Bass boʻgʻozi hududida ham uchraydi. Ular tropik va mo''tadil qirgʻoq dengiz va estuarin suvlarida yashaydilar, lekin koʻpincha daryolarning quyi oqimida ham uchraydi. Ular shoʻrlanishning keng diapazonida yashashga qodir, shuning uchun ularni lagunalar, koʻllar va estuariyalarda ham topish mumkin, ammo tuxum qoʻyish uchun dengizga borishadi.[6]
Gʻarbiy AQSh chuchuk suvining paydo boʻlishi
Amerika Qoʻshma Shtatlarining gʻarbiy qismidagi chuchuk suvlarda, yoʻl-yoʻl kefal tarixan Kolorado daryosi boʻylab Blythe yaqinlarigacha va Gila daryosi boʻylab, ehtimol Tacnagacha boʻlgan. Kaliforniya koʻrfaziga toʻgʻon va cheklangan oqimlar tufayli, Arizonadagi diapazoni Kolorado daryosi Laguna toʻgʻoni ostidagi va Gila daryosining pastki uchida suv mavjud boʻlganda cheklangan. Ular koʻpincha Gila daryosi mintaqasidagi asosiy va lateral kanallarda koʻp.
Kolorado daryosida kefal kattaroq hovuzlarda pelagik boʻlib, baʼzida toʻgʻon ostidagi oqimlarga oʻtadi va odatda kichik guruhlarda uchraydi.[4]
Kolorado daryosi Kaliforniya koʻrfaziga etib bormagan davrlar tufayli hozirda Arizonada kefal populyatsiyasi kamaymoqda.
Baliqchilik va akvakultura
Yassi boshli kulrang kefal butun dunyo boʻylab muhim oziq-ovqat baligʻi sifatida ovlanadi. 2012-yilda dunyo boʻylab 130 000 tonnaga yaqin baliq ovlangan suv mahsulotlari yetishtirish 142 000 tonnani tashkil etgan.[7]
Rivojlanish
Mugilid lichinkalarining ontogenezi yaxshi oʻrganilgan, ayniqsa Mugil sefalusning lichinka rivojlanishi uning keng tarqalishi va akvakulturaga qiziqishi tufayli intensiv oʻrganilmoqda.[8] Mugil sefalusning ilgari toʻliq oʻrganilmagan osteologik rivojlanishi 2021-yilgi tadqiqotda oʻrganilgan, akvakulturada yetishtirilgan va yovvoyi holda ovlangan namunalarda toʻrtta embrion va oltita lichinka rivojlanish bosqichi tasvirlangan.[8] Ushbu tavsiflar katta yoshli kefallarning shubhali belgilariga aniqlik kiritdi va filogenetik gipotezalarga potentsial taʼsir koʻrsatadigan maʼlumotli tafsilotlarni ochib berdi, shuningdek, nuqsonlarni tanib olish uchun akvakulturada yetishtiriladigan kefallarni taqqoslash uchun kechiktirilgan asosni taqdim etdi.[8]
Oshxona
Bu kefalning tuxumi tuzlanadi, quritiladi va siqiladi va butun dunyo boʻylab yunon avgotaraxo, tayvanlik Vuyutsu, koreys eoran, yapon karasumi, italyan bottarga, turk gaviar va misrlik batarekh kabi maxsus taom tayyorlanadi. Misrda baliqning oʻzi tuzlangan, quritilgan va fesix tayyorlash uchun tuzlangan.
Florida va Alabama shtatining shimoli-gʻarbiy qirgʻogʻida chiziqli yoki qora kefal deb ataladigan bu kefal koʻpincha dengiz mahsulotlari restoranlarining oʻziga xos xususiyati hisoblanadi. Qovurilgan kefal eng mashhur, lekin dudlangan, pishirilgan va konservalangan kefal ham isteʼmol qilinadi. Mahalliy baliqchilar odatda kefalni toʻrda ushlaydilar, lekin koʻpchilik quruqlikka asoslangan seine toʻridan foydalanadilar. Mullet bu sohada nozik hisoblanadi va koʻpincha uyda isteʼmol qilinadi. Mullet odatda fileto qilinadi va qolgan ramkalar baliq goʻshti uchun ishlatiladi, chowders va güveçlarda ishlatiladi.[9] Floridada eng koʻp isteʼmol qilinadigan kefal oq kefaldir (Mugil curema), chunki uning toza suvni afzal koʻrishi unga tozaroq va kamroq loyqa taʼm beradi.[10]