Malala jamgʻarmasi
Malala jamgʻarmasi qizlar taʼlimini himoya qiluvchi xalqaro, notijorat tashkilotdir. U pokistonlik ayollar taʼlimi faoli va eng yosh Nobel mukofoti laureati Malala Yusufzay va uning otasi Ziauddin tomonidan asos solingan[1][2][3]. Tashkilotning belgilangan maqsadi har bir qiz uchun 12 yil bepul, xavfsiz va sifatli taʼlim olishini taʼminlashdan iborat[4]. 2020-yil holatiga koʻra, tashkilot 48 xodimga ega va Afgʻoniston, Braziliya, Efiopiya, Hindiston, Livan, Nigeriya, Pokiston va Turkiya boʻylab ishlaydigan 58 advokatni qoʻllab-quvvatlaydi[5][6].
 | |
| Ishga tushgan sanasi | 2013-yil |
|---|---|
| Joylashuvi | Vashington, AQSh |
| Asoschi(lar)i | Malala Yousafzai |
| Direktori | Suzanne Ehlers |
| Ishchilar soni | 48 |
| Vebsayti | malala.org |
Tarixi
2013-yilda Malala jamgʻarmasiga birinchi hissa Anjelina Joli tomonidan kiritilgan boʻlib, u 200 000 AQSh dollari miqdoridagi shaxsiy xayriya mablagʻini Pokistonning Svat vodiysidan boʻlgan qizlarning taʼlimini moliyalashtirishga sarflagan[7][8].
2014-yilda Malala jamg‘armasi Keniya [9] qishloqlarida barcha qizlar uchun o‘rta maktab qurishga yordam berdi, shuningdek, Shimoliy Vaziristondagi mojaro va 2014-yildagi suv toshqinlaridan qochgan bolalar uchun Pokistonda o‘quv qurollari va davomiy taʼlimni taqdim etdi[10].
2015-yilda Syerra-Leone hukumati Ebola epidemiyasi sababli maktablarni yopganida, Malala jamgʻarmasi radiolar sotib oldi va 1200 nafar qizlarga oʻqishni davom ettirish uchun sinf xonalari yaratdi[11][12]. Malalaning Nigeriyadagi qizlarni himoya qilishiga asoslanib[13] Malala jamgʻarmasi Boko Haram tomonidan oʻgʻirlanib, ozod qilingan Chibok oʻquvchi qizlariga oʻrta taʼlimni yakunlash uchun toʻliq stipendiya vaʼda qildi[14]. 2015-yilning 12-iyulida 18 yoshga to‘lgan Malala Suriya chegarasi yaqinidagi Livanning Bekaa vodiysi o‘rta maktabini Malala jamg‘armasi orqali suriyalik qochqinlar uchun moliyalashini eʼlon qildi[15][16].
2016-yilda Malala oʻzining tugʻilgan kunida Dadaab qochqinlar lageriga tashrif buyurdi. Malala qochqin qizlarning bitiruv marosimida qatnashdi[17]. 2016-yil dekabr oyida Bill va Melinda Geyts jamgʻarmasi Malala jamgʻarmasiga rivojlanayotgan mamlakatlardagi taʼlim qahramonlarini qoʻllab-quvvatlash uchun Taʼlim chempioni tarmogʻini ishga tushirishda yordam berish uchun 4 million dollar ajratdi[18][19].
2017-yilda Malala jamgʻarmasi Newsweek „mahalliy aholi tomonidan boshqariladigan taʼlimni himoya qilish dasturlari“ deb taʼriflagan investitsiya loyihalarini sezilarli darajada kengaytirdi va kelgusi oʻn yil ichida yiliga 10 million dollargacha mablagʻ ajratishni rejalashtirdi"[20]. Yangi grantlar qatoriga Afgʻonistonda oʻqituvchilarni yollash va oʻqitishni qoʻllab-quvvatlash boʻyicha loyiha[21][22] hamda Nigeriyadagi mahalliy faollarni xalq taʼlimini 9 yildan 12 yilgacha oshirish kampaniyasini qoʻllab-quvvatlash ham kiradi[23].
2018-yilda Apple Inc. Hindiston va Lotin Amerikasidagi kengayishni moliyalashtirish va 100 000 dan ortiq qizlarni oʻqitish maqsadida texnologiya, oʻquv dasturlari boʻyicha yordam va siyosat tadqiqotlarini taqdim etish uchun Malala jamgʻarmasi bilan hamkorlik qildi[24][25][26][27][28]. Bundan tashqari, Braziliyada Apple Developer Academy bilan aloqa oʻrnatildi[29].
Dasturlar
Taʼlim chempioni tarmogʻi
Malala jamgʻarmasi butun dunyo boʻylab qizlarning oʻrta taʼlimini rivojlantirish uchun mahalliy himoyachilar va dasturlarni qoʻllab-quvvatlaydi[30]. Hozirgi kunda Malala jamgʻarmasi uchun ustuvor davlatlar Afgʻoniston, Braziliya, Efiopiya, Hindiston, Livan, Nigeriya, Pokiston va Turkiyadir[31][32]. Pokiston uchun chempionlardan biri Gulalai Ismoil boʻlib, Yusufzay 2011-yilda shugʻullangan Aware Girls tashkiloti raisi[33][34].
Tadqiqot va targʻibot
Malala, Ziauddin, Malala jamgʻarmasi xodimlari, Taʼlim chempioni tarmogʻi aʼzolari va yosh taʼlim faollari konferensiyalarda qatnashadilar va qizlarning taʼlimini himoya qilish uchun siyosiy rahbarlar bilan uchrashadilar[35][36][37][38]. Targʻibot maqsadlari qizlarning taʼlimini moliyalashtirishni koʻpaytirish[39] va erta turmushga chiqish, bolalar mehnati, nizolar va gender kamsitish kabi qizlarni maktabdan toʻxtatuvchi toʻsiqlarni bartaraf etishdan iborat[40]. Malala jamgʻarmasi Brukings instituti, Jahon banki va taraqqiyot natijalari bilan hamkorlikda qizlarning oʻrta taʼlimi boʻyicha tadqiqot olib bordi.
2018-yil iyun oyida Malala jamg‘armasi G7 mamlakatlari va Jahon bankidan qizlarning taʼlim olishi uchun 2,9 milliard dollar mablag‘ ajratishga yordam berdi[41][42].
Assambleya
2018-yil iyul oyida Malala jamg‘armasi qizlar uchun „Assembly“ nomli raqamli nashrni ishga tushirdi[43][44]. Malala jamgʻarmasi 2020-yilda Web toifasida elektron pochta xabarnomasi uchun Webby mukofotini qoʻlga kiritdi[45].
Ommaviy madaniyatda
Tashkilot 2015-yilda Amerikaning "<a href="https://www.search.com.vn/wiki/en/He_Named_Me_Malala" rel="mw:ExtLink" title="He Named Me Malala" class="cx-link" data-linkid="151">He Named Me Malala</a>" hujjatli filmida va Malalaning "Men Malalaman" nomli avtobiografiyasida tasvirlangan.