Bayda
Bayda (arab : بيداء) – Hijoz mintaqasidagi Makka va Madina oʻrtasidagi choʻl. Choʻl suvsiz/oʻtsiz hudud[1]. Hududdan Makka shahridagi Masjid-u-Shajaragacha[2] boʻlgan masofa ikki kilometrdir[3].
Islomiy rivoyat(lar)ga koʻra[4][5], Xasful-Bayda yoki (Sufyoniy qoʻshini) Bayda diyorida yerga yutilib ketishi Mahdiyning zohir boʻlish belgilaridandir[6][7][8][9].
Etimologiyasi
Bu joyning nomi „Xasfi-Bayda“ (Bayda yerida yerga kirib ketish) hadisida shunday nom bilan rivoyat qilingan. Ham shia, ham sunniy islom manbalarida „Bayda hududida yer yutishi“ hodisasi Mahdiyning zohir boʻlish belgilaridan biri sifatida islomiy hadislar asosida qayd etilgan[10].
Bayda – suvsiz va oʻtsiz choʻl[11] boʻlib, atama sifatida Madinadan 9 kilometr janubi-gʻarbda va Zul-Halifada joylashgan bepoyon choʻlning nomi sifatida qoʻllaniladi. U Madinadan Jidda va Makkaga boradigan yoʻl orqali janubiy va shimoliy ikki qismga boʻlingan[12].
Islom esxatologiyasi
Xasf al-Bayda haqida[13][14][15][16] Muhammad ibn Ali ibn al-Husayn (Muhamad al-Boqir) dan bir hadis bor: „Axar-az-Zamonda (oxiri zamon) Sufyoniy lashkari Bayda hududiga kirganida, bir nidochi shunday deb nido qiladi: Ey ochiq-oydin, oʻsha qavmni (Sufyoniy lashkarini) yoʻq qil! Keyin yer ularni yutib yuboradi va 3 kishidan boshqa hammasi nobud boʻladi“[17].
Namoz
Feqhiy manbalarida aytilishicha: „Namoz oʻqish mana shu choʻlda (Baydada) makruhdir (yaʼni harom emas, balki qilmaslik yaxshiroqdir) va Ilohiy azob bu yerga tushadi“[18].
Yana qarang
- Sayyid Hassaniy
- Xasf al-Bayda
- Okkultatsiya
- Seyid Xurosoniy
- Al-Yamaniy (shialik)
- Osmondan ovoz
- Oʻn toʻrtta maʼsum
- Nafsi zakiyya (pok ruh)
- Al-Mahdiyning qayta chiqishi alomatlari