Armaniston — Daniya munosabatlari
Armaniston — Daniya munosabatlari. Armaniston va Daniya oʻrtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlar sanaladi. Armanistonning Kopengagenda elchixonasi mavjud[1], Daniya Armanistonda Ukrainaning Kiev shahridagi elchixonasi orqali oʻz faoliyatni olib boradi[2]. Diplomatik munosabatlar 1992-yil 14-yanvarda oʻrnatilgan[3]. Armanistonning Daniyadagi hozirgi elchisi — Hrachya Aghajanyan[4]. 2008-yilda Armaniston tashqi ishlar vaziri Edvard Nalbandyan Armaniston va Daniya oʻrtasidagi munosabatlarni „doʻstona“ va „yuqori baholangan“ deb atadi[5]. 2013-yilda Amstream mustaqil nosiyosiy va notijorat tashkilot sifatida Armaniston va Skandinaviya oʻrtasida biznes, taʼlim va madaniyat sohasida hamkorlik va sheriklikni yoʻlga qoʻyish maqsadida tashkil etilgan[6].
 | |
 Armaniston |  Daniya |
Tarixi
Armaniston va Daniya oʻrtasidagi savdo aloqalari 1568-yillar davomidan arman sayyohi, yozuvchisi Pirzade Gapanetsi Daniyaga kelganida boshlangan.
1800-yillar
Armanistonlik tinch aholiga qarshi Hamidiy qirg‘ini paytida Daniya hukumati qirg‘inni qoraladi va Usmonlilar imperiyasiga keskin norozilik bildirdi[7]. Taniqli daniyalik olim tanqidchi Georg Brandes qirgʻinlar haqida fikr bildirdi[7] va 1903-yilda armanlar haqida kitob yozdi[8].
Zamonaviy Armaniston
Zamonaviy Armaniston davlati 1991-yilda mustaqillikka erishganidan beri ikkala davlat ham hukumat, ham nodavlat notijorat tashkilotlari oʻz rolini oʻynagan holda aloqalarni oʻrnatishdi. Daniya Tashqi ishlar vazirligi maʼlumotlariga koʻra, ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirishda Ost missiyasi, Daniya arman missiyasi va Daniya Kavkaz tadqiqotlari jamiyati kabi fuqarolik jamiyati tashkilotlari faol ishtirok etmoqda[2]. 2003-yilda Daniyada 100 nafar noqonuniy arman immigrantlari yashagan, ular ikki davlat hukumatlari oʻrtasidagi muzokaralar jarayonida Armanistonga qaytishlari kerak edi[9]. 2004-yilda Armaniston prezidenti Robert Kocharyan Daniya elchisi bilan rivojlanayotgan munosabatlarni muhokama qilib, hali qilinishi kerak boʻlgan ishlar koʻpligini tan oldi. Ikkala tomon ham iqtisodiy hamkorlikni kengaytirish muhimligini taʼkidladilar[10]. 2009-yilda Daniyaning yangi elchisi bilan diplomatik uchrashuvda Prezident Serj Sarkisyan ikki tomonlama munosabatlarni yanada chuqurlashtirish istagini bildirdi va Daniya katta tajribaga ega boʻlgan qishloq xoʻjaligi va energiya samaradorligi kabi hamkorlikni oshirishning aniq sohalarini taklif qildi[11]. Ikki davlat iqtisodiy munosabatlarni mustahkamlash maqsadida ikki tomonlama soliqqa tortilishning oldini olish to‘g‘risida bitim imzoladi. Har ikki davlat 2000-yilda[12] havo qatnovi toʻgʻrisida shartnoma imzolagan[3]. Armaniston va Daniya 2003-yil aprel oyida „noqonuniy boʻlganlarni chiqarib yuborish“ toʻgʻrisida shartnoma imzoladi[13].
Arman genotsidi
XX asrning boshlarida Armanistonda ishlagan turli Daniya ishchilarining manbalari Matias Bjornlund tomonidan arman genotsidi boʻyicha yangi istiqbollarni taklif qilish uchun ishlatilgan. Ammo Daniya hukumati armanlarning qirg‘inlari genotsid deb tasniflanishi kerakligini rasman tan olmaydi, buni qilish yoki yo‘qligini tarixchilar hal qilishini taʼkidlab oʻtishgan[14].
Rivojlanish
„Sherikchilik“ iqtisodiy dasturining ikkinchi bosqichida Armanistonga katta eʼtibor berilgan. Sherikchilik dasturi Armanistonning qishloq va iqtisodiy rivojlanishida yordam beradi.
Manbalar
Havolalar
- Karekin Dickran. „Maria Jacobsen and the genocide in Armenia“. The Danish Peace Academy. 2011-yil 30-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 6-fevral.
- Bjørnlund, Matthias (2006). "When the Cannons Talk, the Diplomats Must Be Silent": A Danish Diplomat in Constantinople during the Armenian Genocide". Genocide Studies and Prevention (University of Toronto Press) 1 (2): 224. doi:10.3138/1567-7412-6RQ6-441Q. ISSN 1911-0359. https://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1246&context=gsp.
- Maria Jacobsen. Diaries of a Danish Missionary: Harpoot, 1907–1919, 2001. ISBN 978-1-903656-07-5.