Angren (shahar)

1940-yil 29-sentyabrda Jigariston qishlogʻida (Jartepa, Turk, Teshiktosh, Qoʻyxona va Jigariston qishloqlari negizida) 300 ga yaqin aholi istiqomat qiladigan Angrenshaxtaqurilish ishchi shaharchasi tashkil topdi.

Shu kundan boshlab Shoʻro sharqidagi eng yirik koʻmir havzalaridan birini oʻzlashtirish boshlandi. 1941-yil 2-mayda OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumi Farmon chiqardi:

“Angrenshaxtaqurilish” qurilish davridagi aholi punkti ishchilar shaharchasi toifasiga kiritilsin va unga “Angrenshaxtaqurilish” ishchilar shaharchasi nomi berilsin. Markazi Teshiktosh qishlog'ida joylashgan Angrenshaxtaqurilish qoshida qishloq kengashi tashkil etilsin. Qishloq kengashining birinchi raisi etib I.R.Ikromov saylandi.

1946-yil 13 iyunda OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumining Farmoni bilan Angrenshaxtqurilish ishchilar shaharchasi Angren shahriga aylantirildi.

Angren Ohangaron daryosi vodiysining oʻng qirgʻogʻida Chatqol va Sharqiy Qurama tizmalari oraligʻida, Toshkent shahridan 78 km janubi-sharqda (avtomobil yoʻli orqali 114 km) joylashgan. Shahar bir nechta ajratilgan qismlardan iborat.

Toshkent – Qoʻqon avtomobil yoʻli va Angren-Pop temir yoʻli liniyasi Angren orqali oʻtadi va Fargʻona vodiysidagi Oʻzbekistonning 3 ta viloyatini Respublikaning qolgan hududlari bilan bogʻlaydi. Angren hududida oltin konlari topilgan.

Angren Oʻzbekiston koʻmir sanoatining markazi boʻlib, Angren koʻmir konida „Oʻzbekkoʻmir“ AJ tomonidan qoʻngʻir koʻmir qazib olinadi^[2].

Koʻmirning yer osti pirolizidan foydalanadigan Angren shahrida „Yerostigaz“ AJ tomonidan gaz ishlab chiqarish stansiyasida koʻmir gazga aylantiriladi.

Korxonalari:

• qurilish materiallari (zavodlar: temir-beton konstruksiyalar, sement, asfalt-beton; sopol buyumlar va uy qurilishi zavodi; kaolin maydalash va saralash zavodi DSFK va boshqalar);
• oziq-ovqat sanoati (Angrennon, Angrensut);
• kimyo va metallurgiya sanoati (Angrenkabel);
• azotli oʻgʻitlar zavodi (Angrenazot);
• mashinasozlik zavodlari (Angrengazmash, ZIS.);
• avtomobil shinalari va konveyer lentalari ishlab chiqarish („Birinchi Rezinotexnika Zavodi“ MChJ, https://www.brz.uz/);
• Toshkent viloyatidagi eng yirik neft bazasi – Fargʻona neftni qayta ishlash zavodiga tegishli neft bazasi;
• Angren kon boshqarmasi, "OKMK" AJ tarkibida (sobiq „Angrenzoloto“ OAJ);
• „Kaolin“ keramik chinni zavodi;
• CheKI „Angren PACK“ AJ (sobiq CheKI „SQQS“ AJ) tomonidan qogʻoz, karton va qadoqlash mahsulotlari ishlab chiqarish;
• Angren quvur zavodi;
• elektr stansiyalari (Angren GRES va Yangi Angren IES).

Aholisi 2023-yil 1-yanvar holatiga koʻra 178 500 kishini tashkil etadi. 1959-yildagi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, 55 789 aholi 42,9% ruslar, 17,9% tatarlar, 15,7% oʻzbeklar, 7,4% tojiklar va 3,7% ukrainlar ^[3].

Keyinchalik aholi tarkibida Markaziy Osiyo xalqlarining ulushi ortib bordi. 1989-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shahar aholisining 31,5 foizini oʻzbeklar, 13,1 foizini tojiklar, 31,4 foizini ruslar, 8,3 foizini tatarlar tashkil etgan^[3].

Hozirda shahar aholisi asosan Markaziy Osiyo xalqlari vakillaridan iborat. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, 2013-yil 1-yanvar holatida Angren shahri nufusi 172 880 nafarni tashkil qilib, ulardan 73 foizi (126 247 nafar) oʻzbeklar, 17 foizi (28 653 nafar) tojiklar, 5 foizi (8 282 nafar) koreyslar, atigi 3 foizi (4 621 nafar) kishi) ruslar va 1% dan kam (1284 kishi) tatarlar^[4].

Sunniy musulmonlar aholining 85% ni tashkil qiladi. Sovet davrida shaharda koʻp yashagan ruslar, qrim tatarlari, tatarlar va nemislar asosan 1990-yillarda shahardan chiqib ketgan.

• Oliy oʻquv yurtlari:
  • Mahmud Qoshgʻariy nomidagi Toshkent viloyati pedagogika instituti. Hozir yopilgan;
  • Angren universiteti ^[5];
• Konchilik va geologiya kolleji.
• Angren tibbiyot kolleji
• Maishiy xizmat koʻrsatish kolleji.
• Qurilish kolleji.

• „ Angrenskaya pravda (ruscha: Ангренская правда)“ shahar ijtimoiy-siyosiy gazetasi (rus tilida)
• „Angren haqiqati“ shahar ijtimoiy-siyosiy gazetasi (oʻzbek tilida)
• Angren shahar tarixi muzeyi rasmiy veb sayti www.angrenmuzey.uz

1. Abdulla Yunusov
2. Ibragimjon Rahmonov (2013—2017)
3. Hakimjon Abdulazizov (2017-yil iyul^[6] – 2018-yil 17-oktyabr)
4. Shukrullo Mahmudov^[7] (2018-yil 17-oktyabr – 2022-yil yanvar^[8]
5. Nuriddin Abdurahimov (2022-yil yanvar – 2022-yil may)^[9]
6. Alisher Rayimov (2022-yil 23-maydan beri)^[10]

Shaharda oʻlka tarixiga oid koʻplab materiallarni oʻz ichiga olgan oʻlkashunoslik muzeyi mavjud.

Rus pravoslav cherkovi Oʻzbekiston yeparxiyasining „Yoʻqolganlarni izlash“ onasi ikonasi sharafiga namozxonlik uyi qurilgan ^[11] . 2015-yil mart oyida shaharda Ulugʻ Vatan urushi yillarida halok boʻlgan angrenliklar xotirasiga bagʻishlangan yodgorlik (1967–2015) buzib tashlangan, bu mahalliy aholining noroziligiga sabab boʻlgan^{[12][13][14] [15][16]}.

Maʼmuriy jihatdan Angren shahriga kiruvchi Geolog qishlogʻida Gumbez bobo maqbarasi (tarixiy bino XI—XII asrlarga oid, 2013-yil turizmni rivojlantirish dasturida „qayta tiklash va ahvolini yaxshilash“ ishlari olib borilishi koʻzda tutilgan^[17]).

• Shaharning norasmiy veb-sayti
• „Angren – moviy togʻlar yonidagi shahar“
• „Angren: Oʻzbekistonning sanoat giganti tanazzulga yuz tutdi“ (2006) (Wayback Machine saytida 2015-09-23 sanasida arxivlangan)
• Arvoh shahar (fotogalereya)