Aligo
Aligo (frans. aligot)[1][2] — kartoshka pyuresi (koʻpincha sarimsoq bilan) aralashtirilgan pishloqli taom boʻlib, u Fransiyaning[3] markaziy massivining janubidagi Aubrak tumanida (Averon, Kantal, Lozer, Oksitaniya) tayyorlanadi.. Averon boʻlimining fondyusiga oʻxshash bu taomi Overni restoranlarida keng tarqalgan.
Anʼanaviy ravishda Tomme de Laguiole (Tomme fraîche) yoki tomma d’Auvergne pishloqidan tayyorlangan aligo fransuz taomi hisoblanadi va mahalliy gastronomiyada Tuluza kolbasalari yoki qovurilgan choʻchqa goʻshti[4] bilan yuqori baholanadi. Tomme oʻrniga boshqa pishloqlardan ham foydalaniladi, jumladan kantal[5], mosarella[6] va layol. Pishloqni tanlash juda muhim va bu natijaga katta taʼsir koʻrsatadi. Tommani Fransiyadan tashqarida topish qiyin va boshqa koʻplab pishloqlar juda qattiq deb hisoblanadi. Pishloq yumshoq, sutli taʼmga ega boʻlishi kerak, lekin juda shoʻr boʻlmasligi va oson erimasligi kerak. Buyuk Britaniyada Lankashir pishloqi[7] eng yaxshi pishloq hisoblanadi. Mumsimon kartoshkadan koʻra kukunlisi afzal koʻriladi.[7].
Tarkibiy mahsulotlar
Aligo sariyogʻ, qaymoq, maydalangan sarimsoq va eritilgan pishloq bilan aralashtirilgan kartoshka pyuresidan tayyorlanadi. Taom silliq elastik tuzilishga ega boʻlganda tayyor boʻladi. Retseptlar turlicha boʻlsa-da, Larousse Gastronomique masalliqlar sifatida 1 kg kartoshka; 500 g tomma, layol yoki kantal pishloqi; 2 tishcha sarimsoq; 30 g sariyog '; tuz va qalampirni koʻrsatishadi.[3]
Tarixi
Bu taom Santyago-de-Kompostelaga ketayotgan ziyoratchilar uchun tayyorlangan boʻlib, ular mintaqada tunab qolishgan. Afsonaga koʻra[4], aligo dastlab non bilan tayyorlangan, keyinchalik u Fransiyada paydo boʻlganidan keyin kartoshka bilan almashtirildi. Bugungi kunda u qishloqlardagi yigʻilishlarda va ziyofatlarda asosiy taom sifatida xizmat qiladi. Aligo hozirgacha Averon uylarida va koʻcha bozorlarida qoʻlda tayyorlanadi. Aligoni anʼana boʻyicha Overni qizil sharobi bilan tortiladi.[5][8][7][9]
Etimologiyasi
Ehtimol, oksitancha alicouotʼdan, ehtimol lotin aliquid dan yoki qadimgi fransuz harigoteridan olingan. Rohiblar ziyoratchilarni kutib olgan alle cuite („boring, ovqatlaning“, „hamma narsa tayyor“) iborasidan kelib chiqqanligi haqidagi maʼlumot ham mavjud.