Dönyanıñ cide moğcizası

Dönyanıñ cide moğcizası yäki Borınğı Dönyanıñ cide moğcizası - borınğı yunan ğalimnarına bilgele bulğan dönyanıñ (Oykumena) iñ danlanğan mädäni kürenekle urınnarınıñ isemlege.

Cide - Apollon izge sanı bulıp sanalğan. Cide moğciza borınğı yunan kitaplarında telgä alına.

Berençe isemlekne V b.e.q. ğasırda Herodot tözegän. Anıñ eçenä Akveduk, Samos utrawındağı damba, alihä Gera ğibädätxxänäse kergän.

İsemlek

Klassik isemlekkä tübändäge moğcizalar kerälär:

Moğciza	Tözelgän	Urın	Tözüçelär	Cimerelgän	Säbäp	Maqsat
Xeops piramidası	2540 b.e.q.	Giza, Misır	misırlı^[1]	berdänber saqlanğan moğciza		Xeops firğäwen törbäse
Elenä torğan Semiramida baqçaları	605 b.e.q.	Babil, Ğiraq	babilçelär	562 b.e.q.	su basu fundamentın cimergän	Navuxodonosor II xatını öçen tözelgän
Olimpiädäge Zevs sını	435 b.e.q., Fidiy miğmar	Olimpiä, Yunanstan	yunannar	V—VI ğasır	Konstantinopol ippodromında yanıp betkän , V ğasır	ğibädätxänädäge Zevs sını
Efestağı Artemida ğibädätxänäse	550 b.e.q.	Efes, Törkiä	yunannar, farsılar	370 b.e.q. 356 b.e.q. (Herostrat) yäki 262 b.e.q. (gotlar)	yanğın	Artemida alihä xaqına tözelgän
Halikarnastağı törbä	351 b.e.q., miğmar Pifey	Galikarnas, Törkiä	kariylı, yunannar, farsılar	1494	cir teträw; öleşläre saqlanğannar (Britan muzeyı)	kariy xakime Mavsol qäber taşı bularaq tözelgän
Rodos Kolossı	292 - 280 b.e.q., miğmar Xares	Rodos, Yunanstan	yunannar	224 (226) b.e.q. bronza korpusı 654 yılda sütelgän	cir teträw	Rodosnıñ Demetriy Poliorket östennän ciñüenä (304 b.e.q.) bağışlanğan häykäl
Aleksandriä mayagı	IV b.e.q.	Misırdağı Aleksandriä	Ptolemey näselennän yunannar	303 b.e.q. — 1480 (1783 yıl däwamında torğan)	cir teträw	diñgez säyäxäläre öçen

Tarixçılar bu isemlek İskändär Zölqarnäyn belän bäylilär.

Ädäbiät

С. Г. Загорской, М. А. Калининой, Д. А. Колосовой 70 чудес зодчества Древнего мира: Как они создавались? = The Seventy Wonders of the Ancient World. The Great Monuments and How They Were Built. — М: Издательство Астрель, 2004. — 304 с. — ISBN 5-271-10388-9.
Вигасин А. А., Дандамаев М. А., Крюков М. В., Кузищин В. И. История Древнего Востока. М., 2007.

[1]