Эшче-крестьян Кызыл Армиясе
Эшче-крестьян Кызыл Гаскәре яки Эшче-крестьян Кызыл Армиясе, Кызыл Гаскәр, Кызыл Армия (tat. lat. Eşçe-krestian Qızıl Ğäskäre(үле сылтама), рус. Рабоче-крестьянская Красная армия) — 1918—1922 елларда РСФСР коры җир гаскәрләре һәм 1922—1946 елларда Советлар Берлегенең коры җир кораллы көчләре.
| Эшче-крестьян Кызыл Армиясе | |
| Байрак | |
.svg) | |
| Нигезләнү датасы | 23 февраль 1918 |
|---|---|
 | |
 | |
| Кыскача исем | РККА |
| Сугыш | совет-поляк сугышы[d], Кытай-совет низагы[d], Шеңҗан интервенциясе (1934)[d], ССРБ-Япония чик буе низаглары[d], ЭККГнең Польшага бәреп керүе, Совет-фин сугышы, Совет-япон сугышы[d], Көнбатыш Украинада советларга каршы партизан каршылыгы[d], Литва партизаннары[d], Каһәр суккан солдатлар[d] һәм Икенче бөтендөнья сугышы |
| ... хөрмәтенә аталган | кызыл |
| Нигезләүче | Иосиф Сталин, Подвойский, Николай Ильич[d] һәм Владимир Ленин |
| Дәүләт | .svg){kind=small} СССР |
| Әүвәлгесе | 1917 елгы инкыйлаблар чоры Россия гаскәре[d] |
| Киләсе | Совет армиясе[d] |
| Алыштырган | Кызыл гвардия[d] |
| Гамәлдән чыгу датасы | 25 февраль 1946 |
| Командир | Ставка Верховного Главнокомандования[d] |
 Эшче-крестьян Кызыл Армиясе Викиҗыентыкта | |
1946 елдан 1992 елга кадәр Совет армиясе.
Совет Берлеге таркалганнан соң Совет армиясе дә таркала, Россия Федерациясе кораллы көчләре Совет армиясе бер өлеше була.
Мәгънәдәш сүзләр - ЭККГ, РККА, ЭККА, Кызыл Гаскәр, Кызыл Армия — 1918 елның 23 февраленнән 1946 елның 25 февраленә кадәр РСФСР/ССРБ кораллы көчләренең исеме.
1918 елның 23 февралендә яшь Кызыл Армиянең Алмания гаскәрләрен Псков һәм Нарва шәһәрләре тирәсендә тар-мар итеп, бөек җиңүгә ирешүен искә алып билгеләп үтелә башлый[1].
Кызыл Армия рәсми туу датасы — 23.2.1918 ләкин чынында Кызыл Армия Казан шәһәре янында урнашкан Зөя шәһәрчелегендә 1918 елның август-сентябрендә барлыкка килгән.
Кызыл Армия 1918 елда төп булдыручысы — Лев Троцкий.
Кызыл Армия күренекле гаскәр башлыклары — Лев Троцкий, Георгий Жуков, Константин Рокоссовский, Василий Чуйков.
Төп җиңүләр
Кызыл Гаскәрнең төп казанышлары һәм җиңүләре - дөньяны фашизмнан коткару - Икенче Бөтендөнья сугышында җиңү: 75% фашист гаскәрләрен юк итү, Ватандашлар сугышында җиңү, Халкин-Гол сугышында җиңү, Квантун гаскәрләрен юк итү.
Кызыл Гаскәр саны
- апрель 1918 ел — 196 000 кеше[2].
- сентябрь 1918 ел — 550 000 кеше[3].
- октябрь 1918 ел — 800 000 кеше[2].
- 1919 ел — 3 000 000 кеше[2][3].
- 1920 ел — 5 500 000 кеше[2][3].
- 1925 ел — 562 000 кеше[2].
- 1927 елны — 586 000 кеше[3].
- 1932 елны мартта — 604 300 кеше.
- 1937 ел — 1 518 090 кеше.
- 1939 елның 21 февралендә — 1 910 477 кеше[4].
- сентябрь 1939 ел — 5 289 400 кеше
- декабрь 1939 ел — 3 273 400 кеше.
- гыйнвар 1941 ел — 4 200 000 кеше[3].
- 22 июнь 1941 ел — 5 080 977 кеше
- 1 июль 1941 ел — 10 380 000 кеше[2].
- яз 1942 ел — 5 500 000 кеше[3].
- 1942 елның җәенә — 11 000 000 кеше чамасы[2].
- 1945 елның башында — 11 365 000 кеше[3].
- 1945 елның маена — 11 365 000 кеше[3].
- февраль 1946 ел — 5 300 000 кеше.
Бастыру чоры
1937 елда Сталин репрессияләре нәтиҗәсендә 114300 офицерыннан 11034 репрессияләнгән, шул исәптән гаскәр башлыклары - Михаил Тухачевский, Блюхер, Якир. Кайбер тарихчылар буенча Бөек Ватан сугышының беренче дәверендә күп тәҗрибәсез гаскәр башлыклары булганга күрә 1941 елгы җиңелүләр дә аңлатыла.
Искәрмәләр
Әдәбият
Сылтамалар
- Кораллы Көчләр данлы юл узды
- Сайт, посвящённый РККА
- Обращение Владимира Ильича Ленина к Красной Армии (1919 год) (текст речи, фонограмма )
- Закон СССР от 1.09.39 о всеобщей воинской обязанности.
- Приказ НКО СССР от 20 июня 1940 г № 0130
- «Руководство для бойца пехоты»
- Эндрю Молло, «Вооружённые Силы Второй мировой. Структура. Униформа. Знаки различия.». ISBN 5-699-04127-3.
- Сокрушение фашистской Германии 2013 елның 19 февраль көнендә архивланган. Глава двенадцатая. Наступление Красной Армии зимой и весной 1944 года.
- Бронетанковые и механизированные войска Великой Отечественной войны
- История и реконструкция Рабоче-Крестьянской Красной Армии 2019 елның 20 август көнендә архивланган.
- Создание РККА 2012 елның 24 март көнендә архивланган.
Моны да карагыз
- Совет армиясе
- Ватан сакчылары көне