Search

Yakutça

Yakutların konuştuğu, Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı dil

Yakutça veya Sahaca (Saqa tıla), Saha Türklerinin konuştuğu dildir. Çuvaşça ile birlikte Türkçenin toplam 2 lehçesinden biridir.[2] Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı dil 450.140 kişi tarafından konuşulur. Ayrıca Taymir Yarımadası'nın doğusunda yaşayan halkların ticaret dilidir (Ruslar hariç). Konuşucuların çoğunluğu Rusya'ya bağlı Yakutistan'da yaşar.

Yakutça
Саха тыла Saha tıla
Ana dili olanlarRusya
Konuşan sayısı450.140 kişi  (2010)[1]
Dil ailesi
Türk dilleri
Resmî durumu
Resmî dil Rusya
Dil kodları
ISO 639-2sah
ISO 639-3sah
  Yakutça
  Dolganca

Sahaca (Yakutça) bazı tümceler

  • Olorbuttâğar ülelêbit orduk = Çalışmak oturmaktan daha iyi(dir).
  • Min ubayım saha oskuolatıgar bâr = Benim abim Yakut okulundadır.
  • Bihigi at mïnen barıahpıt = Biz at(a) binip gideceğiz.
  • Haydah oloroğut? = Nasılsınız? ("Nasıl yaşıyorsunuz?")
  • En olus türgennik sanarağın = Sen çok hızlı konuşuyorsun.
  • Min sahalıı kıratık öydüübün = Ben Yakutça biraz anlarım.
  • Bihigi sarsıarda erde turabıt = Biz sabahleyin erken kalkarız.
  • Ol oğo tüün ıtıır = O çocuk gece(leri) ağlar.
  • Miehe sıttık hâta uonna holuoha nâda = Bana yastık kılıfı ile galoş gerek.
  • Bu son sieğe olus kılgas = Bu ceket(in) yen(leri) çok kısa.
  • En ubayın hanna üöreneriy? = Senin abin nerede okuyor?

Dil Bilgisi

İsimler

İsimlerin tekil ve çoğul halleri vardır. Bir sözcüğü çoğul yapmak için genelde /-lar/ son ekinden yararlanılır. Bu son ek sözcükteki ünlü ve ünsüz harflere göre -лар (-lar), -лэр (-ler), -лөр (-lör), -лор (-lor), -тар (-tar), -тэр (-ter), -төр (-tör), -тор (-tor), -дар (-dar), -дэр (-der), -дөр (-dör), -дор (-dor), -нар (-nar), -нэр (-ner), -нөр (-nör) veya -нор (-nor) hallerini alabilir. İsimlerde diğer Türk Dillerinde olduğu gibi cinsiyet ayrımı yoktur.

İsmin Hâlleri

eye 'barış'uot 'ateş'
Yalın hâleyeuot
Belirtmeeyeniuotu
Yönelmeeyeɣeuokka
Bulunmaeyeteuotta
Ayrılma[a]eyettenuottan

Adıllar

TekilÇoğul
1. şahısYakutça: мин (min)Yakutça: биһиги (bihigi)
2. şahısYakutça: эн (en)Yakutça: эһиги (ehigi)
3. şahısinsanYakutça: кини (kini)Yakutça: кинилэр (kiniler)
insan değilYakutça: ол (ol)Yakutça: олор (olor)

Sahaca (Yakutça) rakamlar

Eski TürkçeAzericeTürkçeÇuvaşçaSaha (Yakut)
birbirbirpĕrrebiir
ekiikiikiikkĕikki
üçüçüçvişşĕüs
törtdörddörttăvattătüört
beşbeşbeşpillĕkbies
altıaltıaltıulttăalta
yetiyeddiyedişiccĕsette
sekizsəkkizsekizsakkărağis
tokuzdoqquzdokuztăhhărtoğus
onononvunnăuon

Sahaca, Kırgızca ve Türkçe karşılaştırmaları

Türkçede Eski Türkçe kökenli söz başlarındaki Y ile başlayan sözcükler Kırgızcada "C" sesi ile söylenirken Sahacada "S" olmuştur. Eski Türkçede "Y" olan bu imce zaman içinde Türk topluluklarında Y>C>S şeklinde değişime uğramıştır. Türkçe, Azerice, Türkmence, Özbekçe ve Uygurcada "Y" ile söylenirken Kazakistan'da "J", Kazakçada "C", Altayca, Hakasça ve Tıvacada "Ç", Sahacada ise bu imce "S" olmuştur.

TÜRKÇE (Y)KIRGIZCA (C)SAHACA (S)кыргызчасаха тылаTürkçe Kiril harfli
YılCılSılжылСылйыл  
YağmurCamgırSamıırжамгырcамыыряғмур  
YakaCakaSağaжакасаҕаяка  
YalamakCalooSalaaжалоосалааяламак  
YaşCaşSaasжашсаасяш  
YaşdaşCaştaşSaastıı kihiжашташсаастыы киһияшдаш  
YatCatSit-жатситят  
YediCetiSetteжетисэттэеди  
YelCelSielжелсиэлел  
YeniCañıSañaжаңысаҥаени  
YenidenCañıdanSañattanжаңыдансаҥаттаненидең  
YerCerSirжерсирер  
Yumak (yıkamak)Cuu-Suuy-жуусууйюмак(йыкамак)  
YıldızCıldızSulusжылдызсулусйылдыз  
YirmiCıyırmaSüürbeжыйырмасүүрбэйирми  
Yok (hayır)CokSuoxжоксуохёк (хайыр)  
YolColSuolжолсуолёл  
YumurtaCumurtkaSımmııtжумурткасымыытюмурта  
YumuşakCumşakSımnağasжумшаксымнаҕасюмушак  
YüzCüzSüüsжүзсүүсйүз  

Yazı sistemi

Yakutça Kiril alfabesiyle yazılır: Modern Yakut alfabesi, 1939 yılında Sovyetler Birliği tarafından Rusçada bulunanlarla birlikte Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү harflerinin de eklenmesiyle oluşturuldu.

Сахалыы сурук-бичигэ Saqalıı suruk-biçige (Yakut alfabesi)

HarfSöylenişUFANotTürkçe Romanizasyon.[3]
А аа/a/A a
Б ббэ/b/B b
В ввэ/v/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur[4]V v
Г ггэ/ɡ/G g
Ҕ ҕҕэ/ɣ, ʁ/Ğ ğ
Д ддэ/d/D d
Дь дьдьэ/ɟ/C c
Е ее/e, je/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurYe ye or e
Ё ёё/jo/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurYo yo
Ж жжэ/ʒ/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurJ j
З ззэ/z/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurZ z
И ии/i/İ i
Й йый/j, ȷ̃/Y y
К ккы/k/K k
Л лэл/l/L l
М мэм/m/M m
Н нэн/n/N n
Ҥ ҥҥэ/ŋ/Ñ ñ
Нь ньньэ/ɲ/Ń ń
О оо/o/O o
Ө өө/ø/Ö ö
П ппэ/p/P p
Р рэр/ɾ/R r
С сэс/s/S s
Һ һһэ/h/H h
Т ттэ/t/T t
У уу/u/U u
Ү үү/y/Ü ü
Ф фэф/f/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurF f
Х ххэ/q~x/X x (Q q)
Ц ццэ/ts/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurS s (Ts ts)
Ч чче/c/Ç ç
Ш шша/ʃ/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurŞ ş
Щ щща/ɕː/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurŞ ş
Ъ ъкытаанах бэлиэ/◌./yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur"
Ы ыы/ɯ/I ı
Ь ьсымнатар бэлиэ/◌ʲ/Rusçadan alınan sözcüklerde bu harf kullanılırken Yakut kökenli sözcüklerde дь ve нь harfleri kullanılır'
Э ээ/e/E e
Ю юю/ju/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurYu yu
Я яя/ja/yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunurYa ya

Ayrıca bakınız

Notlar

Kaynakça

Sahaca karşılaştırmalı sözlükler

Dış bağlantılar

Vikipedi
Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin Yakutça (sah) sürümü

Yakutça içerikler

"https:https://www.search.com.vn/wiki/index.php?lang=tr&q=Yakutça&oldid=33254195" sayfasından alınmıştır
🔥 Top keywords: Anasayfa2024 Avrupa Futbol ŞampiyonasıÖzel:AraAvrupa Futbol ŞampiyonasıAişe2020 Avrupa Futbol ŞampiyonasıOktay Kaynarca2024 FIVB Kadınlar Voleybol Milletler LigiKylian MbappéSlovakyaTürkiye2024 Avrupa Futbol Şampiyonası elemeleriFIVB Dünya SıralamasıFIFA Dünya KupasıTürkiye millî futbol takımıMuhammed'in evlilikleriGibi bölümleri listesi2008 Avrupa Futbol ŞampiyonasıKurban BayramıVII. KleopatraGülse BirselRomelu LukakuOsmanlı padişahları listesiÖzel:SonDeğişikliklerMuhammedÜlkeler listesiAntoine Griezmann2026 FIFA Dünya KupasıVatan ŞaşmazII. MehmedOsmanlı İmparatorluğuFIFA Dünya Kupası finalleri listesiBurçlarSeks pozisyonlarıUsame bin LadinGheorghe HagiPrens (dizi)Muğla'nın ilçeleriSıla