Yıldız Savaşları
Yıldız Savaşları, George Lucas tarafından yaratılmış, öncelikle filmleriyle tanınmış, sonraki yıllarda çizgi roman, video oyunları, televizyon yapımları vb. dallarda ününü arttırmış kurgusal bir evren ve markadır. Serinin ilk filmi, 25 Mayıs 1977'de 20th Century Fox tarafından Star Wars (Yıldız Savaşları) ismiyle yayınlanmış ve dünya çapında bir popüler kültür fenomeni olmuştur. Üçer yıl arayla iki devam filmi yayınlanmıştır. Orijinal üçlemenin son filminin yayınlanmasının 16 yıl ardından, "öncül" üçlemenin ilk filmi yayımlanmış ve yine üçer yıl arayla diğer iki film de yayımlanmıştır. 2015 yılında "ardıl" üçleme başlamış, 2 yıl arayla devam filmleri yayınlanmıştır.
2019 yılı verilerine göre on iki Yıldız Savaşları filminin toplam hasılatı yaklaşık olarak 10,25 milyar dolardır.[1] Bu hasılatla Yıldız Savaşları serisi, en çok hasılatı olan film serisi olmuştur.
Yıldız Savaşları günümüze kadar kendisine ait filmlerin hasılatı, oyuncak, DVD, kitap, bilgisayar oyunu ve ticari ürün geliriyle 33 milyar dolarlık dev bir kazanç sağlamıştır.
George Lucas filmleri, kitaplar, televizyon dizileri, video oyunları ve çizgiromanlar gibi birçok farklı alanda yayınların ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Üçlemede tasvir edilen kurguya pek çok yenilik getiren bu yan ürünler, serinin takipçileri tarafından Genişletilmiş Evren adıyla bilinen kurgusal evrenin oluşmasına imkân sağlamıştır. Bu yayınlar sayesinde filmler arasındaki boşlukta, Star Wars markasının popülerliği ve değeri korunmuştur
Kurgu
Yıldız Savaşları yayınlarındaki olaylar, kurgusal bir galakside gerçekleşmektedir. Pek çok uzaylı ırkı tasvir edildiği gibi, genellikle sahiplerinin emirlerini yerine getiren robotlara da yer verilmiştir. Uzay yolculuğuna oldukça sık rastlanır, evrendeki pek çok gezegen (daha sonra Galaktik İmparatorluk olarak değişmek üzere) Galaktik Cumhuriyetin bir üyesidir.
Yıldız Savaşları'nın göze çarpan bir karakteristiği "Güç" olarak adlandırılan, yetenekli bireyler tarafından kullanılabilen, tüm evreni kapsadığına inanılan enerjidir. Yayınlanan ilk filmde "tüm canlı varlıkları sarmalayan, delip geçen, birbirine bağlayan enerji" olarak açıklanmıştır.[2] "Güç", kullanıcılarına, telekinezi, kehanet, öngörü, zihin kontrolü gibi çeşitli doğaüstü yetenekler bahşeder ve refleksler ve hız gibi pek çok fiziksel özelliğin gelişmesini sağlar. Bu yetenekler karakterler arasında farklılık gösterebilir. Güç iyilik için kullanılabileceği gibi, nefret, saldırganlık ve kötülük duygularını besleyen karanlık tarafının takipçileri tarafından farklı amaçlar için kullanılabilir. Temel altı filmde Güç'ü iyilik için kullanan Jedi'lar ile galaksiyi ele geçirmek amacıyla karanlık tarafa geçmiş Sithlerin mücadelesi konu edilmiştir.
Filmler
Film serisi 25 Mayıs 1977'de yayınlanan Yıldız Savaşları ile başladı. Ardından, 21 Mayıs 1980'de yayınlanan İmparator ve 25 Mayıs 1983'te yayınlanan Jedi'ın Dönüşü geldi. İlk filmin adı Yıldız Savaşları olmasına rağmen, daha sonra gelen öncül filmlerle isim karışıklığı yaşamamak için Yeni Bir Umut (A New Hope) altbaşlığı eklenmiştir.[3]
1997'de, Yıldız Savaşları'nın gösterime girmesinin 20. yıldönümünde, orijinal üçleme çeşitli yenilemelerle tekrar sinemalarda gösterime girdi. Bu yenilemeler, filmlerin çekildiği tarihte mümkün olmayan bilgisayar efektleri ile gerçekleştirilmiş eklemelerdi. Filmlerin daha sonraki yayımlarında da (örn. 21 Eylül 2004'te yayınlanan serinin DVD'leri) değişiklikler yapılmaya devam edildi.
Uzun süre beklenilen öncül üçleme, 19 Mayıs 1999'da yayımlanan Yıldız Savaşları: Bölüm I - Gizli Tehlike, 16 Mayıs 2002'de yayımlanan Yıldız Savaşları: Bölüm II - Klonların Saldırısı, 19 Mayıs 2005'te yayımlanan Yıldız Savaşları: Bölüm III - Sith'in İntikamı ile tamamlandı.[4]
Yıldız Savaşları: Bölüm VII - Güç Uyanıyor filmi ise 17 Aralık 2015'te Türkiye'de vizyona girmiştir. Çekimi İngiltere ve B.A.E'de yapılan filmin yönetmenliğini J.J. Abrams üstlenmiştir. Yönetmenliğini Rian Johnson'ın yaptığı ve 2017 yılında vizyona giren Yıldız Savaşları: Bölüm VIII - Son Jedi ile 2019 yılında vizyona giren ve yönetmenliği J.J. Abrams tarafından üstlenilen Yıldız Savaşları: Bölüm IX - Skywalker'ın Yükselişi filmiyle orijinal üçlemenin sonrasını anlatan ardıl üçleme tamamlanmış oldu.
| Film | ABD vizyon tarihi | Yönetmen |
|---|---|---|
| Orijinal üçleme | ||
| Bölüm IV – Yeni Bir Umut | 25 Mayıs 1977 | George Lucas |
| Bölüm V – İmparator | 21 Mayıs 1980 | Irvin Kershner |
| Bölüm VI – Jedi'ın Dönüşü | 25 Mayıs 1983 | Richard Marquand |
| Öncül üçleme | ||
| Bölüm I – Gizli Tehlike | 19 Mayıs 1999 | George Lucas |
| Bölüm II – Klonların Saldırısı | 16 Mayıs 2002 | |
| Bölüm III – Sith'in İntikamı | 19 Mayıs 2005 | |
| Ardıl üçleme | ||
| Bölüm VII – Güç Uyanıyor | 18 Aralık 2015 | J. J. Abrams |
| Bölüm VIII – Son Jedi | 15 Aralık 2017 | Rian Johnson |
| Bölüm IX – Skywalker'ın Yükselişi | 20 Aralık 2019 | J. J. Abrams |
| Antoloji filmleri | ||
| Rogue One | 16 Aralık 2016 | Gareth Edwards |
| Han Solo | 25 Mayıs 2018 | Ron Howard |
| Animasyon Filmleri | ||
| Klon Savaşları | 15 Ağustos 2008 | Dave Filoni |
Oyuncu Kadrosu ve Karakterler
Tema
Yıldız Savaşları dünyası, o güne kadar yaratılmış diğer çoğu bilimkurgu filmleri ve fantastik filmlerde kullanılan şık, gösterişli ve fütüristik gelecek kavramının aksine, "kirli" bir portre çizmiştir. Lucas'ın bu vizyonu daha sonra karanlık ve yıpranmış bir uzay gemisinde geçen Yaratık(Alien), post-apokaliptik bir çölde geçen Mad Max 2 ve yıkık dökük ve kaotik bir şehirde geçen Bıçak Sırtı (Blade Runner) filmleriyle popülerlik kazanmıştır. Lucas, filmlerde gerek diyaloglarda, gerek sahne planlarında paralellik öğelerine özellikle dikkat etmiştir. Luke Skywalker ve babası Anakin'in yolculuklarındaki paralellikler buna örnek gösterilebilir.
Teknik bilgi
İlk altı Yıldız Savaşları filmi 2.40:1'lik görüntü oranında çekilmiştir. Orijinal üçlemenin çekimlerinde anamorfik lensler kullanılmıştır. Bölüm IV ve V Panavision ile çekilirken, Bölüm VI'de Joe Dunton Camera (JDC) kullanılmıştır. Bölüm I, Arriflex kameralarda anamorfik Hawk lensiyle, Bölüm II ve III ise Sony'nin CineAlta yüksek çözünürlüklü dijital kamerasıyla çekilmiştir.
Yeni Bir Umut'un ses efekteri için George Lucas, Ben Burtt'ü işe almıştır. Burtt'ün başarıları Academy of Motion Picture Arts and Sciences tarafından, o tarihte bu dal için bir ödül kategorisi olmadığından özel başarı ödülüyle ödüllendirilmiştir. Lucasfilm şirketi, Jedi'in Dönüşü filmi için THX ses standardını geliştirmiştir. John Williams altı filmin de müziklerini bestelemiştir. George Lucas, her önemli karakter ve konsept için farklı temalarda besteler olmasını planlamıştır. Williams'ın Star Wars teması modern müzik tarihinin en bilinen bestelerinden biri olmuştur.
Orijinal üçlemenin ışın kılıcı koreografisi kılıç ustası Bob Anderson tarafından geliştirilmiştir. Anderson, aktör Mark Hamill'i (Luke Skywalker) eğitmiş ve İmparator ile Jedi'in Dönüşü filmlerinde Darth Vader'in kılıç dövüşü sahnelerinde dublörlük yapmıştır.
Diziler
| Dizi | Sezonlar | Bölümler | Orijinal yayın tarihi | Kanal |
|---|---|---|---|---|
| Animasyon diziler | ||||
| Klon Savaşları | 7 | 133 | 3 Ekim 2008 – 4 Mayıs 2020 | Cartoon Network / Netflix / Disney+ |
| Asiler | 4 | 75 | 3 Ekim 2014 – 5 Mart 2018 | Disney XD |
| Resistance | 2 | 40 | 7 Ekim 2018 – 26 Ocak 2020 | Disney Channel |
| The Bad Batch | 2 | 27 | 4 Mayıs 2021 – | Disney+ |
| Visions | 1 | 9 | 22 Eylül 2021 - | |
| Tales of the Jedi | 1 | 6 | 26 Ekim 2022 | |
| Canlı çekim diziler | ||||
| The Mandalorian | 3 | 24 | 12 Kasım 2019 – | Disney+ |
| The Book of Boba Fett | 1 | 7 | 29 Aralık 2021 – | |
| Obi-Wan Kenobi | 1 | 6 | 27 Mayıs 2022 – | |
| Andor | 1 | 12 | 21 Eylül 2022 – | |
Yıldız Savaşları'nda Zaman
Yıldız Savaşları filmleri "uzun zaman önce çok çok uzak bir galakside" geçiyor olsalar da çizgi romanlar, kitaplar gibi film dışı ürünlerde zaman Yavin Savaşı'na, yani Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut'a göre düzenlenir. Örneğin Yıldız Savaşları: Bölüm VI - Jedi'ın Dönüşü 4 ABY (After Battle of Yavin - Yavin Savaşı'ndan Sonra) tarihinde iken Yıldız Savaşları: Bölüm III - Sith'in İntikamı 19 BBY (Before Battle of Yavin - Yavin Savaşı'ndan Önce) tarihindedir.
Legends: Yıldız savaşları filmler dışında da Genişletilmiş Evren (Expanded Universe - EU) kategorisi altında da birçok öykü içermektedir. 50.000 BBY'dan şu ana kadar 138 ABY'e kadar ulaşılmış birçok farklı mekân ve hikâye devam etmektedir.
Canon: Disney'ın Lucasfilm şirketini satın almasıyla yeniden yapılandırılan ve güncel olan zaman çizelgesidir. 5000 BBY'dan şu ana kadar 35 ABY'e kadar ulaşılmış birçok farklı mekân ve hikâye devam etmektedir.
Yıldız Savaşları canon kurgusal evreni çeşitli dönemler içerir, bunlardan üçü film üçlemelerine odaklanmıştır. Diğer dönemler Ocak 2021'de tanımlandı:
- Yüksek Cumhuriyet: "High Republic" dönemi, öncül üçlemeden 200 yıl önce geçiyor. The High Republic ve yakında çıkacak olan The Acolyte'da yayınlanan medyayı içerir.
- Jedi'ın Düşüşü: Galaktik Cumhuriyet'in, hükümdarı Palpatine - gizli Sith lordu Darth Sidious - tarafından yozlaştırıldığı, Öncül üçlemenin dönemi. Cumhuriyet ile Ayrılıkçı bir konfederasyon arasındaki Klon Savaşları'nı düzenledikten sonra Palpatine Jedi Düzeni'ni yok eder, Cumhuriyeti devirir ve Galaktik İmparatorluğu kurar. Bu dönemde Öncül üçleme filmleri ve Klon Savaşları animasyonu yer alıyor. Bu dönem daha önce Ağustos 2019'da Cumhuriyet Dönemi olarak tanımlanmıştı.
- İmparatorluk Hükümdarlığı: İmparatorluğun hükümdarlığını keşfeden öncül üçlemeden sonraki dönem. The Bad Batch animasyonu, Obi-Wan Kenobi dizisi ve Han Solo: Bir Star Wars Hikâyesi'ni içerir.
- İsyan Dönemi: İmparatorluğun birkaç yıl süren Galaktik bir İç Savaşta Asi İttifakı tarafından savaşıldığı, İmparator'un ölümüyle zirveye ulaştığı ve sonunda İmparatorluğun çöküşüyle sonuçlanan orijinal üçlemenin çağı. Star Wars Asiler animasyonu, Andor dizisi, Rogue One ve orijinal üçleme filmlerini içerir.
- Yeni Cumhuriyet: İmparatorluğun düşüşünü izleyen, Yeni Cumhuriyet'in oluşum yıllarında geçen orijinal üçlemeden sonraki dönem. The Mandalorian ve yan dizileri, The Book of Boba Fett, Rangers of the New Republic ve Ahsoka'yı içeriyor.
- İlk Düzen'in Yükselişi: İmparatorluğun kalıntılarının İlk Düzen olarak yeniden yapılandığı Ardıl üçlemenin dönemi. Eski İsyanın kahramanları, Yeni Cumhuriyet'in yardımıyla, baskıcı rejime ve yöneticilerine karşı Direnişe liderlik ediyor, gizemli varlık Snoke ve kukla ustası, canlanan Palpatine. Star Wars Resistance animasyonu ve Ardıl üçleme filmlerini içerir. Bu dönem daha önce Ağustos 2019'da Direniş Dönemi olarak tanımlanmıştı.
| Dönem | Film / Dizi | Yıl |
|---|---|---|
| Jedi'ın Düşüşü | I: Gizli Tehlike | 32 BBY |
| II: Klonların Saldırısı | 22 BBY | |
| Klon Savaşları | 22 BBY–19 BBY | |
| III: Sith'in İntikamı | 19 BBY | |
| İmparatorluk Hükümdarlığı | The Bad Batch | 19 BBY– |
| Han Solo | 13 BBY/10 BBY | |
| Obi-Wan Kenobi | 9 BBY | |
| İsyan Dönemi | Asiler | 5 BBY–0 BBY |
| Andor | 5 BBY - 0 BBY | |
| Rogue One | 13 BBY/0 BBY | |
| IV: Yeni Bir Umut | 0 BBY/0 ABY | |
| V: İmparator | 3 ABY | |
| VI: Jedi'ın Dönüşü | 4 ABY | |
| Yeni Cumhuriyet | The Mandalorian | c. 9 ABY |
| The Book of Boba Fett | ||
| Ahsoka | ||
| İlk Düzen'in Yükselişi | Resistance | 34 ABY–35 ABY |
| VII: Güç Uyanıyor | 34 ABY | |
| VIII: Son Jedi | ||
| IX: Skywalker'ın Yükselişi | 35 ABY |
İzleme Sırası
Aşağıda fanlar arasındaki en popüler üç izleme sırası verilmiştir. Sadece Canon Live-action film ve diziler sıralanmıştır.
| Çıkış Sırası | Çıktığı Yıl | |
|---|---|---|
| IV | Yeni Bir Umut | 1977 |
| V | İmparator | 1980 |
| VI | Jedi'ın Dönüşü | 1983 |
| I | Gizli Tehlike | 1999 |
| II | Klonların Saldırısı | 2002 |
| III | Sith'in İntikamı | 2005 |
| VII | Güç Uyanıyor | 2015 |
| Rogue One | 2016 | |
| VIII | Son Jedi | 2017 |
| Han Solo | 2018 | |
| The Mandalorian (Bölümler 1-7) | 2019 | |
| IX | Skywalker'ın Yükselişi | |
| The Mandalorian (Bölümler 8-16) | 2019-2020 | |
| The Book of Boba Fett (Bölümler 1-7) | 2021-2022 | |
| Obi-Wan Kenobi | 2022 | |
| Andor (Bölümler 1-12) | ||
| The Mandalorian (Bölümler 17-) | 2023 | |
| Kronolojik Sıra | Geçtiği Yıl | |
|---|---|---|
| I | Gizli Tehlike | 32 BBY |
| II | Klonların Saldırısı | 22 BBY |
| III | Sith'in İntikamı | 19 BBY |
| Han Solo | 13 BBY, 10 BBY | |
| Obi-Wan Kenobi | 9 BBY | |
| Andor (Bölümler 1-12) | 5 BBY | |
| Rogue One | 13 BBY, 0 BBY | |
| IV | Yeni Bir Umut | 0 BBY/0 ABY |
| V | İmparator | 3 ABY |
| VI | Jedi'ın Dönüşü | 4 ABY |
| The Mandalorian (Bölümler 1-16) | 9 ABY | |
| The Book of Boba Fett (Bölümler 1-7) | c. 9 ABY | |
| VII | Güç Uyanıyor | 34 ABY |
| VIII | Son Jedi | |
| IX | Skywalker'ın Yükselişi | 35 ABY |
| Machete Sırası[6][7] | |
|---|---|
| IV | Yeni Bir Umut |
| V | İmparator |
| II | Klonların Saldırısı |
| III | Sith'in İntikamı |
| VI | Jedi'ın Dönüşü |
| Jedi'ın Dönüşü sonrası | |
| VII | Güç Uyanıyor |
| VIII | Son Jedi |
| IX | Skywalker'ın Yükselişi |
| Diğer her şey (sıralama önemsiz) | |
| Rogue One | |
| I | Gizli Tehlike |
| Han Solo | |
| The Mandalorian (Chapters 1-16) | |
| The Book of Boba Fett (Chapters 1-7) | |
| Obi-Wan Kenobi | |
Hasılat
| Film | Çıkış tarihi | Bütçe (Tahmini) | Hasılat | Hasılat sıralaması | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ABD | ABD dışı | Uluslararası | Enflasyona göre ayarlanmış (Amerikan Doları) | ABD | Uluslararası | |||
| Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut[8] | 25 Mayıs 1977 | 11.000.000 $ | 460.998.007 $ | 314.400.000 $ | 775.398.007 $ | 1.416.050.800 $ | 4. | 30. |
| Yıldız Savaşları: Bölüm V - İmparator[9] | 21 Mayıs 1980 | 18.000.000 $ | 290.475.067 $ | 247.900.000 $ | 538.375.067 $ | 780.536.100 $ | 38. | 62. |
| Yıldız Savaşları: Bölüm VI - Jedi'ın Dönüşü[10] | 25 Mayıs 1983 | 32.500.000 $ | 309.306.177 $ | 165.800.000 $ | 475.106.177 $ | 747.772.300 $ | 29. | 80. |
| Yıldız Savaşları: Güç Uyanıyor | 2015 | |||||||
| Orijinal Yıldız Savaşları üçlemesi Toplamı | 61.500.000 $ | 1.060.779.251 $ | 728.100.000 $ | 1.788.879.251 $ | 2.944.359.200 $ | |||
| Yıldız Savaşları: Bölüm I - Gizli Tehlike[11] | 19 Mayıs 1999 | 115.000.000 $ | 431.088.301 $ | 493.229.257 $ | 924.317.558 $ | 674.365.200 $ | 7. | 11. |
| Yıldız Savaşları: Bölüm II - Klonların Saldırısı[12] | 16 Mayıs 2002 | 115.000.000 $ | 310.676.740 $ | 338.721.588 $ | 649.398.328 $ | 425.074.300 $ | 27. | 42. |
| Yıldız Savaşları: Bölüm III - Sith'in İntikamı[13] | 19 Mayıs 2005 | 113.000.000 $ | 380.270.577 $ | 468.728.238 $ | 848.998.815 $ | 471.630.400 $ | 11. | 20. |
| Öncül Yıldız Savaşları üçlemesi Toplamı | 343.000.000 $ | 1.122.035.618 $ | 1.300.679.083 $ | 2.422.714.701 $ | 1.571.069.900 $ | |||
| Star Wars: Klon Savaşları[14] | 15 Ağustos 2008 | 8.500.000 $ | 35.161.554 $ | 33.121.290 $ | 68.282.844 $ | 35.020.908 $ | 1557. | — |
| Yıldız Savaşları Genel Toplam | 430.000.000 $ | 2.217.976.423 $ | 2.061.900.373 $ | 4.279.876.796 $ | 4.384.857.465 $ | |||
Akademi Ödülleri
Altı film toplamda 25 Akademi Ödülüne aday olmuş, 10'unu kazanmıştır. Bunlardan üçü Özel Başarı Ödülüdür.
| Ödül | Kazanılan Ödüller | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| IV: Yeni Bir Umut | V: İmparator | VI: Jedi'ın Dönüşü | I: Gizli Tehlike | II: Klonların Saldırısı | III: Sith'in İntikamı | |
| Yardımcı Erkek Oyuncu | Aday (Alec Guinness) | |||||
| Sanat Yönetmenliği | Kazandı | Aday | Aday | |||
| Kostüm Tasarımı | Kazandı | |||||
| Yönetmen | Aday (George Lucas) | |||||
| Kurgu | Kazandı | |||||
| Makyaj | Aday | |||||
| Müzik (Orijinal Şarkı) | Kazandı | Aday | Aday | |||
| Sinematografi | Aday | |||||
| Özgün Senaryo | Aday | |||||
| Ses Kurgusu | Aday | Aday | ||||
| Ses Miksajı | Kazandı | Kazandı | Aday | Aday | ||
| Görsel Efekt | Kazandı | Aday | Aday | |||
| Özel Başarı Ödülü | Kazandı (Uzaylı, Yaratık ve Robot Sesleri) | Kazandı (Görsel Efekt) | Kazandı (Görsel Efekt) | |||
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Star Wars resmi sitesi 14 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Star Wars TURK 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Force9 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Wookieepedia 4 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yıldız Savaşları.com11 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- StarWars.com | Home24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.