Therizinosauria
Terizinozorlar veya Therizinosauria (Yunanca:"tırpan kertenkeleleri"), Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.[1]
Therizinosauria | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Terizinozorların koleksiyonu, sol üstten saat yönünde: Suzhousaurus, Erliansaurus, Nothronychus, Falcarius ve Jianchangosaurus. | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma ![]() | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Alt gruplar [1] | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Sinonimler | |||||||||||||||
|
Terizinozorlar bilinen tüm dinozorların en tuhafıydı. En büyüğü, chalicotherler adı verilen tuhaf, soyu tükenmiş, toynaklı memelilere benziyordu. Terizinozorların bilek ve ayak parmakları, Oviraptor, Allosaurus gibi "sert kuyruklu" (tetanuran) teropodlar olduklarını gösterir.[2]
Keşif tarihi
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Therizinosaur_skeletons.jpg/270px-Therizinosaur_skeletons.jpg)
Uzun yıllar boyunca bilim insanları, bir prosauropod gibi dört parmaklı ayakları ve tırpan şeklindeki pençeleri içeren fosil parçalarından canlının neye benzediklerini tahmin etmek zorunda kaldılar. Paleontologlar, dev pençelerin gizemli sahibine Therizinosaurus adını verdiler. 1988'de, daha önceki bir akraba olan Alxasaurus'un daha eksiksiz iskeletleri Çin'de ortaya çıktı. Bu terizinozorun kemiklerinin önceki buluntularla karşılaştırılması, bilim adamlarının "tırpan kertenkelelerini" büyük, yavaş hareket eden, iki ayaklı dinozorlar olarak hayal etmelerini sağladı.[2]
Filogeni
Aşağıdaki kladogram, 2010 yılında Lindsay E. Zanno tarafından yapılan Therizinosauria'nın kapsamlı filogenetik analizini takip etmektedir.[3]
Therizinosauria |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aşağıda, 2010 yılında Zanno tarafından sağlanan veriler kullanılarak Hartman ve diğerleri 2019 tarafından yakın zamanda oluşturulan filogenetik analiz yer almaktadır:[4]
Therizinosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dağılım
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Jianchangosaurus_Restoration.png/300px-Jianchangosaurus_Restoration.png)
Terizinozorlar Doğu Asya ve Kuzey Amerika'da yaşadılar. Çoğu tür Kretase döneminde yaşadı, ancak Erken Jura'dan bir terizinozor bildirildi.[2]
Cinslerin tanımlanma yıllarının zaman çizelgesi
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/timeline/evgd1j5svj7ucyp5m31hge4y19f3h6w.png)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Therizinosauria ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikitür'de Therizinosauria ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
Dipnotlar
Kitap
- Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life. American Museum of Natural History. New York, N.Y.: DK Publishing in association with the American Museum of Natural History. 2008. ISBN 978-0-7566-3836-8. OCLC 181602635.