Telovani Kutsal Haç Kilisesi
Telovani Kutsal Haç Kilisesi (Gürcüce: თელოვნის ჯვარპატიოსნის ეკლესია) Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta belediyesinde konumlanmış bir 8-9. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kubbeli trikonç tasarımına sahip kilisenin sığınağının her iki tarafında pastoforium bulunmaktadır. İç kısımda, Kutsal Mendil'in en eski Gürcü tasvirlerinden biri de dahil olmak üzere, ağır hasarlı duvar resimleri bulunmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
 Telovani Kutsal Haç Kilisesi | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ksovrisi, Mtsheta, Mtsheta-Mtianeti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 41°58′49″K 44°32′53″D / 41.98028°K 44.54806°D |
| Mimari | |
| Mimari tür | Trikonkhos |
Planı
Kutsal Haç kilisesi (Cvarpatiosani), Mtsheta Belediyesindeki Ksovrisi köyünün yaklaşık 3 km doğusunda, günümüzde terk edilmiş Telovani yerleşim bölgesindedir.[2]
Trikonkhos planında yapılmış 9,7 × 10,5 m ölçülerindeki yapının, enine kolları sığınak ve batı kolundan daha dar ve alçaktır. Bu özelliği, yapıyı doğu-batı ekseninde biraz daha uzatır. Kilise çoğunlukla kaldırım taşından inşa edilmiştir; yontulmuş kireçtaşı ve traverten bloklar, önemli yapı elemanları ve dekorasyonda kullanılmıştır. Binaya, batı kolundaki dikdörtgen biçimli üç kapıdan erişilebilmektedir. Sığınağın çıkıntılı apsisi, çift apsisli pastoforium ile çevrelenmiştir. Dikdörtgen dikmeden kubbe dairesine geçiş, tonoz bingi aracılığıyla gerçekleştirilir. Kubbenin tamburu sekizgendir, dört pencereyle delinmiş ve dekoratif kemerlerle süslenmiştir. Hem dış, hem de iç duvarlar sıvalanmıştır. Kilise büyük ölçüde onarılmış ve 18. yüzyılda batı duvarına bir çan kulesi eklenmiştir. Sistematik restorasyon 1952 ve 1954 yılları arasında gerçekleşmiştir.[2] 2007 yılında tekrar bir restorasyon çalışması yapılmıştır.
Kilisenin içi, 9-10. yüzyıldan kalma fresk parçalarına ev sahipliği yapmaktadır. Apsis penceresinin üstünde bulunan, "Tanrı'nın Kutsal Yüzü" olarak etiketlenmiş ve Havarilerle çevrelenmiş Kutsal Mendil freski de dahil olmak üzere, freskler ağır hasar görmüştür. Abgar Efsanesinden etkilenerek yapıldığı düşünülen fresk, takip eden yüzyıllarda Gürcistan'daki Kutsal Mendil tasvirlerini etkilemiş olabilir.[3][4]