Suzan Lütfullah
Fazile Suzan Lütfullah[1][2] (1909, İstanbul - 11 Ocak 1932, İstanbul), Türk opera sanatçısı.
| Suzan Lütfullah | |
|---|---|
 Süreyya Operası'ndaki büstü | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Fazile Suzan[1][2] |
| Doğum | 1909 İstanbul |
| Ölüm | 11 Ocak 1932 (23 yaşında) İstanbul |
| Uyruk | Türk |
| Evlilik(ler)i | Lütfullah Sururi |
| Çocukları | Gülriz Sururi |
| Etkin yıllar | 1925-1933 |
Türkiye'nin ilk profesyonel müslüman primadonnasıdır.[3] Muhlis Sabahattin Bey'in kurduğu opera tiyatrosunda "Ayşe", "Telefoncu Kız", "Gül Hanım" gibi operetlerde ünlenmiştir.[4]
Yaşamı
1909 yılında İstanbul'da doğdu. II. Abdülhamit'in kilercibaşısı İbrahim Bey'in torunudur.[3] Babası avukat Mahmut Refik Bey, annesi Zeynep Hanım'dır.[5] Sahneye çıkan ilk Müslüman amatör kadın tiyatrocu Mevdûde Refik Hanım'ın (Tepedelen) kız kardeşidir.[6]
Kadıköy Dame de Sion Lisesi'nde öğrenim gördü. 17 yaşında iken, Kadıköy Şehbal Tiyatrosu'nda o yıl kurulan Yeni Operet Heyeti'nin ilk oyunu "Balo Kaçakları"nda başrolde oynadı ve bu yaşta sahneye çıkan ilk Türk kızı oldu.[7][8]
1929 yılında daha sonra Süreyya Opereti adını alacak olan Muhlis Sabahattin Ezgi'nin kurduğu Muhlis'in Çocukları Operet Topluluğu ile Ayşe operetinde rol aldı ve "Ayşe" operetinin prömiyerinin yapıldığı Samsun'da sahneye çıktı. Soprano Suzan Lütfullah ile büyük başarı kazanan Ayşe Opereti, Samsun turnesinden sonra İstanbul'da Kadıköy'de Melek Kobra ile beraber Süreyya Paşa Operası'nda uzun yıllar sahnede kaldı. Ayşe Opereti'nden sonra Telefoncu Kız, Şen Dul, Franz Lehár, Çardaş Fürstin, Emmerich Kálmán, Bayadere, Asaletmaab operalarında rol aldı.[9]
Türkiye'nin ilk tenorlarından olan rol arkadaşı Lütfullah Surûrî Bey'le evlenen Suzan Hanım'ın bu evlilikten kızı Gülriz Sururi dünyaya geldi.
Eşi Lütfullah Surûrî ile birlikte Almanya Hannover’deki Polydor Stüdyoları’nda Karlı Kapoçelli'nin müzik direktörlüğünde bir dizi plak doldurdular.[4] Bu taş plaklarda Şen Dul, Kontes Mariça, Bayader, Ayşe gibi operetlerin yanı sıra, "Gözler Sözler", "İstanbul Hatırası", "Seven kalp böyle yanar", "Memleketim", "Rita Tango", "Bir martı gibi", "Ben bir çingeneyim" ve "Vatan Hatırası", "Bulvardaki küçük bar" adlı tangoları da seslendirdi.
Safrakesesinin patlaması sonucu 11 Ocak 1932'de hayatını kaybetti.[10]
29 Şubat 1933 tarihinde anısına "Suzan Gecesi" adıyla bir anma etkinliği düzenlendi. Günümüzde Süreyya Operası'nın girişinde yer alan Suzan Lütfullah Surûrî büstü, bu anı gecesinde sağlanan gelirle yaptırılmıştır.[9]