Suriye Kürdistanı
Suriye Kürdistanı, Batı Kürdistan[1][2][3][4] veya Rojava (Türkçe: Batı), Suriye'nin kuzeyinde ve doğu kesiminde çoğunlukla Kürtler olmak üzere Arap, Çerkes, Süryani[5] ve Türkmenlerin[6] yaşadığı bölge. Orta Doğu coğrafyasında Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Kürdistan'ın, Suriye sınırları içinde kalan kısmını tanımlar. PYD tarafından bölgede Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ilan edilmiş; fakat Suriye hükûmeti veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır.[7]
Tarihçe
Tarih öncesi dönem
Bereketli hilalde yer alan Suriye Kürdistanı'nda Tell Halaf gibi neolitik dönem arkeolojik sitleri bulunmaktadır.
İmparatorluklar
Rojava, tarihi boyunca Hitit, Mitanni, Asuri, Ahameniş İmparatorluğu, Grek, Arsak Krallığı, Roma İmparatorluğu, Part İmparatorluğu, Sasaniler, Bizans İmparatorluğu, Abbasiler, Osmanlılar ve Fransa tarafından yönetildi.
Suriye
20. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde patlak veren Süryani ve Ermeni Kırımı döneminde birçok Süryani ve Ermeni bölgeye sürgün edilmiş, Şeyh Said İsyanı ardından da bölge Kürt göçü almıştır.[kaynak belirtilmeli]
Suriye devleti, sınırları içerisinde ikamet eden Kürtlere 1962 yılından beri vatandaşlık hakkı tanımamaktadır.[8] Aynı zamanda bu bölgeyi Araplaştırmak için bir Arap Kuşağı inşa etmeye çalışmış ve 1963'te Baas Partisi hükûmeti de "Cezire'nin Araplığını koruma" sloganını kullanarak Araplaştırma politikasını sürdürmüştür.[8]
Suriye İç Savaşı ve Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi
Toponimi
Rojava[9](Kürtçe: Rojavaya Kurdistanê, rojava "Batı" anlamına gelir) Batı Kürdistan ya da Suriye Kürdistanı olarak bilinir.[kaynak belirtilmeli]
Coğrafya
Rojava Türkiye sınırı boyunca Dicle'nin batısında yer almaktadır. Cezire Bölgesi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile komşudur. Cezire kantonu petrol kaynaklarının bulunduğu bir noktada bulunur. Cezire ve Fırat Bölgesi arazi bakımından çoğunlukla düzlüklerden oluşur, Afrin Bölgesi ise dağlık bir araziye sahiptir.[10]
İklim ve bitki örtüsü
Bölgede soğuk ve kurak kışlar, sıcak, bulutsuz yazlar görülür. Çoğunlukla düzlük olması bu sayılan iklimsel sonuçları doğurur. Irak ve Türkiye sınırı boyunca uzanan kuzeydeki dağlık bölgeler, yoğun kar yağışı altındadır.
Rojava'nın topoğrafik ve dağlık yapısı nedeniyle, ülkede bitki örtüsü olarak genellikle bozkır olmakla birlikte yer yer orman görülür. Bölgenin kuzeyindeki dağlık bölgede kavak, söğüt ve meşe ağaçları bulunur. Güneyinde ise genelde çöl ağaçları olan hurma ve palmiye ağaçları vardır.
Ekonomi
Rojava'nın ekonomisini petrol ihracatı ve tarım oluşturmaktadır.[11][12]
Tarım
Koyun, tahıl ve pamuk var.[5] Tarımı geliştirebilmek için gübre gerekiyor.[12]
Ticaret
Petrol ve gıda üretimi talebi aştığı için ihracatın önemli bir kısmını karşılamaktadır.[13] Güvenlik gerekçesi ile Türkiye ile olan sınır kapılarından gerçekleştirilen ticaret sınırlıdır.[14]
Eğitim
Kürtçe, Arapça ve diğer azınlık dillerinde eğitim yapılmaktadır.[11]
Kamışlı'da Rojava Üniversitesi bulunmaktadır.
Kültür
Rojava'nın kültürü Mezopotamya kültürü, İslam dini ve geleneksel Arap ve Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir.[kaynak belirtilmeli] Buna karşın, Rojava çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir.[kaynak belirtilmeli] İslam etkisi Arap ve Kürt kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.
Demografi
Rojava halkının çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır.[15] Cezire Kantonu'nda az sayıda Arap yerleşim yeri vardır. Cezire Kantonu'nda Süryaniler de bulunmaktadır. Türkmenler, Çerkesler(anayasa), Yezîdîler,[16][17] Ermeniler de bölgedeki azınlık halklardandır.
Mülteciler
Rojava'da iki milyon mülteci bulunmaktadır.[18]
Nüfus bakımından büyük şehirler
2004 Suriye nüfus sayımına göre Rojava'da nüfusu on binden fazla olan şehir ve kasabaların listesi:[19]
Türkçe Adı | Kürtçe Adı | Arapça Adı | Nüfus | Kanton |
---|---|---|---|---|
Haseki (Hasiçi) | Hesîçe | الحسكة | 319.641 | Cezire Kantonu |
Kamışlı | Qamişlo | القامشلي | 184.231 | Cezire Kantonu |
Münbiç | Mabuk | منبج | 99.497 | Şahba Kantonu |
El-Bab | El-Bab | الباب | 63.069 | Şahba Kantonu |
Tabka | Tabqa | الطبقة | 62,425 | Kobani Kantonu |
Resulayn | Serêkanî | رأس العين | 55.247 | Cezire Kantonu |
Mürşitpınar (Arappınar) | Kobanî | عين العرب | 44.821 | Kobani Kantonu |
Afrin | Efrîn | عفرين | 36.562 | Afrin Kantonu |
Amudiye | Amûdê | عامودا | 26.821 | Cezire Kantonu |
Deyrik | Dêrika Hemko | المالكية | 26.311 | Cezire Kantonu |
Tel Rıfat | Arpêt | تل رفعت | 20.514 | Afrin Kantonu |
Kubur el Bid | Tirbespî | القحطانية | 16.946 | Cezire Kantonu |
Şeddade (Şeddadi) | Şeddadê | الشدادي | 15.806 | Cezire Kantonu |
Muabbada | Girkê Legê | المعبدة | 15.759 | Cezire Kantonu |
Tel Abyad | Girê Spî | تل أبيض | 14.825 | Kobani Kantonu |
El Seba ve Arbayn | السبعة وأربعين | 14.177 | Cezire Kantonu | |
Cenderes | Cindarêsê | جنديرس | 13.661 | Afrin Kantonu |
Menacir (Mancar) | Menacîr | المناجير | 12.156 | Cezire Kantonu |
Cerablus | Cerablus | جرابلس | 11.570 | Şahba Kantonu |
Başköy | Kıbbesin | قباسين | 11.383 | Şahba Kantonu |
Din
Rojava halkının çoğu Sünni Müslümandır.[20] Bölgede Ezidiler ve Hristiyanlar da yaşamaktadır.[5]
Dil
Konuşulan diller Kürtçe, Arapça, Türkçe ve Süryanice'dir.[21]
Ulaşım
Kamışlı'da uluslararası Kamışlı Havaalanı bulunmaktadır.