Klorometan
Klorometan ya da metil klorür, CH3Cl formülüne sahip bir alkil halojenürdür. Aşırı derecede yanıcı bir gazdır. Önceden soğutucularda kullanılmıştır ancak toksisitesinden dolayı artık tüketici ürünlerinde kullanılmamaktadır. Klorometan ilk olarak Jean-Baptiste Dumas ve Eugene Peligot isimli iki Fransız kimyager tarafından 1835'te metanol, sülfürik asit ve sodyum klorür karışımının kaynatılması ile sentezlenmiştir, bu yöntem günümüzde kullanılana çok benzerdir.
 | |
| Adlandırmalar | |
|---|---|
Chloromethane | |
Klorometan | |
Diğer adlar Metil klorür, monoklorometan | |
| Tanımlayıcılar | |
3D model (JSmol) | |
| 1696839 | |
| ChEBI | |
| ChEMBL | |
| ChemSpider | |
| ECHA InfoCard | 100.000.744 |
| EC Numarası |
|
| 24898 | |
| KEGG | |
| MeSH | Methyl+Chloride |
PubChem CID | |
| RTECS numarası |
|
| UNII | |
| UN numarası | 1063 |
CompTox Bilgi Panosu (EPA) | |
| |
| |
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | CH3Cl |
| Molekül kütlesi | 50,49 g mol−1 |
| Görünüm | renksiz gaz |
| Yoğunluk | 1,003 g/mL (-23.8 °C, sıvı)[1] 2,3065 g/L (0 °C, gaz)[1] |
| Erime noktası | -97,4 °C (-143,3 °F; 175,8 K)[1] |
| Kaynama noktası | -23,8 °C (-10,8 °F; 249,3 K)[1] |
| Çözünürlük (su içinde) | 5,325 g L−1 |
| log P | 1,113 |
| Buhar basıncı | 506,09 kPa (20 °C (68 °F)de) |
Henry yasası sabiti (kH) | 940 nmol Pa−1 kg−1 |
| -32,0·10−6 cm3/mol | |
| Yapı | |
Koordinasyon geometrisi | Tetragonal |
| Tetrahedron | |
| Dipol momenti | 1.9 D |
| Termokimya | |
Standart molar entropi (S⦵298) | 234,36 J K−1 mol−1 |
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298) | -8,68 kJ mol−1 |
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298) | -764,5 -763,5 kJ mol−1 |
| Tehlikeler | |
| GHS etiketleme sistemi: | |
| Piktogramlar |   |
| İşaret sözcüğü | TEHLİKE |
| Tehlike ifadeleri | H220, H351, H373 |
| Önlem ifadeleri | P210, P281, P410+P403 |
| NFPA 704 (yangın karosu) | |
| Parlama noktası | -20 °C (-4 °F; 253 K)[1] |
Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı | 625 °C (1.157 °F; 898 K)[1] |
| Patlama sınırları | %8,1 - %17,4[2] |
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |
LD50 (medyan doz) | 150-180 mg/kg (oral, sıçan)[1] 5.3 mg/L/4 h (soluma, sıçan)[1] |
LC50 (medyan konsantrasyon) | 72.000 ppm (sıçan, 30 d) 2200 ppm (fare, 6 sa) 2760 ppm (memeli, 4 sa) 2524 ppm (sıçan, 4 sa)[3] |
LCLo (yayınlanan en düşük) | 20.000 ppm (hint domuzu, 2 sa) 14.661 ppm (köpek, 6 sa)[3] |
| NIOSH ABD maruz kalma limitleri: | |
| PEL (izin verilen) | TWA 100 ppm C 200 ppm 300 ppm (herhangi bir 3 saatte 5 dakikalık maksimum zirve)[2] |
| REL (tavsiye edilen) | Ca[2] |
| IDLH (anında tehlike) | Ca [2000 ppm][2] |
| Benzeyen bileşikler | |
Benzeyen alkanes |
|
Benzeyen bileşikler | 2-Chloroethanol |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Benzen, etanol ve karbon tetraklorürde çözünür. Kloroform ve eterle karışabilir. Uygun saklama koşullarında stabildir. Güçlü UV ışığı hava ve nemde hidrojen klorür, karbon monoksit, karbon dioksit ve fosgene parçalanabilir. Neme maruz kalırsa metanol ve hidrojen klorüre parçalanabilir.Klorometan, alüminyum, magnezyum, çinko ve bazı tür plastiklere zarar verebilir.
Ayrıca metandan türemiş alkil klorürlere "klorometanlar" denir.
Üretilişi
Genelde klorometan, metanol ile hidrojen klorürün tepkimesi ile üretilir.
Eğer diklorometan, kloroform ve karbon tetraklorürün de üretimi istenilirse klorometan, metan ve klor karışımının 400 °C'ye kadar ısıtılması ile de üretilir.
Güvenlik
Klorometan gazının solunması uyuşturucu etkisine benzer bir etkiye sebep olur. Klorometana mazur kalma uyuşukluk, baş dönmesi, şaşkınlık ya da nefes alma, konuşma ve yürümede zorlanmaya sebep olabilir. Yüksek konsantrasyonlarda nöbetlere ve komaya bile sebep olabilir. Hava yerine solunursa boğabilir.Sıvı klorometan ile temas cildi dondurabilir.
Kaynakça
- US National Library of Medicine'de chloromethane14 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)