Lahıc bakır işçiliği
Lahıc bakır işçiliği, Azerbaycan'da İsmayıllı Rayonu'nun Lahıc kasabasında icra edilen geleneksel bir halk sanatıdır. Bakır çanak çömlek ve diğer ürünlerin üretimini kapsamaktadır. 2015 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne eklenmiştir.[1][2][3]
| Lahıc bakır işçiliği | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Azerbaycan |
| Kaynak | 675 |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2015 (10. oturum) |
Tarihçe
Lahıc'ın bakırcı ailelerinden Aliyev ailesi bu zanaata ilk kez 1725 yılında başlamıştır.[4][5]
Lahıc, 19. yüzyıldan itibaren Azerbaycan'da bakırın ana merkezi haline gelmiştir. Lahıc'ta büyük miktarlarda ev aletleri yapılıyordu. On dokuzuncu yüzyılın ortalarında Lahıc'ta 200'e yakın atölye vardı.[6]
1878 yılında Lahıc köyünde hazırlanan bir bakır eşya, Paris Dünya Sergisi'nde altın madalya ile ödüllendirildi. Şu anda Londra'dan Paris'e, Moskova'dan İstanbul'a kadar birçok müzede Lahıc el sanatları sergileniyor.[7]
19 Nisan 2010 tarihinde Lahıc'ta bakırcılıkla ilgili bir kurs açıldı. İlk kurstan 12 genç mezun oldu. Kursun yöneticisi öğretmen Nazar Aliyev'di. Birinci yılını tamamlayan gençlerin birçoğu Lahıc Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı'nda istihdam edildi. Geri kalanlar ise dükkânlarda bakırcılıkla uğraşıyordu.[4][5]
Lahıc bakır sanatı Kasım 2015'te UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne aday gösterildi.[8] Aynı yılın 3 Aralık'ında bu zanaat UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras Temsili Listesi'ne dahil edildi.[9]
Üretim
Tüm süreç bakır eritme ustasının koordinasyonunda gerçekleştirilir ve genellikle ustanın gerekli bilgi ve teknikleri edinmesine yardımcı olduğu çıraklar bulunur. Bakırcı-çekiççi, havanın eritme fırınına pompalanmasından ve daha sonra bakırın ince plakalar halinde dövülmesinden sorumludur. İşlemin son aşamasında bu plakalar usta tarafından şekillendirilip parlatılır ve gravürlerle süslenir. Bakır eşyalardaki süslemeler yöre halkının geleneksel ve kültürel değerlerini yansıtmaktadır. Nihai ürünler yerel atölyelerde ustalar tarafından satılmaktadır.[10][11]
Ürünler
Hazır bakır eşyalar arasında yayık, tepsi, sürahi, süzgeç, kase, kazan gibi ev eşyaları ve ev aletleri yer alıyor. 40'tan fazla çeşit bakır el yapımı eşyanın olduğu tahmin edilmektedir ve bunlar beş gruba ayrılmıştır: tabaklar, sofra takımları, süt ürünleri, su taşıma ve günlük ihtiyaçlar için diğer ev eşyaları.[12]