Kutbşahlar

Hanedanlığın kurucusu Sultangulu Bey Baranlı, Hemedan vilayetinde doğmuştur. Karakoyunlu hanedanına mensup, Kara Yusuf soyundan gelen bir Türkmendir.^[15][16] 16. yüzyılda amcası Allahgulu ve bazı arkadaşları ve ailesiyle birlikte Delhi'ye göç etti. Daha sonra güneydeki Deccan'a giderek burada Müslüman II. Mahmud Şah Bahmani'ye hizmet etmeye başladı.^[17][18] Behmeni Sultanlığı'nın 5 Dekkan sultanlıkları'na bölünmesinin ardından Sultangulu, Golkonda'nın bağımsızlığını ilan etti.^[18] Kısa bir süre sonra bağımsızlığını ilan eden Sultangulu, Kutbşah unvanını alarak Kutbşahlar hanedanını kurdu. 1543'te oğlu Cemşid tarafından öldürüldü ve yerine oğlu geçti.^[18] Cemşid 1550'de kanserden öldükten sonra yerine küçük oğlu geçti. Bir yıl sonra saltanat ileri gelenleri İbrahimgulu'yu geri getirip padişah yaptı.^[19]

İslam araştırmaları uzmanı Annemarie Schimmel, ilk Kutbşahi sultanlarının Hinduların dini bayramlarını kutlamalarını yasakladığını belirtiyor. Daha hoşgörülü bir hükümdar olan Muhammedgulu Şah (1580-1611) döneminde, Hinduların Divali ve Holi gibi dini bayramlarını açık alanda kutlamalarına izin verildi.^[20] Daha sonraki hükümdarlar döneminde Hindular eyalette üst düzey görevlere atandılar. Örneğin Tana Şah döneminde Madanna ve Akkanna gibi Brahma Hinduları bakan olarak atandılar ve vergi toplamak, hazineyi kontrol etmek gibi önemli görevler üstlendiler. Ancak bu durum devlet içinde Müslüman seçkinler ile yavaş yavaş yükselen Hindular arasında hizipçiliğe yol açtı. Müslüman grup Evrengzib'e ulaştı ve o da oğlunun komutasındaki bir alayı Golkonda'ya saldırması için gönderdi. Madanna ve Akkanna'nın başlarını kestiler, malları yağmaladılar ve Kutb Şahi hanedanının idari pozisyonlarında bulunan daha birçok Hinduyu öldürdüler. Kısa bir süre sonra hanedanın son Sultanı Evrengzib tarafından Dövlatabad kalesine hapse etti ve Kutbşahlar hanedanı sona erdi. Golkonda'da daha sonra inşa edilen Çar Minar (daha sonra Haydarabad) saltanatın başkenti oldu. Her iki şehir de Kutbşahi hükümdarları tarafından geliştirildi. Hanedan Golkonda'yı 171 yıl yönetti, 1687'de Evrengzib'in saldırısıyla hükümdarlıkları sona erdi.^[21] Eski Golkonda Sultanlığı'nın toprakları Babür İmparatorluğu topraklarına dahil edildi ve Haydarabad subahlığı olarak adlandırıldı.^[22]

Dekkan'da birçok Şii devletinin kurulmasıyla Safevi İmparatorluğu kendisini Şii dünyasının ortasında buldu. Safevi sarayı, diğer Şii devletler tarafından devlet alanında bir rehber olarak görülüyordu ve "öfkeli Sünni dünyasından" korunma arayışındaydı.^[23] Bu sultanlıklar, 16. yüzyılda Behmeni Sultanlığı'nın dağılmasından sonra modern orta ve batı Hindistan'da ortaya çıktı ve büyük kıyı şeritlerini kontrol etti. Bu sultanlıklardan ikisi olan Ahmednagar ve Golkonda sultanlıkları, Şah I. İsmail'in ilgili adımından sonra Şiiliği de devletin resmi dini olarak ilan ettiler.^[24] Ancak buna rağmen Karakoyunlu hanedanına mensup olan Sultangulu Baharlı, dedeleri Kara Muhammed ve Kara Yusuf'un Şah İsmail'den önce Şiiliği kabul etmesiyle gurur duyuyordu.^[25] O söylüyordu:

Azerbaycan Türkü ve Karakoyunlu soyundan İbrahimgulu Kutubşah'ın Golkonda'dan Safevi Şahı I. Tahmasb'a gönderdiği mektupta şöyle deniyor:

Tarihçi Harun Hhan Şirvani, Golkonda sultanları ile Safeviler arasındaki ilişkilerin, Safevilerde Şiiliğin hakimiyetiyle güçlendiğini savunuyor.^[27] 1631 yılında Babür İmparatoru Şah Cihan'ın bölgeye karşı büyük bir sefer başlatmasıyla Güney Hindistan'daki Dekkan Platosu'nun siyasi düzeni önemli bir değişimin eşiğindeydi. Durumun ciddiyetini fark eden Golkonda Sultanı Abdulla Kutubşah, Haydarabad'daki sarayında şu konuşmayı yaptı. Saray tarihçisi Nizamuddin Ahmed Şirazi ondan alıntı yapıyor:

Golkonda Sultanlığı maddi açıdan oldukça zengindi. Başlıca gelir kaynağı toprak vergisi olmasına rağmen,^[29] sultanlık, güney bölgelerinde elmas üretimi üzerindeki tekelinden önemli gelir elde etti. Aynı zamanda Golkonda Sultanlığı, Krishna ve Godavari deltaları üzerinde kontrol sahibiydi, bu da ona tekstil gibi ürünlerin üretildiği bölgelerde zanaatkarlık üretimine katılma fırsatı veriyordu. Masulipatnam şehri, Golkonda Sultanlığı için ticaretin ve tekstilin ihraç limanı olarak hizmet veriyordu. Krallık, 1620-1630'lu yıllarda mali zenginliğin zirvesine ulaştı.^[30][31]

On yedinci yüzyılın başlarında Dekkan bölgesinde güçlü bir pamuklu dokuma endüstrisi mevcuttu. İç tüketim ve ihracat için büyük miktarlarda pamuklu kumaş üretiliyordu. Müslin ve patiskadan yapılmış yüksek kaliteli düz ve desenli kumaşlar üretiliyordu. Düz kumaş beyaz ya da kahverengi renkte, ağartılmış ya da boyanmış olarak üretiliyordu. Bu kumaş İran'a ve Avrupa ülkelerine ihraç edilirdi. Desenli kumaşlar, mavi için çivit, kırmızı renkli baskılar için chay-root ve bitkisel sarı ile yerel olarak yapılan baskılardan yapılmıştır. Desenli kumaş ihracatı ağırlıklı olarak Cava, Sumatra ve diğer doğu ülkelerine yapılıyordu. Golkonda'nın Ayutthaya Siam ile güçlü bir ticari ilişkisi vardı.^[32]

Golkonda Sultanlığı, Golkonda elmasları olarak adlandırılan elmaslarıyla biliniyordu. Bu elmaslar Kutbşahlar hanedanı iktidara gelmeden çok önce de aranan elmaslardı ve Avrupalı tüccarlar aracılığıyla bu talebi karşılamaya devam ettiler.^[33]

Madenlerden (özellikle şu anda Andhra Pradesh'in Guntur bölgesinde bulunan Kollur Madeni) çıkarılan elmaslar kesilmek, cilalanmak, değerlendirilmek ve satılmak üzere Haydarabad şehrine taşınırdı. Golkonda kendisini bir elmas ticaret merkezi olarak kurdu ve 19. yüzyılın sonuna kadar Golkonda pazarı dünyanın en iyi ve en büyük elmaslarının birincil kaynağı oldu.^[34]

Kutubşahlar öncelikle kendi devletlerinde Şii kültürünü yaymaya çalıştılar.^[7][8] Bu politika, yönetimlerinin ilk 90 yılında (1510-1600) izlendi.^[14] 17. yüzyılın başlarında Sultan Muhammedgulu Kutbşah ile bu politika değişmeye başladı.^[12] Devlette Telugu diline ve kültürüne hakim olmaya başladı. Hükûmet kararnameleri hem Farsça hem de Telugu dillerinde yayınlandı. Hanedanlığın sonlarına doğru devlet fermanlarının son kısmı Farsça çıkarılsa da büyük kısmı Telugu dilinde çıkarıldı. Richard Eaton'a göre bu politika zamanla değişti, Kutbşahlar Telugu dilini benimsediler, devletlerini Teluguca konuşan bir devlet olarak görmeye başladılar ve elit sınıf ve hükümdar kendilerini Telugu sultanları olarak gördüler.^[14]

Sultan Muhammedgulu Kutbşah (1580-1612) Dakhini Urduca, Farsça ve Telugu dillerinde şiirler yazmıştır. Ancak daha sonraki şair ve yazarlar Urduca yazarken Farsça, Hintçe ve Telugu dillerinden kelimeler kullanmışlardır.^[8] 1634 yılında Abdullah Kutbşah döneminde, Kokkoka'nın aşk ve seks üzerine yazdığı Ratirahasya adlı eski bir Sanskritçe metin Farsçaya çevrilmiş ve Lazzat-un-Nisa (Kadının Lezzetleri) olarak adlandırılmıştır.^[35]

Kutb Şahi mimarisi, Hint ve Orta Doğu mimari tarzlarının doruk noktası olan Hint-İslam mimarisiydi.^[36] Üslupları diğer Dekkan sultanlıklarına çok benziyordu. Kutbşahla hükümdarları Çar minaresini inşa etti.^[8]

Kutb Şahi Hint-İslam mimarisinin bazı örnekleri Golkonda Kalesi, Kutb Şahi Mezarları, Çar Minar ve Çar Kaman, Mekke Camii, Khairtabad Camii, Hayat Bakshi Camii, Taramati Baradari ve Toli Camii'dir.^[36][37]

Kutb Şahi devleti son derece merkezi bir devletti. Sultan mutlak yönetici, yargı ve askeri yetkilere sahipti. O yokken, kral adına yönetimi bir naip yürütürdü. Peshwa (Başbakan) sultanlığın en üst düzey yetkilisiydi. Kendisine Mir Jumla (maliye bakanı), Kotwal (polis komiseri) ve Khazanadar (hazinedar) da dahil olmak üzere bir dizi bakan yardımcı oluyordu.

Kutb Şahi sultanlığı, hükümdarlıklarının büyük bir bölümünde, asker sağlamanın yanı sıra vergi de toplayan bir cagir sistemine sahipti. Vergilerin bir kısmını alıkoymalarına ve geri kalanını sultana vermelerine izin verilirdi. Vergi toplama açık artırma çiftlikleri aracılığıyla yapılır ve en yüksek teklifi veren Valiliği alırdı. Valiler lüks bir yaşam tarzına sahip olsalar da, görevlerini yerine getirmedikleri için ağır cezalara çarptırılıyorlardı, dolayısıyla halka karşı sert davranıyorlardı.^[38] Son Sultan Tana Şah, vergi tahsilatından sorumlu Brahman bakanlarının tavsiyesiyle, tüm vergilerin bir bölge için sivil uzmanlar tarafından toplandığı bir reform başlattı. Askerlere, hükûmet çalışanlarına, saray görevlilerine ve tüm Müslüman seçkinlere Sultan'ın hazinesinden ödenek verildi. Bu reformlar gelirlerde büyük bir artış sağladı.

Moreland'a göre saltanatın ilk dönemlerinde Ortadoğu'dan gelen Müslümanlara yerel Müslümanlardan daha fazla maaş veriliyordu. 17. yüzyılın başlarında bu Müslümanlar, Hinduların umutsuzluğuna yol açacak şekilde, ayda %4-5 gibi yüksek faizle (tefecilik) borç para vererek zengin oldular.^[38]

Sultanlığın 66 kalesi vardı ve her kale bir Nayak tarafından yönetiliyordu.^[39] 17. yüzyılın ikinci yarısında Kutb Şahi Sultan'ı birçok Hindu Nayak kiraladı. Kruijtzer'e göre bunlar çoğunlukla Brahmindi. Bir başka anlatıma göre ise bunlar çoğunlukla Kamma, Velama, Kapu ve Raju savaşçı kastlarındandı.^[40] Sivil gelir memurları olarak görev yapıyorlardı. Babürlüler 1687'de Kutb Şahi hanedanını sona erdirdikten sonra bu Hindu Nayaklar da görevden alındı ve yerlerine Müslüman askeri komutanlar getirildi.^[41][40][42]

1670 yılında sultanlık 21 serkerden (vilayet) oluşuyordu ve bunlar da 355 paraganaya (ilçe) bölünmüştü.^[43][44]

Kutubşah hanedanı, Dakka'nın diğer Müslüman devletleri gibi Şiiydi ve birçoğunun modern İran coğrafyasıyla bağlantıları vardı. Başlangıçta çok katıydılar ve nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan Hindulara zulmediyorlardı. Hindu festivallerinin açık bir şekilde uygulanması Golkonda Sultanlığı'nda yasaklanmıştı. Bu politikayı ilk kez tersine çeviren ve Hinduların festivallerini ve dinlerini açık bir şekilde uygulamalarına izin veren Muhammed Guli Kutb Şah oldu.^[47][48]

Kutb Şahi hanedanı hükümdarları, iktidarlarının son yıllarında Şii, Sufi ve Sünni İslam geleneklerinin yanı sıra Hindu geleneklerini de himaye etmişlerdir. Sonlarından önce, Brahman bakanları Madanna ve Akkanna tarafından tavsiye edilen Tana Şah, Rama Navami'de Rama'nın Bhadrachalam Tapınağı'na inci gönderme geleneğini başlattı.^[49]

Hanedanlığın 8 sultanı vardı. Onlar:

Kutb Şahi sultanlarının mezarları Golkonda'nın dış duvarının yaklaşık bir kilometre kuzeyinde yer almaktadır. Bu yapılar güzelce oyulmuş taş işçiliğinden yapılmıştır ve peyzajlı bahçelerle çevrilidir. Halka açıktırlar ve çok sayıda ziyaretçi almaktadırlar.^[52]

• Dekkan sultanlıkları
• Adilşahlar
• Talikota Muharebesi
• Sultankulu Kutubşah
• Haydarabad Nizamlığı

• S. Krishnaswami Aiyangar (1932). Abul Hasan Qutub Shah and his Ministers, Madanna and Akkanna. University of Kerala: Journal of Indian History. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Gijs Kruijtzer (2009). Xenophobia in Seventeenth-Century India. Leiden University Press.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Sailendra Sen (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. ISBN 978-9-38060-734-4.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Christoph Marcinkowski, Shi'ite Identities: Community and Culture in Changi (2015). Shi'ite Identities: Community and Culture in Changing Social Contexts. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Muzaffar Husain Syed (2011). Concise History of Islam. Vij Books India Private Limited. ISBN 978-9-382-57347-0.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Mohd Suleman Siddiq (2017). The Da’irat-ul-Ma’arif: A Unique Language Institute of Hyderabad. Routledge. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Salma Ahmed Farooqui(2011).. India. pp. 177–179. ISBN 978-81-317-3202-1. OCLC 991819668. (2011). A comprehensive history of medieval India : twelfth to the mid-eighteenth century. Pearson India Education Services. ISBN 978-81-317-3202-1. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Satish Chandra (2009). Medieval India: From Sultanat to the Mughals. Har-Anand.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Schimmel, Annemarie; Attwood, Corinne; Waghmar, Burzine K.; Robinson, Francis (2004). The empire of the great Mughals : history, art and culture. Londra: Reaktion Books. ISBN 1-86189-185-7. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
• Andrew CS Peacock, and Richard Piran McClary (2020). Turkish History and Culture in India: Identity, Art and Transregional Connections. Brill.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Keelan Overton (2020). Iran and the Deccan: Persianate Art, Culture, and Talent in Circulation, 1400–1700. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-04894-3. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• C.E. Bosworth (1996). The New Islamic Dynasties. Columbia University Press. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Richard M. Eaton (2005). A Social History of the Deccan, 1300–1761: Eight Indian Lives. Cambridge: Cambridge University Press. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Colin Paul Mitchell (2002). The Sword and the Pen. Diplomacy in Early Safavid Iran, 1501–1555. Canada, Toronto: Department of History University of Toronto.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Vladimir Minorsky (1954). Jihān-Shāh Qara-Qoyunlu and His Poetry. Londra: Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London/Vol. 16, No. 2. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Mahomed Kasim Ferishta (2013). History of the rise Mahomedan power in India till the year A. D. 1612. Royal Asiatic Society. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Roy S. Fischel (2021). Shi‘i Rulers, Safavid Alliance and the Religio-Political Landscape of the Deccan // Safavid Persia in the Age of Empires. Londra: SOAS University of London.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• V. Minorsky (1955). The Qara-qoyunlu and the Qutb-shāhs (Turkmenica, 10). Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. Cambridge University Press 17. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Masud Husain Khan (1996). Mohammad Quli Qutb Shah. Sahitya Akademi. ISBN 9788126002337. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Yaaminey Mubayi (2022). Water and Historic Settlements:The Making of a Cultural Landscape. ISBN 978-1-00-064163-9. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• George Michell, Mark Zebrowski (1999). Architecture and Art of the Deccan Sultanates. Cambridge University Press.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Masʻūd Ḥusain Khān (1996). Mohammad Quli Qutb Shah. Sahitya Akademi.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Annemarie Schimmel (1975). Classical Urdu Literature from the Beginning to Iqbāl. Classical Urdu Literature from the Beginning to Iqbāl.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• J. F. Richards (1975). The Hyderabad Karnatik, 1687–1707. Modern Asian Studies. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• R. M. Eaton (2012). Ḳuṭb Shāhī. Encyclopaedia of Islam – Brill. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• N. Kanakarathnam (2014). Maritime Trade and Growth of Urban Infrastructure in Port Cities of Colonial Andhra: A Study of Masulipatnam. Proceedings of the Indian History Congress. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Christoph Marcinkowski (2014). Persians and Shi'ites in Thailand: From the Ayutthaya Period to the Present (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Syed Akbar (2019). Lazzat-Un-Nisa: Hyderabad's own Kamasutra back in focus – Times of India. The Times of India. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Narendra Luther (1991). Prince;Poet;Lover;Builder: Mohd. Quli Qutb Shah – The founder of Hyderabad. Publications Division Ministry of Information & Broadcasting. ISBN 9788123023151. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• GT Kulkarni (1999). Chapter III: Economics, Political, Economic, and Social Background of Deccan 17th-18th Century (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• Department of History, Osmania University (1996). Proceedings of Seminar on Industries and Crafts in Andhra Desa, 17th and 18th Centuries, A.D. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
• M. A. Nayeem (2016). MARITIME TRADE AND GROWTH OF URBAN INFRASTRUCTURE IN PORT CITIES OF COLONIAL ANDHRA: A STUDY OF MASULIPATNAM. Hyderabad Publishers. ISBN 9788185492230. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.