James Dean

James Dean, Indiana'da doğduktan kısa bir süre sonra ailesi Santa Monica'ya taşındı. Bundan 6 yıl sonra, James 5 yaşındayken babası diş teknisyeni olmak için çiftlikten ayrıldı. 1940 yılında annesini kanserden kaybedene kadar Brenywood Parasız Okulunda okudu. Dokuz yaşındayken babası tarafından amcası Marcus ile teyzesi Ortense'nin yanına Indiana'daki çiftliğe gönderildi. Lisede iken basketbol takımında yer aldı. Lisede münazara ve drama dersleri alan Dean, küçük bir yerden gelmesine karşın kendini geliştirme çabasında idi.

1949 yılında Fairmount Lisesinden mezun oldu. Kaliforniya'ya giderek babası ve üvey annesiyle birlikte yaşamaya başladı. Santa Monica College'a kabul edildikten sonra Kaliforniya Üniversitesine geçiş yaparak burada drama okudu. James Whitmore'un drama atölyelerine katıldıktan sonra bazı dizilerde ve tiyatro oyunlarında küçük rollerde yer almaya başladı.

1951 yılına gelindiğinde Whitmore'un tavsiyesine uyarak daha ciddi roller için New York'a gitti. Broadway'de See The Jaguar adlı oyunda yer almadan önce birçok küçük rolde görev aldı. 1952 yılında Actors Studio'ya katıldı. Burada dünyaca ünlü Marlon Brando, Julie Harris, Mildred Dunnock gibi oyuncularla bir arada olma fırsatı yakaladı. Aralarında The Philco Television Playhouse, Robert Montgomery Presents ve Armstrong Circle Theatre da bulunan birçok televizyon programında yer aldı.

Actors Studio'daki çalışmaları sürerken kariyerinde büyük bir sıçramaya neden olan The Immoralist (1954) adlı Broadway oyununda rol aldı. Bu oyun ile "En İyi Yeni Oyuncu" Bloom Ödülü'nü aldı. Warner Bros tarafından yeteneği keşfedildi ve John Steinbeck'in romanından uyarlanan Cennetin Doğusu (1955) adlı filmde yer aldı. Filmin çekimlerinde tanıştığı Anna Maria Pierangeli ile birlikte olmaya başladı. Evlilik hayalleri kuran çiftin ayrılmasına Angeli'nin annesi neden oldu. Dean'in Katolik olmaması nedeniyle annesi birlikteliğe izin vermedi. Daha sonra Liz Sheridan ile nişanlanan Dean, mutlu bir birliktelik yaşayamadı. Ardından New York'a dönerek Lux Video Theatre ve Schlitz Playhouse of Stars adlı televizyon serilerinde yer aldı.

1955 yapımı Asi Gençlik adlı film, kariyerinin en önemli filmlerinden biri oldu. Nicholas Ray'in yönetmenliğini yaptığı filmde, başrolü Natalie Wood ile paylaştı. Canlandırdığı Jim Stark karakteri ile gençlerin idolü oldu. Dönemin asi genç imajının oluşmasında büyük rol oynadı.

Ardından 1956 yılında gösterime giren Devlerin Aşkı adlı filmde rol aldı. Elizabeth Taylor ve Rock Hudson ile birlikte oynadığı filmle "En İyi Erkek Oyuncu" dalında, ölümünden sonra Oscar'a aday gösterilen ilk oyuncu oldu.

Motor yarışlarının "özgürleştirici umutlarına" geri dönmeyi özleyen Dean, Speedster'ını yeni, daha güçlü ve daha hızlı 1955 model Porsche 550 Spyder ile değiştirdi ve 1-2 Ekim 1955'te yapılması planlanan Salinas Yol Yarışı etkinliğine katılmayı amaçladı. 30 Eylül'de piste giderken kendisine eşlik edenler arasında dublör koordinatörü Bill Hickman, Collier's fotoğrafçısı Sanford Roth ve arabasının bakımını yapan, Porsche fabrikasından Alman tamirci Rolf Wütherich vardı. Dean'i arabayı Los Angeles'tan Salinas'a götürmeye ve içeri sokmaya teşvik eden Wütherich, Dean'e Porsche'de eşlik etti. Öğleden sonra 3.30'da Dean'e ve başka bir arabayla arkadan gelen Hickman'a aşırı hız nedeniyle ceza kesildi.

30 Eylül'de^[1] grup, Cholame, California yakınlarındaki ABD Route 466^[2] (ɡünümüzde SR 46) üzerinden batıya doğru giderken, saat yaklaşık 17:45'te,^[3] 23 yaşındaki California Polytechnic Eyalet Üniversitesi öğrencisi Donald Turnupseed'in kullandığı 1950 model bir Ford Tudor doğuya doğru gidiyordu. Turnupseed, yaklaşmakta olan Porsche'nin önünde, Fresno'ya doğru kuzeye doğru 41. Otoyol'a doğru sola dönüş yaptı. Zamanında duramayan Dean, Ford'un yolcu tarafına çarptı ve bunun sonucunda Dean'in arabası kaldırımın üzerinden otoyolun kenarına çıktı. Dean'in hemen yanındaki Wütherich, Porsche'den fırlarken, Dean arabada mahsur kaldı ve boynunun kırılması dahil çok sayıda ölümcül yaralanmaya maruz kaldı. Turnupseed, hasarlı aracından hafif sıyrıklarla çıktı.

Kazaya yoldan geçen bazı vatandaşlar yardım etmek için durdu. Dean'in biyografi yazarı George Perry, hemşirelik tecrübesi olan bir kadının Dean'nin yanına geldiğini ve nabzının zayıf olduğunu tespit ettiğini yazdı ama aynı zamanda tam tersine "ölümün aniden gerçekleşmiş gibi göründüğünü" de yazdı.^[4] Dean'in ambulansla Paso Robles Savaş Anıtı Hastanesi'ne saat 18:20'de gelmesinden kısa bir süre sonra vardığında öldüğü açıklandı.^[5]

Başlangıçta Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusundaki gazetelere ulaşmak yavaş olsa da Dean'in ölümüyle ilgili ayrıntılar radyo ve televizyon aracılığıyla hızla yayıldı. 2 Ekim'e gelindiğinde ölüm haberi yerli ve yabancı medya kuruluşlarında önemli ölçüde yer aldı.^[6][7] Dean'in cenazesi 8 Ekim 1955'te Indiana, Fairmount'taki Fairmount Friends Kilisesi'nde düzenlendi. Ağır yaralarını gizlemek için tabut kapalı kaldı. Tahminen yas tutan 600 kişi cenazeye katılırken, 2.400 hayran da geçit töreni sırasında binanın dışında toplandı. Fairmount'taki Park Mezarlığı'na gömüldü.^[8]

Yapılan bir soruşturmada, kazanın tamamen Dean'e ait olduğunu ortaya çıktı.^[9] Kaza mahallinden yarım mil uzakta, eski Cholame postanesinin (1994'te kapandı) ve bir restoranın (2022'de kapanana kadar) önünde, Japon bir işadamı tarafından finanse edilen bir James Dean anıtı bulunmaktadır.^[10][11][12]

Henüz kariyerinin başlangıcında olmasına rağmen bir efsaneye dönüşmüş ve birçok sanatçıya ilham kaynağı olmuştur. Ariana Grande,^[13] Lou Reed, Hilary Duff, Lady Gaga, Phil Ochs, Taylor Swift,^[14] Lana Del Rey,^[15] Adam Lambert, Halsey^[16] ve Eagles gibi isimler ondan şarkı sözlerinde bahsetmiş, onun anısına şarkılar yazmışlardır.

• IMDb'de James Dean