Hakkı Bey el-Azm
Hakkı el-Azm (Arapça: حقي العظم Ḥaqqī al-'Aẓm) (d. Şam 1864, ö. 1955) Suriyeli bir politikacı. Osmanlı hükûmetinde aktifti ve daha sonra cumhuriyet Suriye'sinde ilk başbakan olarak görev yaptı.[1]
| Hakkı el-Azm حقي العظم | |
|---|---|
 | |
| Suriye Başbakanı | |
| Görev süresi 7 Haziran 1932 - 16 Mart 1934 | |
| Başkan | Muhammed Ali el-Abid |
| Yerine geldiği | Taceddin el-Hasani |
| Yerine gelen | Taceddin el-Hasani |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1864 Şam, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1955 (90-91 yaşlarında) Kahire, Mısır |
Kökenler ve erken kariyer
Hakkı el-Azm, Şam'ın önde gelen ailelerinden el-Azm ailesinde dünyaya geldi. Şam'da Lazarist misyoner okulunda ve daha sonra İstanbul'da Harp Okulunda eğitim gördü. Kariyerine devlet memuru olarak başladı ve kısa süre sonra Vakıflar Bakanlığının prestijli genel müfettişliğine terfi etti. 1911'de İttihat ve Terakki Cemiyetinin bakanlığın kontrolünü ele geçirmesiyle görevden alındı. 1912 parlamento seçimlerindeki yenilgisinden sonra Kahire'ye taşındı ve muhalefet partisi olan Osmanlı İdari Ademimerkeziyetçilik Partisinin kurulmasına yardım etti.[2] İTC, parti ile Fransız ve İngiliz ajanları arasındaki diplomatik yazışmaları, partinin Arapça konuşulan vilayetlerin Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılmasını garanti altına almayı amaçladığının bir kanıtı olarak yorumladı. 1913'te el-Azm ve partideki diğer isimler gıyabında ölüme mahkûm edildiler ve Kahire'de sürgün olarak yaşadılar.[3]
Daha sonra kariyer
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra el-Azm, Hicaz'ın Suriye'ye müdahalesinin önemli bir rakibiydi. Arap İsyanı'na karşı çıkmış ve buna "Hicaz İsyanı" adını vermiştir.[4] Fransız manda yetkilileriyle ittifak kurdu ve 1921'de Şam Devleti'nin ilk valisi olarak atandı.[5] Bildirildiğine göre, iş dağıtarak yönetim içinde arkadaşlar kazandı. 1921'de Fransız Yüksek Komiseri Henri Gouraud ile Kuneytire'yi ziyareti sırasında bir suikast girişiminden kıl payı kurtuldu.[4] 1932'de Muhammed Ali el-Abid'in seçilmesinin ardından kabine kurmaya davet edildi, ancak milliyetçi liderler parlamentoyu boykot etti. 1932-1934 arasındaki yönetimi, Ulusal Bloktan büyük bir muhalefetle karşılandı.[6]
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- Urban Notables and Arab Nationalism: The Politics of Damascus 1860-1920, Cambridge University Press, 2003, ISBN 978-0-521-53323-2, 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Şubat 2022
- The formation of modern Syria and Iraq, Routledge, 1995, ISBN 978-0-7146-4557-5, 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Şubat 2022
- Cities of the Middle East and North Africa: a historical encyclopedia, ABC-CLIO, 2007, ISBN 978-1-57607-919-5, 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Şubat 2022
| Önce gelen: Taceddin el-Hasani | Suriye Başbakanı 7 Haziran 1932 - 16 Mart 1934 | Sonra gelen: Taceddin el-Hasani |