Gemikaya Petroglifleri
Gemikaya kaya oymaları (Azerice: Gəmiqaya petroqlifləri) - Azerbaycan'ın Ermenistan sınırına yakın bir konumda, Ordubad Rayonu topraklarındaki Nesirvaz Köyü sınırları içinde yer alan ve Bronz ve Erken Demir Çağları dahil olmak üzere M.Ö. 4. bin yıllara tarihlenen bir dizi kaya resmidir.[1][2]
 Ordubad'da kaya sanatı | |
 | |
| Koordinatlar | 39°10′K 45°55′D / 39.167°K 45.917°D |
|---|---|
| Konum | Azerbaycan. Ordubad Rayonu bölgesi, Nəsirvaz köyü, Azerbaycan -Ermenistan sınırı yakınları |
| Başlangıç tarihi | M.Ö. 4. - 1 bin yıl |
Gemikaya (taş gemi), Küçük Kafkasya'nın zirvelerinden biri olan Gapyjiq Zirvesi'nin (3906) adıdır. Yerel bir efsaneye göre Tufan sırasında Nuh'un Gemisi buraya çekildi ve akıntı yüzünden bir taşa döndü. Bölgede geyik, keçi, boğa, köpek, yılan, kuş, fantastik varlıklar ve ayrıca insanlar, arabalar ve çeşitli sembollerden oluşan yaklaşık 1500 kaya resmi bulunmuştur. Dans eden insanların düzensizce çizilmiş görüntüleri de bulunan şekiller arasında yer almaktadır.[3]
Bu şekillerin birçoğu Garangush Platosu bölgesinde yer almaktadır ve kaynaklara yakın bir konumdadır. İnsanların görüntüleri şematik olarak oyulmuştur. Burada tek, çift ve grup görüntüleri de görülmektedir. At yanında yer alan bir inşa şekli eşsiz olanlardan biri olarak kabul edilir.[4]
Keçilere dair şekiller yerli halkın sığır yetiştiriciliğinin yanı sıra keçi yetiştiriciliği yaptığını da göstermektedir. Kayalardan birinde çizici bir leopar tasvir etmiştir. Gerçekçi geyik çizimleri de çok ilginçtir.[5]
Garangush Düzlüğü'nün yanında Nabiyurdy ve Jamishoglan bölgelerinde kaya oymaları vardır.[6] Siyah ve gri taşlara çizilen petroglifler pembe bir görünüme sahiptir.[7] Gemikaya'da görüntüler çizilirken taş yontma, oyma ve parçalama teknikleri kullanıldı. Şekiller Nahçıvan'ıneski yerleşimcilerinin ritüellerini, manevi yaşantılarını, ekonomik yaşamlarını, yaşam tarzlarını, işçilik becerilerini göstermektedir.[8][9] Petroglifler ilkel topluluklardan feodalizm dönemine kadar yüzyılların antik tarihini belgelemektedir.[10]
Çizimlerin topoğrafik pozisyonları karmaşıktır.[7] Grup şeklindeki çizimler esas olarak su kaynaklarının yakınında bulunur. Çizimlerin çoğu Dali bulag'ın kuzeydoğusunda görülmektedir. Bu kaynaklardan uzaklaştıkça çizimler daha az görülür.[8]
Gemikaya petroglifleri, özellikle Bibgatal ibadet alanı yakınındaki bir koleksiyon, sadece insanların yarı göçebe yaşam tarzına sahip olduğunu değil, aynı zamanda eski insanların inanç sahibi olduklarını da kanıtlamaktadır.[8] Örneğin, bir insan çizimi ve üzerinde ay ve güneş, eski insanların astrolojik inançlarını ve dini-ideolojik görüşlerini göstermektedir. Bu resimler M.Ö. IV-I bin yıllara tarihlenmektedir.[11]
Hayvanların, dans eden insanların ve avcıların resimlerinin yanı sıra daireler, üçgenler, dikdörtgenler ve servet sembolleri gibi piktografik işaretler de bulunmuştur. I. Kültepe'de bulunan bu işaretler, Bronz Çağı'na ait kil plak yüzeyinde bulundu.[12][13]
Tarihi
Sert iklim ve şiddetli yağışlar nedeniyle Kura-Aras ovalarında yaklaşık 150 yerleşim yeri su altına gömüldü. Bu nedenle, bu bölgede yaşayan insanlar, Gemikaya kaya sanatı kültürünün kalıntılarının bulunduğu batıdaki dağlara göç etti.[14]
Araştırmalar
Gemikaya petrogliflerinin araştırılması 1968'de başladı.[15] 1970–1987, 2001–2002 ve sonrasında A. Seyidov, N. Museyibli, V. Aliyev ve V. Bakhshaliyev arkeolojik keşifler gerçekleştirdi.[11] 26 Nisan 2001 tarihinde Nahcivan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Kurulu, “Ordubad bölgesinde Gemikaya anıtının araştırılması” talimatını verdi. Talimattan sonra arkeolojik keşiflerin sayısı arttı.[12][16] 2008 yılında yeni Gemikaya petroglifleri bulundu.
Galeri
Ayrıca bakınız
Kaya sanatı
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı29 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.