Geç Ming Hanedanı veba salgını
Geç Dönem Ming Hanedanlığı'ndaki Büyük Veba (Çince : 明末大鼠疫), Çin'deki Ming Hanedanlığı'nın (Chongzhen İmparatoru ) son dönemi olan 1633 ve 1644 yılları arasında yaşanan büyük bir veba salgınıdır.[1][2][3] Salgın 1633'te Şansi Eyaletinde başladı ve 1641'de Pekin'e ulaştı. Veba 1643'te 200.000'den fazla insanın ölümüne neden oldu ve 1644'te Ming Hanedanlığı'nın çöküşüne katkıda bulundu.[1][2][3][4]
Geç Dönem Ming Hanedanı veba salgını | |
---|---|
![]() 16. yüzyıl başında Ming Hanedanlığı bölgesi. | |
Hastalık | Veba |
Yer | Çin |
İlk vaka | Şansi eyaleti |
Varış tarihi | 1633 |
Kaynak ülke(ler) | Çin |
İstatistikler | |
Ölümler | 200bin |
Kısa tarihçe
1633'te, Chongzhen'in saltanatının altıncı yılında, Şansi Eyaletinde veba salgını başladı.[1][3]
1641'de veba, Ming Hanedanlığı'nın başkenti Pekin'e geldi.[1][3] Aynı zamanda, tarihi kayıtlar, kuzey Zhejiang'daki nüfusun yarısından fazlasının 1641'de hastalandığını ve yerel halkın %90'ının 1642'de öldüğünü gösteriyor.[5]
1643'te salgın zirveye ulaştı ve yalnızca Pekin'de 200.000'den fazla insanı öldürdü. Bu yerel nüfusun %20-25'ini oluşturuyordu.[2][4] O zamanlar Çin literatüründe kaydedilen “sivilce vebası” ve “kusmuk kan vebası” muhtemelen hıyarcıklı veba ve pnömonik veba idi.[2][3]
Mart 1644'te Pekin, Li Zicheng'in birlikleri tarafından kuşatıldı. Oysa Pekin'deki savunma gücü veba nedeniyle önemli ölçüde zayıflamıştı ve normalde 100.000kişilik ordudan yaklaşık 50.000 asker kalmıştı.[4] Sonrasında Li , Pekin Savaşı'nı kazandı ve Chongzhen İmparatoru intihar ederek Ming hanedanının sonunu getirdi.[2][3][4]
Wu Youke (1582-1652), 1641-1644 yılları arasında çevresinde çeşitli salgınların arttığını gözlemleyerek bazı hastalıklara Li Qi (戾气 veya veba faktörleri) adını verdiği bulaşıcı ajanların neden olduğu fikrini öne sürdü.[6] Wen Yi Lun (瘟疫论, Pestilence Üzerine İnceleme/Salgın Hastalıklar İncelemesi) adlı kitabı, kavramı öne çıkaran ana etiyolojik çalışma olarak kabul edilebilir.