Azerbaycan'da insan hakları
Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası'nın uyarlanmasından sonra (1995), Azerbaycan'da yasal reformlar kapsamında demokratik ilkelere ve uluslararası hukukun gerekliliklerine uygun olarak yeni yasal düzenlemeler ve değişiklikler yapılmıştır. Genel olarak, Azerbaycan Anayasasında temel insan ve sivil hakları ve özgürlükleri ile ilgili 48 madde bulunmaktadır. Anayasanın 3. bölümü özellikle Azerbaycan vatandaşlarının insan hakları, mülkiyet hakları, eşitlik hakları, fikrî mülkiyet hakları, medeni haklar, sanıkların hakları, grev hakkı, sosyal güvenlik hakkı, oy kullanma hakkı ve ifade, vicdan ve düşünce özgürlüğü haklarını kapsamaktadır. 28 Aralık 2001 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Millet Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti İnsan Hakları Komisyonu adında bir kurumun kurulması için anayasa kanununu kabul etti ve 5 Mart 2002'de cumhurbaşkanı bunun uygulanması, yasal çerçevesinin oluşturulması ve işleyişi hakkında bir kararname imzaladı.[1]
Medya özgürlüğü
Ağustos başında Azerbaycan'da medya sansürü kaldırıldı. Sovyet döneminden miras alınan "Glavlit" olarak da bilinen Basında Devlet Sırrının Korunması Dairesi, söz konusu tarihte Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in emriyle kaldırılmıştır. Buyruk ile askeri sansür emri (1992) ve tüm bilgilerin üzerindeki kontrol kararı (1993) kaldırıldı.[2] Azerbaycan, Freedom House tarafından yıllık basın özgürlüğü anketinde 100 üzerinden 79 puanla 'özgür olmayan' ülkeler kategorisinde yer almıştır.[3]
Yetkililer, ülke içindeki medya özgürlüğünü kısıtlamak için bir dizi tedbir kullanıyorlar. Muhalefet ve bağımsız medya kuruluşları ve gazetecilerin matbaalara ve dağıtım ağlarına erişimi sınırlıdır, kendilerini hakaret suçlaması ve sakat cezalarla karşı karşıya bulabilirler ve uydurma suçlamalardan hapis cezası da dahil olmak üzere sindirme taktiklerine maruz kalabilirler.[4]
Çoğu Azerbaycanlı, bilgileri istemeden de olsa hükûmet yanlısı ve sıkı hükûmet kontrolü altındaki ana akım televizyondan alıyor. Sivil toplum kuruluşu olan "Gazeteciler Özgürlüğü ve Güvenliği Enstitüsü (IRFS)" 2012 raporuna göre, Azerbaycan vatandaşları Azerbaycan'la ilgili insan hakları konularında nesnel ve güvenilir haberlere erişememekte ve halk kamu yararına olan konularda yetersiz bilgilendirilmektedir.[5]
Azerbaycanlı yetkililer birkaç önemli gazeteciyi hapsetti. Bağımsız bir medya kuruluşu olan Turan haber ajansının direktörü Mehman Aliyev'i hapsettiler. "25 Ağustos 2017'de Bakü'deki bir mahkeme, Aliyev'i, aleyhindeki soruşturma sırasında üç ay boyunca tutuklu yargılanmasına hükmetti."[6] Ancak, 16 gün sonra - 11 Eylül 2017 tarihinde, Bakü Temyiz Mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını iptal etti ve Aliyev'i serbest bıraktı. Avrupa Gazeteciler Federasyonu gibi çeşitli uluslararası kurumlar Aliyev'in serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladı.[7]
Gazetecileri Koruma Komitesi, birçok gazeteciye yönelik suçlamaların "uydurma" ve "siyasi" olduğunu belirtti.[8] 2014 yılı sonunda sekiz gazeteci parmaklıklar ardında kaldı.[9] Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri gibi uluslararası örnekler, Azerbaycan makamları tarafından hapse atılan gazetecilerin yargılanması ve yaygın suçlardan mahkûm edilmelerine yönelik gerekçeleri tutarlı bir şekilde reddetti.[10] Gazeteciler için hapishane koşulları, rutin kötü muamele ve tıbbi bakım reddi gibi pek çok sebepten ötürü korkunç olduğu bildiriliyor.[9]