Avrupa Birliği vize politikası
Avrupa Birliği Vize politikası, yirmi yedi Avrupa Birliği üyesi ülke Schengen Alanı'nın parçasıdır ve tekdüze bir vize politikasına sahiptirler. Buna ek olarak, Avrupa Birliği (Schengen Bölgesi) dışındaki dört ülke (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre) Avrupa Birliği ile yapmış oldukları anlaşma ile Schengen Alanı'nın parçası olan aynı tip vize politikasını benimsemektedirler.
Avrupa Birliği üyesi olan İrlanda ve eski AB üyesi olan Birleşik Krallık Schengen yerine Ortak Seyahat Alanı olarak bilinen bir seyahat bölgesini işletmekte olup, bu ülkeler kendi istekleri ile Schengen Alanı'nın bir parçası değildirler. Her İki ülke, Schengen ülkelerinden farklı olan ayrı vize politikası yürütmektedirler.
Tüm Avrupa Birliği üye ülkelerinin vatandaşları, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre olmak üzere sadece vizeden muaf değildirler. Bu muafiyetle beraber yasal olarak birbirlerinin ülkelerinde vizesiz girmek ve ikamet etme hakkına sahiptirler. Birbirlerinin ülkelerinde serbest dolaşım hakkına sahip olup, ancak durumları az sayıda sınırlı olabilir.
Vizeden muaf bireyler
Aşağıdaki kategorilerdeki bireyler, Schengen Alanı'na, Bulgaristan, Kıbrıs, Hırvatistan ve Romanya'ya vizesiz girebilmektedirler:
- AB, AEA ve İsviçre vatandaşları
Geçerli bir pasaport veya ulusal kimlik kartı olan tüm Avrupa Birliği üye ülkelerinin vatandaşları, Avrupa Ekonomik Alanı (İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç) ve İsviçre girip vizesiz Schengen Alanı'nda ve ayrıca Bulgaristan, Kıbrıs ve Romanya'da ikamet edebilirler.
- Tanınmayan seyahat belgeleri
Aşağıdaki seyahat belgeleri herhangi bir Schengen ülkesi tarafından kabul edilmeyip, Bulgaristan, Kıbrıs ve Romanya içinde vize seyahat belgeleri geçerli olmamaktadır.
Buna ek olarak, aşağıdaki ülkelerin pasaportları Bulgaristan, Kıbrıs ve Romanya ya da herhangi bir Schengen ülkesi tarafından egemen devletlerin pasaportu olarak ve geçerli seyahat belgeleri olarak kabul edilmemektedir.
- Abhazya pasaportu
- Dağlık Karabağ pasaportu
- Somaliland pasaportu
- Güney Osetya pasaportu
- Transdinyester pasaportu
İstatistikler
2015 yılında 15.446.676 vize başvurusu yapılmış ve 14.308.392 Schengen vizesi çıkartılmıştır.[1][2]
Çoğu vize aşağıdaki ülkelerden başvurulmuştur.
| Başvuru yapan ülke | Başvuru sayısı | Red oranı | Birden çok giriş vizesinin paylaşımı |
|---|---|---|---|
 Rusya | 3,415,432 | 1.3% | 68.1% |
 Çin | 2,308,591 | 2.8% | 18.3% |
 Ukrayna | 1,188,357 | 3.4% | 56.8% |
 Türkiye | 862,184 | 3.9% | 59.0% |
 Belarus | 753,937 | 0.3% | 66.3% |
 Hindistan | 659,038 | 6.5% | 44.5% |
 Cezayir | 529,658 | 26.9% | 39.7% |
 Fas | 426,530 | 12.1% | 44.7% |
 Suudi Arabistan | 351,395 | 2.4% | 80.7% |
 Tayland | 246,025 | 3.4% | 24.6% |
| Birleşik Krallıkta ikamet edenler [3] | 239,201 | 2.6% | 41.7% |
 Birleşik Arap Emirlikleri | 192,812 | 12.0% | 46.2% |
 Kuveyt | 184,996 | 3.5% | 80.4% |
 Güney Afrika | 183,972 | 1.5% | 68.4% |
 İran | 158,889 | 13.9% | 23.0% |
 Tunus | 155,454 | 14.1% | 40.4% |
 Mısır | 153,336 | 11.4% | 33.7% |
 Endonezya | 142,447 | 1.0% | 50.1% |
 Kazakistan | 140,964 | 1.9% | 18.9% |
 Kolombiya | 127,264 | 3.3% | 71.0% |
 Filipinler | 124,071 | 5.8% | 51.9% |
 Lübnan | 116,986 | 10.5% | 48.6% |
| Vizeyi veren ülke | Vize başvurularının sayısı | Verilen vize sayısı | Reddetme oranı |
|---|---|---|---|
 Avusturya | 259,167 | 247,800 | 3.3% |
 Belçika | 239,500 | 197,495 | 14.0% |
 Çekya | 421,355 | 406,598 | 3.1% |
 Danimarka | 123,951 | 115,469 | 5.1% |
 Estonya | 130,197 | 127,543 | 1.7% |
 Finlandiya | 784,286 | 771,997 | 1.2% |
 Fransa | 3,356,165 | 2,997,410 | 9.9% |
 Almanya | 2,022,870 | 1,872,322 | 5.6% |
 Yunanistan | 876,786 | 842,276 | 3.2% |
 Macaristan | 290,798 | 282,305 | 2.8% |
 İzlanda | 3,987 | 3,960 | 0.3% |
 İtalya | 2,023,343 | 1,898,065 | 5.5% |
 Letonya | 164,000 | 162,099 | 1.1% |
 Litvanya | 423,189 | 419,470 | 1.4% |
 Lüksemburg | 10,267 | 10,169 | 1.0% |
 Malta | 39,445 | 28,748 | 25.2% |
 Hollanda | 520,809 | 474,191 | 7.5% |
 Norveç | 185,557 | 163,568 | 4.6% |
 Polonya | 970,907 | 944,821 | 2.6% |
 Portekiz | 192,220 | 168,183 | 12.2% |
 Slovakya | 76,491 | 74,419 | 2.9% |
 Slovenya | 26,895 | 21,940 | 6.8% |
 İspanya | 1,629,753 | 1,470,892 | 7.6% |
 İsveç | 192,852 | 166,131 | 10.0% |
 İsviçre | 481,886 | 429,399 | 6.1% |
Havaalanı transit
Genel olarak, Schengen bölgesi içinde bir havaalanı üzerinden geçen bir yolcu, Bulgaristan, Kıbrıs ve Romanya'dan geçerken airside vize gerekmez. Ancak, 5 Nisan 2010 tarihinde, havaalanı transit ortak vizesi Avrupa Birliği tarafından tanıtıldı. Şu anda, aşağıdaki 12 ülkenin vatandaşlarının Schengen bölgesi içinde herhangi bir havalimanından transit geçiş yaparken bir havaalanı transit vizesine sahip olmaları gerekmektedir.
Bu 12 ülkenin vatandaşları aşağıdaki belli şartları sağlamaları durumunda havaalanı transit vizesinden muaftırlar:
- Schengen vizesi, AB üyesi bir devlet tarafından verilen uzun süreli bir vize ya da ikamet iznine sahip ise
- AB üyesi bir devlet veya Avrupa Ekonomik Alanı Anlaşması, Kanada, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri veya bu ülkelerden birine ait geçerli bir vizeye sahip ise
- Bir AB vatandaşının aile üyesi ise,
- Diplomatik pasaport sahibi ise veya
- Bu ülkelerden birinin uyruğunda olup Uluslararası Sivil Havacılık Şikago Sözleşmesi'ne taraf olan uçuş mürettebatı ise.
Vize kolaylığı anlaşmaları
Avrupa Birliği, Avrupa Birliği vatandaşları ve ortak ülkenin vatandaşlarına vizelerde kolaylaştırma anlaşmaları imzalamıştır. Kolaylaştırılmış işlemler ile daha hızlı vize işlem süreleri, azaltılmış vize ücreti veya ücretsiz vize başvuru işlemleri, istenilen belgelerin listesini azaltmasını sağlamaktadır. Anlaşmaların yürürlükte olduğu ülkeler aşağıdadır:[4]
| Ülke | Yürürlüğe giriş |
|---|---|
 Arnavutluk | 2008 |
 Ermenistan | 2014 |
 Azerbaycan | 2014 |
 Bosna-Hersek | 2008 |
 Yeşil Burun Adaları | 2014 |
 Kuzey Makedonya | 2008 |
 Gürcistan | 2011 |
 Moldova | 2013 |
 Karadağ | 2008 |
 Sırbistan | 2008 |
| Rusya | 2007 |
| Ukrayna | 2013 |
Son değişiklikler
6 Mayıs 2015 tarihinde geçerli olmak üzere karşılıklı vizesiz anlaşma Birleşik Arap Emirlikleri ile imzalandı.[5][6] 26 Mayıs 2015 tarihinde derhal geçerli olmak üzere karşılıklı vizesiz anlaşma Doğu Timor ile imzalandı.[7] 28 Mayıs 2015 tarihinde karşılıklı vizesiz anlaşma Dominika, Grenada, Samoa, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Trinidad ve Tobago ve Vanuatu vatandaşları için yürürlüğe girmiştir.[8] Tonga ile vize muafiyet anlaşması 21 Kasım 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.[9] Kolombiya ile benzer bir vize muafiyet anlaşması 3 Aralık 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.[10] Palau ile vize muafiyet anlaşması 8 Aralık 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.[11] Peru ile Anlaşma 2016 15 Mart tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kiribati ile 23 Haziran 2016, Marşal Adaları ile 28 Haziran 2016 ve Tuvalu vatandaşları için 2 Temmuz 2016 tarihinde anlaşmalar yürürlüğe girerek Avrupa Birliği'nin Schengen ülkeleri için vize zorunluluğu kaldırılmıştır. 20 Eylül 2016 tarihinde Mikronezya Federal Devletleri ile anlaşma yapılarak vize zorunluluğu kaldırılmıştır.
25 Şubat 2013'te, Gürcistan ile vize uygulamasının serbestleştirilmesi üzerine bir eylem planı başlatıldı. Aralık 2015'te Avrupa Komisyonu, Gürcistan'ın vize serbestleştirme kriterlerine uyduğu sonucuna vardı. Mart 2016'da, Komisyon, vize şartlarının Gürcistan'ı da içerecek şekilde değiştirilmesi yönünde bir teklif sundu. Gürcistan'da vize muafiyeti hakkı 28 Mart 2017'de yürürlüğe girdi. Ukrayna için vize muafiyeti hakkı 11 Haziran 2017'de yürürlüğe girdi.
5 Ağustos 2015 tarihinde, Avrupa Komisyonu, Çin ile diplomatik pasaport sahipleri için kısa süreli vize muafiyet anlaşması müzakerelerinin açılmasını onaylayan bir tavsiye sundu.[12] Anlaşma sonradan 29 Şubat 2016 tarihinde her iki tarafça imzalanmış ve 2 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.[13] Anlaşma İngiltere ve İrlanda için geçerli değildir.[14]
Gelecekteki değişiklikler
Şu anda Avrupa Birliği 2024 yılı itibarıyla, şu ülkelerle karşılıklı vizesiz rejim hakkında ɡörüşmele yapmaktadır:
Belize – 2024 yılında AB ve Belizeli yetkililer Schengen vizesinden muafiyet konusunu görüşmek üzere toplantılara devam etti.[15]
Bahreyn – 2022'de AB, Bahreyn de dahil olmak üzere Körfez İşbirliği Konseyi'nin tüm ülkelerinin vatandaşları için bir vize muafiyeti önerdi.[16]
Ekvador – 2018'de İspanya, Ekvador vatandaşları için vize muafiyeti talebinde bulundu.[17] 2022'de AB Parlamentosu Ekvador vatandaşlarına vize muafiyeti teklif etti.[18]
Fiji – 2023'te AB ve Fiji yetkilileri, Fiji vatandaşlarının Schengen Bölgesi'ne vizesiz seyahat etme potansiyelini tartışmak üzere bir araya geldi.[19]
Guyana – Temmuz 2023'te Guyana Devlet Başkanı İrfaan Ali, en az beş AB ülkesinin Guyana vatandaşlarına yönelik vize muafiyeti teklifine sponsor olmayı kabul ettiğini belirtti.[20]
Kuveyt – 2022'de Avrupa Komisyonu, Kuveyt vatandaşları için vize şartının kaldırılmasını önerdi.[21]
Umman – 2022'de AB, Umman vatandaşları için vize muafiyeti için potansiyel müzakereleri duyurdu.[22]
Katar – 2022'de Avrupa Komisyonu, Katar vatandaşları için vize şartının kaldırılmasını önerdi.[21]
Suudi Arabistan – 2022'de Suudi ve AB yetkilileri bir araya gelerek Suudi Arabistan vatandaşlarının Schengen Bölgesi'ne vizesiz girişlerinin kolaylaştırılması konusunu görüştüler.[23]
Ermenistan – 2018'de AB ve Ermeni yetkililer yeni bir Kapsamlı ve Gelişmiş Ortaklık Anlaşması'nın imzalanmasının ardından vize serbestisi planlarını açıkladılar.[24] 2023'te AB ve Ermeni yetkililer Kapsamlı ve Genişletilmiş Ortaklık Anlaşmasının ardından vize serbestleştirme planlarını tekrar tartıştılar.[25]
Türkiye – Aralık 2013 yılında Geri Kabul Anlaşması imzaladıktan sonra, AB "vizesiz rejim yolunda Yol Haritası" da dahil olmak üzere Türkiye ile vize diyaloğu başladı. 2-3 yıl içinde Türkiye ile vizesiz anlaşmaya varmak için bir plan yapıldı. 29 Kasım 2015 tarihinde yapılan AB-Türkiye zirvesine katılan tüm üye Devletlerin Vize Yol Haritasının yerine getirilmesini hızlandırmak için Türkiye tarafından verilen taahhütleri memnuniyetle karşıladı. Ancak özellikle terörle mücadele yasasının değiştirilmesi konusundaki anlaşmazlık bu sürecin durma noktasına gelmesine sebep olmuştur.[26] 2023'te AB ve Türk yetkililer vize serbestleştirme koşullarındaki ilerlemeyi tartışmak üzere bir araya geldi.[27]
Rusya – 15 Aralık 2011 tarihinde, AB-Rusya zirvesi sonrasında verilen açıklamada, Avrupa Komisyonu Başkanı, Rusya ile "vizesiz seyahat yolunda Ortak Adımlar" lansmanını doğruladı fakat Kırım ilhakı yüzünden Mart 2014 yılı içinde görüşmeler askıya alındı.[28] 2014 yılında AB, Donbas'taki savaş nedeniyle Rusya ile vizesiz seyahat görüşmelerini askıya aldı.[29] 2019'da Alman yetkililer genç Ruslara vizesiz bir rejim getirilmesini önerdi.[30] 2022 yılında AB, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi sonucunda Rusya ile vize kolaylaştırma anlaşmasını tamamen askıya aldı.[31]
Endonezya – 10 Temmuz 2015 tarihinde, Endonezya Dışişleri Bakanı Retno Marsudi, Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans tarafından karşılandı ve Endonezya Pasaport hamillerinin Schengen Alanı'na vizesiz giriş olasılığı hakkında konuştular.[32][33][34][35][36][37] 2020'de Endonezya Hukuk ve İnsan Hakları Bakanı Yasonna Laoly, karşılıklı vizesiz bir planı görüşmek üzere 20 AB üye devletinin büyükelçileriyle bir araya geldi.[38]
Nauru – 2012 yılında AB, çeşitli ada ülkelerinin vatandaşları için vizesiz seyahat yapılmasını önermiştir.[39] 2014 yılında AB, her ülke ile imzalanacak karşılıklı bir anlaşmaya bağlı olarak, Nauru da dahil olmak üzere birçok ülkenin vatandaşları için vize muafiyetini onayladı. Nauru hariç tüm ada ülkeleri 2016 yılına kadar gerekli anlaşmaları imzaladı.[40]
Maldivler – Aralık 2022'de Maldiv Dışişleri Bakanı Abdulla Shahid, AB diplomatlarıyla Schengen Bölgesi'ne girmek isteyen Maldiv vatandaşlarına vize muafiyeti sağlanması olasılığını tartıştı.[41]
Tayland – Tayland Başbakanı Srettha Thavisin, 2024 yılında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir araya gelerek AB ile vizesiz anlaşma yapılması konusunda desteğini aldı.[42]
Vanuatu – AB ile Vanuatu arasındaki vize muafiyeti anlaşması 4 Mayıs 2022'de askıya alındı ve 4 Ağustos 2024'te devam edecek.
Giriş/Çıkış Sistemi
2017'de AB, üçüncü ülke vatandaşlarının Schengen Bölgesi'ne giriş ve çıkışlarını merkezi bir veritabanında elektronik olarak kaydetmek amacıyla bir Giriş/Çıkış Sistemi (EES) kurmak için yapılan düzenlemeyi kabul etti. Bu sistem pasaportların manuel olarak damgalanmasının yerini alacaktır. Buradaki amaç, sınır kontrolünün otomasyonunu artırmak ve fazla kalanları belirlemektir.[43][44] Mart 2020 itibarıyla, EES'nin 2022'nin ilk çeyreğinde faaliyete geçmesi bekleniyor.[45][46]
AB ayrıca, ön taramadan geçmiş yolcuların daha kolay erişimine izin verecek bir Kayıtlı Gezgin Programı oluşturmayı da planlıyor.[47]
ETIAS
2018'de AB, ETIAS (Avrupa Seyahat Bilgi ve Yetkilendirme Sistemi) adı verilen vizeden muaf ziyaretçilerin elektronik yetkilendirilmesi amacıyla bir sistem kurmak için yönetmelikleri onayladı.[48] Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Yeni Zelanda tarafından uygulanan diğer elektronik seyahat yetkilendirme sistemlerine benzemektedir. Schengen Bölgesi, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs ve Romanya'ya seyahat edecek ziyaretçiler için 2021'de faaliyete geçmesi bekleniyor.[46][49]
ETIAS, Avrupa mikro-devletleri (Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan) hariç, vizeden muaf ülkelerin vatandaşlarından ve ikamet izni olmayan AB tek pazar vatandaşlarının aile üyelerinden talep edilecektir. Ancak, böyle bir ikamet iznine sahip aile üyelerinden, vize, oturma izni, yerel sınır trafik izinleri, herhangi bir AB tek pazar ülkesi tarafından düzenlenen mülteci veya vatansız olanların sahip olduğu seyahat belgelerinden veya uçak-gemi gibi mürettebat üyeleri veya diplomatik veya resmî görevlilerden istenmeyecektir.
Potansiyel ziyaretçilerin çevrimiçi bir başvuru yapmaları gerekir ve 18 ila 70 yaşları arasında olanlardan ücret talep edilecektir. Sistemin, elektronik veritabanlarında arama yaparak ve anında yanıt vererek, uygulamaların büyük çoğunluğunu otomatik olarak işlemesi beklenmektedir, ancak bazı kişilerin başvurularında manuel işleme gerekiyorsa dört gün sürebilir. Onaylanırsa, yetkilendirme üç yıl veya daha önce varsa seyahat belgesinin son kullanma tarihine kadar geçerli olacaktır.
ETIAS'ın uygulanması birkaç kez ertelendi. Uygun yolcuların yeni düzenlemelere aşina olmalarını sağlamak için 6 aylık bir ödemesiz dönem planlanmaktadır.[50][51] 2025 yılında faaliyete geçmesi bekleniyor.[52] Potansiyel ziyaretçilerin çevrimiçi bir başvuru doldurmaları gerekecek ve 18 ila 70 yaşları arasındakiler için 7 € ücret ödenmelidir.[53] ETIAS'ın başvuruların büyük çoğunluğunu elektronik veri tabanlarında arama yaparak otomatik olarak işleme koyması ve ardından anında yanıt vermesi beklenir, ancak bazı sınırlı durumlarda bu süre 30 günü bulabilir.
Tek vize başvuru platformu
Avrupa Komisyonu, ayrılan ulusal platformların yerine AB düzeyinde tek bir çevrimiçi vize başvuru platformu getirmeyi planlıyor. Platform eu-LISA tarafından inşa edilecek ve 2026'da tanıtılması planlanıyor. Tüm üye devletlerin tek platforma geçmesi için bir geçiş döneminin 2031'e kadar sürmesi planlanıyor.[54] Teklif, Avrupa Parlamentosu Sivil Haklar, Adalet ve İçişleri Komitesi tarafından Şubat 2023'te 34'e karşı 5 oyla onaylandı.[55] Parlamento, nihai ifade ve uygulama konusunda Avrupa Konseyi ile görüşmeye başladı.[56] Konsey de buna karşılık bir müzakere yetkisi üzerinde anlaştı.[57]
Avrupa Birliği'ne vizesiz seyahat özeti
Aşağıdaki umuma mahsus pasaport hamili 63 ülke vatandaşları serbest dolaşım hakkına sahiptirler:[58]
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
Kaynak hatası: <ref> "Note" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="Note"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)