Alaska Eskimoları
Alaska Eskimoları (İngilizce: Alaskan Eskimos, Inupiat-Yupik, Inupiaq-Yupik, Yupik-Inupiaq, Inu-Yupiaq), Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kıyı bölgelerinde yaşayan Yupik kolundan Alaska Yupikleri, Sibirya Yupikleri ve Supikler ile İnuit kolundan İnyupiklerinn oluşturduğu Eskimo halklarının ortak adı. Arktik kültür grubunun üç alt grubunu oluştururlar. Alaska yerlileri içinde en büyük nüfusa sahip birinci (25.000 nüfuslu Yupikler) ve ikinci (15.700 nüfuslu İnyupikler) halklardır. 45.600 etnik nüfustan ancak 13.344 kadarı anadillerini konuşabiliyor.[1] Geçmişte Rus Alaskası döneminde Rusların Aleutlarla bir tutup aynı adla andıkları Supikler (ya da Aleut adından bozma adıyla Alutiiq) Eskimo kültüründen ziyade Aleut kültürü etkisinde asimile olmuştur.
  (üstteki) İnyupik kadını, Nome, 1907 (alttaki) Eskimo grubu, 1894 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Halklar
- I. Yupik halkları
- 1. Sibirya Yupikleri
- 2. Alaska Yupikleri
- Yupikler
- Çupikler (Chevak)
- Nunivak Çupikleri
- 3. Supikler
- II. İnuit halkları
- 4. İnyupikler
Nüfus
Alaska Yerli Dil Merkezine göre Eskimo-Aleut halklarının nüfusu ve anadillerini konuşabilen kişi sayısı:[1]
| Halk | Etnik nüfus | Anadilini konuşabilen kişi sayısı |
| Supikler | 3.500 | 200 |
| Alaska Yupikleri | 25.000 | 10.400 |
| Sibirya Yupikleri | 1.400 | 1.000 |
| İnyupikler | 15.700 | 2.144 |
Kültür
Alaska yerlilerinin ayrıldığı beş ana kültür grubundan ilk üçü Alaska Eskimolarına aittir:[2] 1. Aleutlar (Unangan) ve Supikler (Alutiiq)
- 2. Alaska Yupikleri
- 3. Sibirya Yupikleri ve İnyupikler
Din
Şamanizm
Şamanizm bütün Eskimo halklarının Hristiyanlık öncesi geleneksel dinidir ve etkileri günümüzde az da olsa görülmektedir.
| Dil | Yaradan | Kuzgun | Şaman |
| Supikçe | Llam sua | qalnga'aq | kalla'alek |
| Alaska Yupikçesi | Ellam yua | tulukaruk | angalkuq |
| Nunivak Çupikçesi | Ellam cua | tulukarug | angalku |
| Sibirya Yupikçesi | ? | meteghl[l]uk | ? |
| İnyupikçe | Siḷam iñua | tulugaq | aŋatkuq |
Hristiyanlık
Alaska Yupikleri : Ortodoks hegemonyası 1885 yılında Kuskokwim Irmağı kıyısındaki Bethel'de Moravian misyonunun kurulması ile başlar.[3]
Sibirya Yupikleri: St. Lawrence Adasındaki ilk Hristiyan misyonerler 1887 yılında Anglikan Reformed Episcopal Church adına faaliyet gösterdiler. Bunların ilk misyonerlik binası da 1890 larda iki direkli gemiyle getirilen malzemeyle yapılmıştır.[4]
İnyupikler: Rus Alaskası döneminde Rusların bile yerleşemediği Arktik bölgede Kuzey Alaska İnyupikleri, Batılıların kültürüyle, diliyle ve diniyle en geç tanışan Eskimolardır. 1890 yılında Kuzey Alaska'ya Batılılar geldiğinde İnyupikler arasında tek bir Hristiyan yoktu. Yirmi yıl gibi kısa bir süre içerisinde dramatik gelişme yaşandı ve misyonerlik faaliyetleriyle eski dinleri şamanizm büyük ölçüde yıkıldı. 1910 yılına gelindiğinde ise Hristiyanlık İnyupikler için de evrensel olmuştu. Wales'de Protestan olan Congregational misyonu ve okulu 1890 yılında açıldı. Point Hope'de Anglikan olan Episcopal misyonu 1890 yılında açıldı. Barrow'da Protestan olan Presbyterian misyonu 1890 yılında açıldı. Kotzebue'de Anglikan olan Friends misyonu 1897 - 1902 yıllarında faaliyet gösterdi.[5]
Nunivak Çupikleri: Hristiyanlıkla tanışmaları 1936 yılında Mekoryuk (Mikuryarmiut) kasabasında Evangelical Covenant Church Kilisesinin kurulmasıyla olmuştur. Mekoryuk'un ilk ordained minister i olan Jacob Kenizk'in adaya gelmesiyle Eskimo usulü dans etme ve şarkı söyleme ve maske yapımı ile birlikte bütün şamanistik törenler yasaklanmıştır.