130 Elektra

(130) Elektra, G-tipi bir asteroitin spektrumuna ve dolayısıyla muhtemelen Ceres benzeri bir yüzeye sahiptir. Elektra'nın yüzeyinde organik bileşiklerin spektral imzaları^[10] ve su kaynaklı değişime dair kanıtlar görülmüştür.^[11]

1990'ların sonlarında dünya çapında bir grup gökbilimci, (130) Elektra dahil olmak üzere 10 yeni asteroitin dönüş durumlarını ve şekil modellerini türetmek için kullanılan ışık eğrisi verilerini topladı. (130) Elektra'nın ışık eğrisi çift sinusoidal bir model oluştururken, şekil modeli uzamış ve hesaplanan dönüş ekseni ekliptik düzleme diktir.^[12][13]

Optik gözlemler bu asteroitin üç uyduya sahip olduğunu buldu. Uyduların yörüngeleri bilindiğinde, Elektra'nın kütlesi güvenilir bir şekilde bulunabilir. 6,6×10¹⁸ kg'lik değer, 1,3 ± 0,3 g/cm³ yoğunluğu gösterir. Optik gözlemler, Elektra'nın şeklinin oldukça düzensiz olduğunu ve yüzeyinde %5-15 aralığında albedo farklılıkları olabileceğini de ortaya koymuştur.^[14][15][16]

Elektra'nın 2007'den bu yana bir düzine yıldızın önünden geçtiği gözlemlenmiştir. En dikkat çekici olay ise 21 Nisan 2018'de, beş Avrupa ülkesine dağılmış, çoğunluğu amatör olan 30'dan fazla astronomun 11 kadir büyüklüğünde bir yıldızın ışığındaki ani düşüşü kaydetmesiydi. Örtülme akorlarının gök düzlemi çizimi neticesinde, Güneş Sistemi tarihinin başlarında iki cismin birleşmesi sonucu yerfıstığı biçimli bir cismi ortaya çıkardığı tahmin edilmiştir.^[17][18]

Elektra'nın, yörüngesinde, çapları birkaç kilometre olan isimlendirilmemiş üç doğal uydusu vardır. Bunlar, birincil cisim Elektra ile birlikte dörtlü bir sistem oluştururlar. Elektra ile benzer spektrumları göz önüne alındığında, bu uyduların yıkıcı bir çarpışma sonucu parçalanan Elektra'nın parçaları olduğu düşünülmektedir.^[19] Kasım 2021 itibarıyla Elektra, tüm ana kuşak asteroitleri arasında en fazla uyduya sahip olan ve dörtlü bir uydu sistemi olduğu bilinen Güneş Sistemi'ndeki tek cisimdir.^[20] Üç uydu da soluktur ve Elektra'ya yakın yörüngededir, bu durum da Elektra'nın onları gizleyen yüksek parlaklığı nedeniyle gözlemlenmelerini zorlaştırır. Uyduların özelliklerinin ayrıntılı olarak incelenebilmesi için uyarlanabilir optik sistemlere ve gelişmiş görüntü işleme tekniklerine sahip çok büyük teleskoplar gereklidir.^[14][19]

S/2003 (130) 1, Elektra'nın en büyük ve en dıştaki uydusudur, birincil cisimle aynı albedoya sahip olduğu varsayılırsa yaklaşık 6 km (3,7 mi) çapındadır.^[19] 15 Ağustos 2003'te W. J. Merline liderliğindeki bir gökbilimci ekibi tarafından Hawaii Mauna Kea Gözlemevi'ndeki Keck II teleskobu kullanılarak keşfedildi. Keşif görüntüleri, uydunun yakın kızılötesi K-bandında görünür büyüklük farkının 8,5 olduğunu gösterdi. Ekip, 17 Ağustos 2003'te Keck II teleskobuyla uyduyu yeniden gözlemledikten sonra uydunun varlığını doğruladı. Keşif aynı gün ilan edildi ve uyduya geçici S/2003 (130) 1 adı verildi.^[21]

S/2003 (130) 1, Elektra'nın etrafında 5,3 günlük bir periyodla 1.300 km (810 mi) uzaklıktaki yörüngede döner. Yörüngesi, orta düzeyde 0,08'lik eksantrikliğe ve gök ekvatoruna göre 160°'lik bir eğikliğe sahiptir. Elektra sisteminin ilk simülasyonları, S/2003 (130) 1'in yarı büyük ekseninin 20 yılda 1,4 km 'den (0,87 mi) daha az salınım yaptığını göstermektedir. Aralık 2014'te yapılan yakın kızılötesi gözlemler, S/2003 (130) 1 ile S/2014 (130) 1'in Elektra'ya benzer bir spektrum sergilediğini ve bunların yıkıcı bir çarpışmanın parçaları olduğu hipotezini desteklediğini gösteriyor.^[19]

S/2014 (130) 1, Elektra'nın mesafe ve keşif sırasına göre ikinci uydusudur. 6 Aralık 2014 tarihinde, B. Yang liderliğindeki bir gökbilimci ekibi tarafından, Şili Cerro Paranal'daki Very Large Telescope'un Melipal (UT3) teleskobu üzerindeki SPHERE uyarlamalı optik sistemi kullanılarak keşfedildi.^[22] Keşif gözlemleri, uydunun birincil cisim ile aynı albedoya sahip olması durumunda yaklaşık 2 km 'lik (1,2 mi) bir çapa karşılık gelen 10'luk bir yakın kızılötesi büyüklük farkına sahip olduğunu gösterdi.^[15][19] Keşif 16 Aralık 2014'te duyuruldu, ancak uydu yanlışlıkla S/2014 (130) 2 olarak adlandırıldı ve hemen ardından S/2014 (130) 1 olarak düzeltildi.^[15]

S/2014 (130) 1, dış uydu S/2003 (130) 1'den yaklaşık iki buçuk kat daha yakın ve dört kat daha hızlı bir periyotla (1,2 gün) Elektra'dan 500 km (310 mi) uzaklıktaki bir yörüngede döner. Neredeyse dairesel olan yörüngesi, gök ekvatoruna göre 156° eğiktir. Elektra sisteminin ilk simülasyonları, S/2014 (130) 1'in yarı büyük ekseninin 20 yılda 100 m 'den (330 ft) daha az salınım yaptığını göstermektedir. Aralık 2014'te yapılan yakın kızılötesi gözlemler, S/2014 (130) 1 ile S/2003 (130) 1'in Elektra'ya benzer bir spektrum sergilediğini gösteriyor.^[19]

6 Kasım 2021'de gök bilimciler A. Berdeu, M. Langlois ve F. Vachier, 9-31 Aralık 2014 tarihleri arasında arşivlenmiş VLT-SPHERE görüntülerinde üçüncü ve daha yakın bir uydu keşfettiklerini bildirdiler ve bu da Elektra'yı ana asteroit kuşağında keşfedilen ilk dörtlü sistem haline getirdi.^[20] Geçici olarak S/2014 (130) 2 adı verilen bu üçüncü uydu, sönüklüğü ve Elektra'nın kamaştırıcı parlaklığına yakınlığı nedeniyle görüntüler elde edilirken keşfedilememişti. Bu nedenlerden dolayı S/2014 (130) 2'nin ölçümü, Elektra'nın parıltısının görüntüden çıkarılmasıyla yapılabilmişti. Yakın kızılötesi büyüklük farkı 10,5 değerine dayanarak, uydunun çapı yaklaşık 1,6 km 'dir (0,99 mi).^[8] Uydu, Şubat 2016 ve Temmuz-Ağustos 2019 tarihlerinde çekilen daha sonraki VLT görüntülerinde de tespit edilmiştir.^[8]

S/2014 (130) 2, 344 km (214 mi) yarı büyük ekseni ve 0,68 gün (16 sa) yörünge periyoduyla Elektra sisteminin en içteki yoldaşıdır. Dıştaki iki uydunun aksine, S/2014 (130) 2'nin yörüngesi dikkate değer ölçüde eksantrik ve eğiktir. 0,33 gibi yüksek bir dış merkezliğe ve Elektra'nın dönüş eksenine göre yaklaşık 38° (gök ekvatoruna göre 129°) bir eğikliğe sahiptir. Uydunun Elektra'ya yakınlığı, yörüngesinin Elektra'nın kütleçekim alanındaki şekil kaynaklı düzensizliklerden kaynaklanan bozulmalara maruz kalmasına neden olur. Bu durum, S/2014 (130) 2 için Kepler yörünge çözümlerindeki belirsizliklerin çoğunu açıklayabilir.^[8]

• First observation of a quadruple asteroid - Detection of a third moon around (130) Elektra 27 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Anthony Berdeu, YouTube, 10 Şubat 2022 (üçüncü uydu keşfine ilişkin video sunumu)
• 130 Elektra ve S/2003 (130) 1, F. Marchis tarafından sağlanan yörünge verileri web sitesi. Birincil ve uydu yörünge diyagramının uyarlanabilir optik görüntüsünü içerir.
• Data on (130) Elektra from Johnston's archive 3 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (W. R. Johnston tarafından sağlanmıştır)
• Occultation Prediction Software (David Herald)
• 130 Elektra - AstDyS-2, Asteroitler—Dinamik Site
  • Gök günlüğü · Gözlem tahmini · Yörünge bilgisi · Uygun yörünge öğeleri · Gözlem bilgisi
• 130 Elektra - JPL Small-Body Database
  • En yakın yaklaşmalar · Keşif · Gök günlüğü · Yörünge grafiği · Yörünge öğeleri · Fiziksel parametreler