Çiğ köfte
Çiğ köfte (Osmanlıca: Dilbaba, Dibâbe),[1] bulgur, isot, kıyılmış et, salça, soğan, maydanoz ve çeşitli baharatların yoğurulup karıştırılması ile hazırlanan, ısıl işlem görmeden (pişirilmeden) tüketilen, Şanlıurfa[2][3] ve Adıyaman yöresine ait bir yiyecektir.[4] Şanlıurfa ve Adıyaman'ın dışında; Adana, Gaziantep, Osmaniye, Kahramanmaraş, Diyarbakır, Mardin, Elazığ, Malatya ve Hatay gibi illerde de yöresel farklılıklar gösterebilen çiğ köfteler yapılır. Genellikle ince ve uzun (sıkma) köfte parçaları şeklinde ve marul yaprağı ile servis edilir. Şanlıurfa'da açık ekmek, bazı yörelerde de lavaş ekmeği ile tüketilir.
| Çiğ köfte | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Türü | köfte |
Şanlıurfa yöresine ait çiğ köfte et ile yoğurulurken, Adıyaman yöresine ait çiğ köfte etsiz bir şekilde yoğurulmaktadır. Şanlıurfa Çiğ Köftesi[5] 2008 yılında tescil edilirken, Adıyaman Çiğ Köftesi[6] 2018 yılında tescil edilmiştir.
Çiğ köfte, içindeki bulgurun şişme özelliğinden dolayı bekletilmeden, tazeyken yenmesi gereken bir besindir. Çiğ et nedeniyle oluşabilecek -başta tenyazis olmak üzere-[7] çeşitli hastalıklar nedeniyle etsiz çiğ köfte çeşitleri de üretilmeye başlanmıştır. Bu tür çiğ köftede çeşitli sos ve baharatlarla etli çiğ köfte görüntüsü ve lezzeti taklit edilir. Türkiye'de Sağlık Bakanlığı kararıyla etli çiğ köftenin satışı yasaklanmıştır.[8]
Osmanlı Mutfağındaki Çeşitleri
Etsiz, Yağsız Tecrübeli Yemekler yemek kitabında Dilbaba olarak tarifi verilmiştir.[1]
Yörelere Göre Çeşitleri
Accin
Mardin'de yapılan yumurtalı çiğ köftedir.[9]
Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte
Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte; çiğ köftelik ince bulgur, isot, biber ve domates salçası, maydanoz, nar ekşisi, bitkisel yağ, kuru soğan, sarımsak, ceviz, tuz ve çeşitli baharatların karışımından oluşmaktadır. Ürünün ham maddesi olarak kullanılan bulgur tercihen Triticum aestivum cinsi yarı sert kırmızı ekmeklik buğdaydan üretilen, yörede simit olarak adlandırılan, çiğ köftelik ince bulgur (%90'i 1,6 mm den küçük) olmalıdır. Bu boyutun tercih edilme sebebi kolay yumuşaması ve ürünün yoğrulmasını kolaylaştırmasıdır.Adıyaman Etsiz Çiğ Köfte 12.07.2018 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[10]
Gaziantep Haveydi Köfte /Antep Haveydi Köfte
Gaziantep Haveydi Köfte / Antep Haveydi Köfte 21.04.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[11]
Urfa Yumurtalı Köfte
Urfa Yumurtalı Köfte 29.12.2017 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[12]
Şanlıurfa Çiğ Köfte
Şanlıurfa Çiğ Köfte 18.03.2009 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[13]
Gaziantep Yağlı Köfte / Antep Yağlı Köfte
Gaziantep Yağlı Köfte / Antep Yağlı Köfte 01.07.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14]
Galeri
Yoğrulmadan önce malzemeler
Şanlıurfa çiğ köftesi
Adıyaman çiğ köftesi
