Search

Wikang Kastila

(Idinirekta mula sa Wikang Espanyól)

Ang Kastila o Espanyol ay isang wikang Romanse na umunlad mula sa bulgar na Latin na kasapi sa angkan ng mga wika na Indo-europeo. Ito ay kabilang sa pangkat ng Iberyano at nagmula sa “Castilla”, ang kaharianang medyebal ng Tangway ng Iberia. Nagbuhat sa Espanya at ngayon ay ang pangunahing wika ng Amerikang Ispano.

Espanyol, Kastila
español, castellano
Bigkas/espaˈɲol/, /kasteˈʎano/ - /kasteˈʝano/
RehiyonMga bansa at teritoryo na gumagamit ng Espanyol:
 Argentina,
 Bolivia,
 Chile,
 Colombia,
 Costa Rica,
 Cuba,
 Republikang Dominikano,
 Ecuador,
 El Salvador,
 Gineang Ekwatoryal,
 Guatemala,
 Honduras,
 Mexico,
 Nicaragua,
 Panama,
 Paraguay,
 Peru,
 Puerto Rico,
 Espanya,
 Uruguay,
 Venezuela,
 Western Sahara
at may kapansin-pansing bilang ng populasyon sa
 Andorra,
 Belize,
 Gibraltar,
 Pilipinas,
at
 Estados Unidos.
Mga natibong tagapagsalita
Pangunahing wikaa: 450[1]– c. 400 million[2][3][4]
Kalahatan a: 400–500 milyion[5][6][7]
aLahat ng mga bilang ay humigit-kumulang lamang.
Indoeuropeo
  • Italiko
    • Romanse
      • Italo-Kanluran
        • Galoiberyo
          • Ibero-Romanse
            • Kanlurang Iberyano
              • Espanyol, Kastila
Latin (Halaw sa Kastila)
Opisyal na katayuan
22 mga bansa, Nagkakaisang mga Bansa, Unyong Europeo, Organisasyon ng mga Amerikanong Estado, Unyong Latin
Pinapamahalaan ngAsosasyon ng Mga Akademya ng Wikang Kastila (Real Academia Española at ng iba pang 21 mga akademya ng pambansang wikang Espanyol)
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1es
ISO 639-2spa
ISO 639-3spa

Ito ang Ikalawa sa pinakasinasalitang kong wika sa buong mundo kasunod lamang ng Tsino, at pang-apat na pinakasinasalitang wika sa buong mundo sa pangkalahatan pagkatapos ng Ingles, Tsino at Hindi. Ang Kastilá din ang pangatlong ginagamit na wika sa mga website sa internet pagkatapos ng Ingles at Tsino.

Pangunahing sinasalita ang wika sa Espanya at Amerikang Ispano, pati na rin sa mga pamayanan na nagsasalita ng Kastila na naninirahan sa iba't-ibang mga bansa, sa Nangagkakaisang Bayan ng Amerika na may humigit-kumulang na 40-milyong tagapagsalita. Sa ilang mga bansa na dati ay nasa ilalim ng pamamahala ng Espanya kung saan ang Kastilà ay hindi na ang karamihan o opisyal na wika, patuloy nitong pinapanatili ang malaking kahalagahan sa pang-kultura, kasaysayan at madalas na pangwika na kahulugan, na naging kaso ng Pilipinas at ilang mga isla ng Karibe.

Ito ay isa sa anim na opisyal na wika ng Nangagkakaisang Bansa. Ito rin ay isang opisyal na wika sa maraming pangunahing mga organisasyong pangdaigdig - ang Unyong Europeo, ang Unyong Aprikano, ang Organisasyon ng mga Estadong Amerikano, ang Organisasyon ng Estadong Ibero-Amerikano, ang Kasunduan sa Malayang Kalakalan ng Hilagang Amerikano (NAFTA), at iba pa.

Klasipikasyon

Ang wikang Kastilà ay myembro ng sangay na pamilya ng Romanse ng pamilya ng mga wikang Indo-Europeo at isa sa mga wikang nag-ugat sa Latin.

Ponolohiya

Madaling maiaangkop ang ponolohiya ng Tagalog sa Kastila. Gayumpaman, ang mga sumusunod ay ang ilan sa mga pinakamahalagang pagkakaiba:

(base sa Wastong Pambalitang Kastila ng Mehiko)

  • Ang eu ay binibigkas na /ew/ at hindi /e·u/ o /yu/: eucaristía /ew·ka·ris·tí·ya/.
  • Ang güe at güi ay binibigkas na /gwe/ at /gwi/: Argüelles /ar·gwé·lyes/, pingüino /ping·gwí·no/.
  • Hindi binibigkas ang h, maliban kung kasunod ng c: historia /is·tor·ya/, pero coche /kó·tse/.
  • Ang ng ay binibigkas na /ng·g/ at hindi /ng/: inglés /ing·glés/, tango /táng·go/, fritanga /fri·táng·ga/, singapur /sing·ga·pur/.
  • Magkasintulad ang bigkas ng v sa b at hindi ito binibigkas nang /v/: voluntario /bo·lun·tá·ryo/.
  • Ang w ay maaaring bigkasin na /v/ o /gw/: Walhala /val·á·la/, whisky /vís·ki/ o /gwís·ki/, wafle /vá·fle/ (karaniwan sa mga salitang-hiram lamang; hindi ito katutubong titik)
  • Ang z ay hindi binibigkas na /z/, kundi bílang /s/ (o /th/ sa hilagang Espanya).

Hindi likás sa wikang Kastila ang mga titik k at w.

Balarila

Talasalitaan

EspanyolTagalogPagbigkas
mundodaigdig[mun-do]
canciónawit[kan-syon]
teléfonopantawag[te-le-fono]
aguatubig[ag-wa]
fuegoapoy[fwe-go]
libroaklat/pluma[li-bro]
lápizpanulat[la-pis]
casabahay[ka-sa]
camatulugan[ka-ma]
vidabúhay[bi-da]
papelkalastas[pa-pel]
cocinalutuan[ko-si-na]
padreama[pa-dre]
madreina[ma-dre]
niñolaláki[nin-yo]
niñababae[nin-ya]
comidapagkain[ko-mi-da]
grandemalaki[gran-de]
pequeñomaliit[pe-ken-yo]
nochegabí[no-tse]
mañanaumaga[man-ya-na]
díaaraw[di-ya]
mesbuwan[mes]
eneroSapar[e-ne-ro]
febreroPebrero[feb-re-ro]
marzoMarso[mar-so]
abrilAbril[ab-ril]
mayoMayo[ma-yo]
junioHunyo[hun-yo]
julioHulyo[hul-yo]
agostoAgosto[a-gos-to]
septiembreRamadlan[sept-yem-bre]
octubreOktubre[ok-tub-re]
noviembreNobyembre[no-wiem-bre]
diciembreDisyembre[di-syem-bre]
luneslunes[lu-nes]
martesmartes[mar-tes]
domingolinggo[do-min-go]
perongunit/subalit/marahil[pe-ro]
porquekasi[por-ke]
perongunit/subalit/marahil[pe-ro]
parapara[pa-ra]

Distribusyong heograpiko at mga diyalekto

Ang Kastila ay isa sa mga wikang opisyal ng Nangagkakaisang Bansa, Unyong Europeo at Unyong Aprikano.

Ang Mehiko ang may pinakamaraming tagapagsalita nito na nasa bílang na 100 milyon. Ang sumunod ay ang mga bansang Kolombiya (44 milyon), Espanya (41 milyon), Arhentina (39 milyon) at Estados Unidos (30 milyon).

Kastila ang opisyal at pinakamahalagang wika sa 21 mga bansa: Arhentina, Bulibiya (koopisyal sa Aymara), Tsile, Kolombiya, Kosta Rika, Kuba, Ekwador, El Salvador, Espanya (koopisyal sa Katalan, Galisyano at Basko), Guwatemala, Gineang Ekwatoriyal, Honduras, Mehiko, Nicaragua, Panama, Paraguay (koopisyal sa Guaraní), Kanluraning Sahara, Peru (koopisyal sa Quechua at Aymara), Puerto Rico, Republikang Dominikano, Urugway at Beneswela.

Ito ay mahalaga at ginagamit, ngunit walang opisyal na status, sa Andorra at Belize.

Ito ay ginagamit ng karamihan sa mga taga-Hibraltar (na inaangkin ng Espanya), pero ang Inggles ang nananatiling tanging opisyal na wika ng kolonya.

Sa Estados Unidos—na walang kinikilalang tanging opisyal na wika—ang Kastila ay ginagamit ng ¾ ng populasyon nitong Ispano. Ito rin ay pinag-aaralan at ginagamit ng maliit ngunit mabilis na lumalaking bahagi ng populasyong di-Ispano nito bunga ng pag-usbong ng negosyo, komersyo, at politikang Ispano.

Ang Kastila ay may mga tagapagsalita rin sa Antilyas ng Nederlandiya, Aruba, Canada, Israel (kapwa Kastila at Ladino o Hudeokastila), Kanluraning Sahara, hilagang Maruekos, Trinidad at Tobago, Turkiya (Ladino), at US Virgin Islands.

Sa Brasil, kung saan ang salita ay Portuges, ang wikang Kastila ay nagiging pangalawa o pangatlong wika sa mga kabataang estudyante at propesyonal. Ang popularidad nito sa bansa ay dahil na rin sa maraming pagkakahalintulad ang dalawang wika at pati na rin sa halos lahat ng karatig bansa ng Brasil ay Kastila ang gamit.

Sa Pilipinas, kung saan ang paggamit nito ay bumababa ng husto sa mga nakalipas na dekada, tinanggalan ng opisyal na katayuan ang wikang Kastila noong 1973. Bagamat tadtad ng katutubong salita at Inggles ang mga wika sa Pilipinas, nanatili pa rin ang Kastila sa wika tulad ng sistema ng pagbibilang, pananalapi, pagsasabi ng oras, ng edad, atbp. Pati ang sistemang kalendaryo ng Pilipinas ay isang bersyon ng Kastila. Gayunpaman, ang natatanging kryolyong Kastila-Asyatiko, ang Wikang Zamboangueño o Wikang Chavacano ng Zamboanga at Wikang Caviteno o Chavacano ng Cavite, ay ginagamit ng 292 630 mga Pilipino (senso ng 1990) sa ilang rehyon sa isla ng Mindanao at sa isang rehyon sa kalapit-timog ng Maynila sa isla ng Luzon. Ang ibang mga wika sa Pilipinas ay naglalaman din ng maraming hiram na salitang Kastila.

Ang Mundong Hispano
Mga bansang may mga populasyon ng mga Hispaniko
Alphabetical OrderBílang ng mga tagagamit
  1. Alemanya (410,000)
  2. Andorra (40,000)
  3. Arhentina (41,248,000)
  4. Aruba (105,000)
  5. Australia (150,000)
  6. Austria (1,970)
  7. Bagong Selanda (26,100)
  8. Belize (130,000)
  9. Beneswela (26,021,000)
  10. Bulibiya (7,010,000)
  11. Bonaire (5,700)
  12. Brasil (19,700,000)
  13. Curaçao (112,450)
  14. El Salvador (6,859,000)
  15. Ekwador (10,946,000)
  16. Equatorial Guinea (447,000)
  17. Espanya (44,400,000)
  18. Estados Unidos ng Amerika (41,000,000)
  19. Guwatemala (8,163,000)
  20. Guyana (198,000)
  21. Guyana Pranses (13,000)
  22. Hayti (1,650,000)
  23. Hapon (500,000)
  24. Honduras (7,267,000)
  25. Israel (160,000)
  26. Italya (455,000)
  27. Canada (272,000)
  28. Kanluraning Sahara (341,000)
  29. Kuwait (1,700)
  30. Kolombiya (45,600,000)
  31. Kosta Rika (4,220,000)
  32. Kuba (11,285,000)
  33. Libano (2,300)
  34. Mehiko (106,255,000)
  35. Morocco (960,706)
  36. Nicaragua (5,503,000)
  37. Olanda (17,600)
  38. Panama (3,108,000)
  39. Paraguay (4,737,000)
  40. Peru (26,152,265)
  41. Pilipinas (2,900,000)
  42. Pinlandiya (17,200)
  43. Portugal (1,750,000)
  44. Portoriko (4,017,000)
  45. Pransiya (2,100,000)
  46. Republikang Dominikano (8,850,000)
  47. Rumaniya (7,000)
  48. Rusya (1,200,000)
  49. Suwesya (39,700)
  50. Swisa (172,000)
  51. Timog Korea (90,000)
  52. Trinidad at Tobago (32,200)
  53. Tsile (15,795,000)
  54. Tsina (250,000)
  55. Turkiya (29,500)
  56. United Kingdom (900,000)
  57. Urugway (3,442,000)
  58. US Virgin Islands (3,980)
  1. Mehiko (106,255,000)
  2. Kolombiya (45,600,000)
  3. Espanya (44,400,000)
  4. Arhentina (41,248,000)
  5. Estados Unidos ng Amerika (41,000,000)
  6. Peru (26,152,265)
  7. Beneswela (26,021,000)
  8. Brasil (19,700,000)
  9. Tsile (15,795,000)
  10. Kuba (11,285,000)
  11. Ekwador (10,946,000)
  12. Republikang Dominikano (8,850,000)
  13. Guwatemala (8,163,000)
  14. Honduras (7,267,000)
  15. Bulibiya (7,010,000)
  16. El Salvador (6,859,000)
  17. Nicaragua (5,503,000)
  18. Paraguay (4,737,000)
  19. Kosta Rika (4,220,000)
  20. Portoriko (4,017,000)
  21. Urugway (3,442,000)
  22. Panama (3,108,000)
  23. Pilipinas (2,900,000)
  24. Pransiya (2,100,000)
  25. Portugal (1,750,000)
  26. Hayti (1,650,000)
  27. Rusya (1,200,000)
  28. Morocco (960,706)
  29. United Kingdom (900,000)
  30. Hapon (500,000)
  31. Italya (455,000)
  32. Equatorial Guinea (447,000)
  33. Alemanya (410,000)
  34. Kanluraning Sahara (341,000)
  35. Canada (272,000)
  36. Tsina (250,000)
  37. Guyana (198,000)
  38. Swisa (172,000)
  39. Israel (160,000)
  40. Australia (150,000)
  41. Belize (130,000)
  42. Curaçao (112,450)
  43. Aruba (105,000)
  44. Timog Korea (90,000)
  45. Andorra (40,000)
  46. Suwesya (39,700)
  47. Trinidad at Tobago (32,200)
  48. Turkiya (29,500)
  49. Bagong Selanda (26,100)
  50. Olanda (17,600)
  51. Pinlandiya (17,200)
  52. Guyana Pranses (13,000)
  53. Rumaniya (7,000)
  54. Bonaire (5,700)
  55. US Virgin Islands (3,980)
  56. Libano (2,300)
  57. Austria (1,970)
  58. Kuwait (1,700)

Mga panghalip Tagalog sa Ingles at Kastila

syon -> tion/sion -> ción/sión

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
aksiyonactionacciónkilos
aplikasyonapplicationaplicación
bersiyonversionversión
depinisyondefinitiondefiniciónkahulugan
deklarasyondeclarationdeclaraciónpanunumpa
deliberasyondeliberationdeliberación
direksiyondirectiondirección
donasyondonationdonaciónkaloob, ambag
edukasyoneducationeducaciónpag-aaral
eleksiyonelectionelecciónhalalan
eksplorasyonexplorationexploraciónpaggalugad
impormasyoninformationinformaciónkabatiran
kalkulasyoncalculationcálculo
klasipikasyonclassificationclasificaciónpag-uuring
kumbensiyonconventionconvenciónkapulungan
kombersyonconversionconversiónpagbabagong-loob
komisyoncommissioncomisión
komunikasyoncommunicationcomunicaciónpahatiran
koneksiyonconnectionconexiónugnayan
kontribusyoncontributioncontribuciónambag
konstitusyonconstitutionconstituciónsaligang batas
korupsiyoncorruptioncorrupciónpangungurakot
kumpirmasyonconfirmationconfirmación
pinalisasyonfinalizationfinalizaciónpagtapos
polusyonpollutionpoluciónkarumihan
posisyonpositionposiciónkatungkulan
punsiyonfunctionfuncióntungkulin
reserbasyonreservationreservapasubali
rebolusyonrevolutionrevoluciónhimagsikan
seksiyonsectionsecciónpangkat
sitwasyonsituationsituaciónkalagayan
sirkulasyoncirculationcirculación

dad -> ty -> dad

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
unibersidaduniversityuniversidadpamantasan
kalidadqualitycalidad
kantidadquantitycantidaddami
realidadrealityrealidadkatotohanan
aktuwalidadactualityactualidad

ismo -> ism -> ismo

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
organismoorganismorganismotataghay/mayuhay
komunismocommunismcomunismokalamaan
sosyalismosocialismsocialismomalalipunan
liberalismoliberalismliberalismomakaharlika
kapitalismocapitalismcapitalismo

ista -> ist -> ista

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
sosyalistasocialistsocialista
peryodistajournalistperiodistamamamahayag
piyanistapianistpianista

iko -> ic -> ico

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
demograpikodemographicdemográfico
heograpikogeographicgeográfico
fotograpikophotographicfotográfico
diplomatikodiplomaticdiplomático
awtomatikoautomaticautomático
publikopublicpúblico

isasyon -> isation -> ización

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
organisasyonorganisationorganizaciónkasapian
sosyalisasyonsocialisationsocializaciónpagsasapanlipunan

o -> cian -> o

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
politikopoliticianpolítico

te -> t -> te

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
bakantevacantvacante
independiyenteindependentindependientemalaya, nagsasarili
dependiyentedependentdependiente
konstanteconstantconstante
pasaportepassportpasaporte

yal -> ial -> ial

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
industriyalindustrialindustrialpangkapamuhayan
materyalmaterialmaterial

wal -> ual -> ual

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
indibidwalindividualindividualsarili
bilingguwalbilingualbilingüedalwikaan

ulo/ro -> le/re -> ulo/ro

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
prinsipyoprincipleprincipiosimulain, alituntunin
artikuloarticleartículo
partikuloparticlepartícula
sirkulocirclecírculobilog
litrolitrelitro
metrometremetro
teatrotheatreteatrodulaan
miyembromembermiembrokasapi

ya -> y -> ia

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
monarkiyamonarchymonarquíakarahahan
anarkiyaanarchyanarquía
ekonomiyaeconomyeconomía
pamilyafamilyfamiliaangkan
demokrasyademocracydemocraciamadlakasan
historyahistoryhistoriakasaysayan
memoryamemorymemoriaalaala
impluwensiyainfluenceinfluencia
industriyaindustryindustria
sekretaryasecretarysecretariakalihim
PinlandiyaFinlandFinlandia
TaylandiyaThailandTailandiaAyuttaya
IslandiyaIcelandIslandia
demograpiyademographydemografía
heograpiyageographygeografía
fotograpiyaphotographyfotografía
biyolohiyabiologybiologíahaynayan
ponolohiyafonologyfonologíapalatunugan

titik + yo -> letter -> letra + io

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
kalendaryocalendarcalendariotalaarawan
komentaryocommentarycomentario
boluntaryovoluntaryvoluntariokusang-loob

titik + a -> letter + e -> letra + a

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
kulturacultureculturakalinangan
estrukturastructureestructura

titik + o -> letter -> letra + o

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
konseptoconceptconcepto
diyalektodialectdialecto
símbolosymbolsímbolosagisag
prosesoprocessproceso
argonoargonargón
karbonocarboncarbono
kriptonocriptoncriptón
neononeonneón
atomoatomátomo
kongresocongresscongreso
kritikocriticcríticomanunuri

Kataliwasan

Kastilang TagalogInglesKastilaTagalog
titik + a -> letter -> letra + a
musikamusicmúsicatugtugin
pulitika/politikapoliticpolítica
problemaproblemproblemasuliranin
programaprogrammeprograma
sistemasystemsistemapamamaraan
alarmaalarmalarmahudyat
prutasfruitfrutabunga
tabletatablettableta
matematikamathematicsmatemáticassipnayan
pisikaphysicfísicaliknayan
kimikachemistryquímicakapnayan
titik + o -> letter + e -> letra + o
teleponotelephoneteléfonohatinig
senadosenatesenado
lehislatibolegislativelegislativo
administratiboadministrativeadministrativo
unibersouniverseuniversosansinukob
imbersoinverseinversokabaligtaran

Tingnan din

Mga sanggunian

Wikipedia
Kinuha sa "https:https://www.search.com.vn/wiki/index.php?lang=tl&q=Wikang_Kastila&oldid=2121242"
🔥 Top keywords: Unang PahinaGastroenteritisNatatangi:MaghanapSakit sa ibaba ng likodImpeksiyon sa daanan ng ihiPamamaga ng lalamunanPersona non grata (Pilipinas)PulmonyaTuberkulosisKatas ng pukePananakit ng bayagSingaw (sakit)AlmuranasEid al-AdhaJosé RizalLupang HinirangNoli Me Tángere (nobela)BalisawsawWikang TagalogEat Bulaga!Iglesia ni CristoPigsaAba Ginoong MariaApendisitisGonoreaDenguePamamaga ng mataKasaysayan ng PilipinasAraw ng KalayaanIkalawang Digmaang PandaigdigHadhadPilipinasTalaan ng mga kabanata sa Noli Me TangerePagtutuliPagdurugo ng ilongBarangayTitiLalaking nakikipagtalik sa kapwa lalakiEl filibusterismo