เทศบาลนครยะลา

เทศบาลนครยะลาเป็นที่ตั้งของตำบลสะเตง ซึ่งตั้งตามชื่อหมู่บ้านอันเป็นที่ตั้งตัวเมืองยะลาเดิมคือบ้านสะเตง^[7] โดย "สะเตง" เป็นคำมลายูแปลว่าไม้ถ่อเรือหรือไม้ถ่อแพ^[8] ต่อมามีการย้ายศูนย์กลางเมืองจากเดิมที่บ้านสะเตงไปบ้านนิบง ไปสร้างศาลากลางจังหวัดยะลา ที่ทำการอำเภอเมืองยะลา และสถานีรถไฟยะลาย่านบ้านนิบง^[7] (นิบงแปลว่าต้นหลาวชะโอน)^[8] บริเวณดังกล่าวมีความเจริญเพิ่มขึ้น หลังเมืองปัตตานีซบเซาลง ก็มีประชากรต่างถิ่นโยกย้ายอยู่อาศัยในชุมชนดังกล่าวเป็นจำนวนมาก^[9] ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร มีพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเป็นเทศบาลเมืองยะลา จังหวัดยะลา เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479^[10] ขณะนั้นเทศบาลเมืองยะลามีพื้นที่ทั้งหมด 16 ตารางกิโลเมตร^[3] ด้วยตัวเทศบาลตั้งอยู่ที่บ้านนิบง ประชาชนรุ่นก่อนจึงเรียกตัวเมืองยะลาว่านิบง^[9]

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองยะลา ขยายพื้นที่ครอบคลุมเขตตำบลสะเตงทั้งหมด เมื่อวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2509^[11] มีพื้นที่ทั้งหมด 19.4 ตารางกิโลเมตร^[3] และต่อมามีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเทศบาลเมืองยะลา เป็นเทศบาลนครยะลา เมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2538^[12] มีผลบังคับใช้ในวันที่ 25 กันยายนปีเดียวกัน^[7]

เดิมตามราชกิจจานุเบกษาจัดตั้งเทศบาลเมืองยะลา ประกาศเล่มที่ 52 หน้า 1223 ตรา ณ วันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479 มีเนื้อที่แรกเริ่มประมาณ 16 ตารางกิโลเมตร^[3] ต่อมาในปี พ.ศ. 2509 ได้ขยายพื้นที่เป็น 19.4 ตารางกิโลเมตรซึ่งครอบคลุมตำบลสะเตงทั้งหมด^[3] มีอาณาเขตติดต่อกับพื้นที่ใกล้เคียงดังนี้^[2]

• ทิศเหนือ ติดต่อกับเทศบาลตำบลยุโป อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา และติดต่อกับอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเทศบาลเมืองสะเตงนอก อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับเทศบาลตำบลท่าสาป อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา
• ทิศใต้ ติดต่อกับเทศบาลเมืองสะเตงนอก อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา

ประชากรในเทศบาลนครยะลามีหลายเชื้อชาติ ใน พ.ศ. 2562 มีประชากรทั้งหมด 60,617 คน^[1] ส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายมลายู, ชาวไทยเชื้อสายจีน^[14] และชาวไทยพุทธ หลังจากเกิดเหตุความไม่สงบในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ชุมชนในตัวเมืองยะลาได้มีการแบ่งชุมชนออกเป็นสองข้างคือพุทธและมุสลิม โดยแยกออกจากกันอย่างชัดเจน ต่างจากในอดีตที่ชาวพุทธเคยอยู่ร่วมกับชุมชนมุสลิมมาอย่างยาวนาน^[15] โดยสามารถแบ่งประชากรในเทศบาลนครยะลาตามกลุ่มชาติพันธุ์ได้ดังนี้^[16][17]

• ชาวไทยเชื้อสายมลายู เป็นชนพื้นเมืองดั้งเดิม ใช้ภาษามลายูปัตตานี นับถือศาสนาอิสลาม โดยมากประกอบอาชีพเชิงเกษตรกรรม มีบรรพบุรุษอพยพมาจากอำเภอยะหริ่ง อำเภอมายอ และอำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี อาศัยอยู่ย่านตลาดเก่าระหว่างเขตทางรถไฟเรื่อยไปจนถึงเขตแดนอำเภอยะรัง บางส่วนตั้งถิ่นฐานอยู่แถบถนนสิโรรสช่วงโรงพยาบาลยะลาเรื่อยไปจนถึงเขตสะเตง
• ชาวไทยสยาม เป็นประชากรที่นับถือศาสนาพุทธ โดยมากเป็นข้าราชการ มีทั้งคนพื้นถิ่นดั้งเดิมและที่อพยพมาจากต่างจังหวัด เช่นจังหวัดสงขลา นครศรีธรรมราช และพัทลุง ตั้งถิ่นฐานแถบถนนธนวิถี ถนนเทศบาล 1 ถึง ถนนเทศบาล 10 ถนนผังเมือง ถนนสายย่อยระหว่างถนนสิโรรสกับแม่น้ำปัตตานี และบริเวณรอบวัดเมืองยะลา
• ชาวไทยเชื้อสายจีน คือบุคคลที่มีเชื้อสายจีน ทั้งอพยพมาจากประเทศจีน หรือเป็นคนจีนที่เกิดในไทย สามารถแยกแยะได้จากหน้าตาหรือสีผิว โดยมากนับถือศาสนาพุทธพร้อมไปกับพิธีกรรมแบบศาสนาพื้นบ้านจีน โดยมากประกอบกิจเชิงพาณิชยกรรม ตั้งถิ่นฐานย่านสถานีรถไฟยะลา ถนนสิโรรส ถนนพิพิธภักดีจนถึงถนนวงเวียน 3 และบริเวณโรงเรียนยะลาบำรุง
• ชาวไทยมุสลิม คือคนไทยที่นับถือศาสนาอิสลาม โดยมากเป็นผู้อพยพมาจากส่วนอื่นของประเทศ เช่น จังหวัดสงขลา นครศรีธรรมราช พัทลุง หรือกรุงเทพมหานคร ประกอบอาชีพเชิงพาณิชยกรรม อาศัยในย่านตลาดเก่า
• ชาวจีนมุสลิม คือบุคคลที่สืบเชื้อสายจากการสมรสระหว่างชาวมลายูกับจีน โดยมากมีรูปพรรณอย่างคนจีนแต่นับถือศาสนาอิสลาม ผู้คนในท้องถิ่นจะเรียกว่า คนกรือเซะ
• ชาวไทยเชื้อสายอินเดีย คือชาวอินเดียที่นับถือศาสนาซิกข์ อพยพมาจากประเทศอินเดียเกือบร้อยปีก่อน มีประชากรไม่เกิน 50 คน ผู้ชายไม่โพกศีรษะ ส่วนผู้หญิงนุ่งส่าหรี อาศัยกระจัดกระจายในเขตเทศบาล มีศาสนสถานเพียงแห่งเดียวคือวัดสิริคุรุสิงห์สภา ถนนรวมมิตร แต่ปัจจุบันชาวซิกข์จำนวนไม่น้อยโยกย้ายออกจากพื้นที่

จากการสำรวจสำมะโนครัวประชากรเมื่อ พ.ศ. 2550 พบว่าประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 55, ศาสนาอิสลาม ร้อยละ 43 และที่เหลือนับถือศาสนาอื่น ๆ^[15][19] ได้แก่ ศาสนาคริสต์, ซิกข์ และฮินดู มีมัสยิด 10 แห่ง, วัดพุทธ 5 แห่ง, โบสถ์คริสต์ 5 แห่ง และคุรุดวารา 1 แห่ง^[20][21] จากสัดส่วนจะเห็นได้ว่าประชากรส่วนใหญ่ของเขตเทศบาลนครยะลานับถือศาสนาพุทธ (คือชาวไทยและจีน) เป็นชนกลุ่มใหญ่ในเทศบาล^[17] ต่อมาใน พ.ศ. 2559 พบว่าประชากรส่วนใหญ่ในเทศบาลนครยะลานับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 51.77, ศาสนาอิสลาม ร้อยละ 48 และที่เหลือนับถือศาสนาอื่น ๆ ร้อยละ 0.23^[18]

สพม.ยะลา

1. โรงเรียนคณะราษฎรบำรุง จังหวัดยะลา
2. โรงเรียนสตรียะลา

สช.ยะลา

1. โรงเรียนธรรมวิทยามูลนิธิ
2. โรงเรียนสตรีอิสลามวิทยามูลนิธิ
3. โรงเรียนพัฒนาวิทยา

สพป.ยะลา เขต 1

1. โรงเรียนอนุบาลยะลา
2. โรงเรียนนิบงชนูปถัมภ์

เทศบาลนครยะลา

1. โรงเรียนเทศบาล 1 (บ้านสะเตง)
2. โรงเรียนเทศบาล 2 (บ้านมลายูบางกอก)
3. โรงเรียนเทศบาล 3 (วัดพุทธภูมิ)
4. โรงเรียนเทศบาล 4 (ธนวิถี)
5. โรงเรียนเทศบาล 5 (บ้านตลาดเก่า)
6. โรงเรียนเทศบาล 6 (วัดเมืองยะลา)

สช.ยะลา

1. โรงเรียนอนุบาลปราณีต
2. โรงเรียนอนุบาลศรีบำรุง
3. โรงเรียนยะลาบำรุงผดุงประชา
4. โรงเรียนมานะศึกษา
5. โรงเรียนนิบงพิทยาคาร

สาธิตของมหาวิทยาลัย

1. โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา

1. มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา
2. วิทยาสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดยะลา

เทศบาลนครยะลา มีการปกครองครอบคลุมชุมชนทั้งหมด 40 ชุมชน ดังมีรายชื่อต่อไปนี้^[3]

• เว็บไซต์เทศบาลนครยะลา