อำเภอเมืองแพร่

ที่ว่าการอำเภอเดิมตั้งอยู่บริเวณที่ดินข้างถนนไชยบูรณ์ ต่อมาได้ย้ายไปตั้งบริเวณที่ดินข้างสนามบิน ปัจจุบันเป็นอาคารไม้ 2 ชั้น ตั้งอยู่ติดถนนไชยบูรณ์ ตรงกันข้ามกับสำนักงานเทศบาลเมืองแพร่ ตำบลในเวียง

• วันที่ 1 กันยายน 2450 โอนพื้นที่กิ่งอำเภอร้องกวาง อำเภอเมืองสอง ไปขึ้นกับ อำเภอเมืองแพร่^[1]
• วันที่ 12 กันยายน 2452 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอร้องกวาง อำเภอเมืองแพร่ เป็น อำเภอร้องกวาง^[2][3]
• วันที่ 25 มีนาคม 2478 จัดตั้งเทศบาลเมืองแพร่ ในท้องที่ตำบลในเวียง^[4]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลน้ำชำ แยกออกจากตำบลห้วยม้า ตั้งตำบลท่าข้าม แยกออกจากตำบลวังหงส์ และตำบลแม่หล่าย ตั้งตำบลวังธง แยกออกจากตำบลวังหงส์ ตำบลทุ่งโฮ้ง และตำบลป่าแมต ตั้งตำบลทุ่งกวาว แยกออกจากตำบลทุ่งโฮ้ง และตำบลเหมืองหม้อ^[5]
• วันที่ 25 ธันวาคม 2505 จัดตั้งสุขาภิบาลทุ่งโฮ้ง ในท้องที่บางส่วนของตำบลทุ่งโฮ้ง^[6]
• วันที่ 26 ธันวาคม 2510 จัดตั้งสุขาภิบาลช่อแฮ ในท้องที่บางส่วนของตำบลป่าแดง^[7]
• วันที่ 9 พฤศจิกายน 2532 ตั้งตำบลแม่ยม แยกออกจากตำบลท่าข้าม และตำบลวังธง^[8]
• วันที่ 23 พฤษภาคม 2534 ตั้งตำบลช่อแฮ แยกออกจากตำบลป่าแดง และตั้งตำบลร่องฟอง แยกออกจากตำบลทุ่งโฮ้ง^[9]
• วันที่ 22 เมษายน 2535 จัดตั้งสุขาภิบาลแม่หล่าย ในท้องที่บางส่วนของตำบลแม่หล่าย^[10]
• วันที่ 9 ตุลาคม 2535 ตั้งตำบลกาญจนา แยกออกจากตำบลนาจักร^[11]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลทุ่งโฮ้ง สุขาภิบาลช่อแฮ และสุขาภิบาลแม่หล่าย เป็นเทศบาลตำบลทุ่งโฮ้ง เทศบาลตำบลช่อแฮ และเทศบาลตำบลแม่หล่าย ตามลำดับ
• วันที่ 15 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งโฮ้ง รวมกับเทศบาลตำบลทุ่งโฮ้ง^[12] ยุบสภาตำบลช่อแฮ รวมกับเทศบาลตำบลช่อแฮ ยุบสภาตำบลแม่หล่าย รวมกับเทศบาลตำบลแม่หล่าย^[13] ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลน้ำชำ รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลร่องฟอง^[14]
• วันที่ 4 ตุลาคม 2550 เปลี่ยนชื่อตำบลวังหงษ์ อำเภอเมืองแพร่ เป็นตำบลวังหงส์ เพื่อให้ตรงกับประวัติดั้งเดิมของหมู่บ้าน และสะกดถูกต้องตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน^[15]

อำเภอเมืองแพร่มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหนองม่วงไข่
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอร้องกวาง และอำเภอนาหมื่น (จังหวัดน่าน)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอท่าปลา (จังหวัดอุตรดิตถ์) และอำเภอสูงเม่น
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสูงเม่นและอำเภอลอง

อำเภอเมืองแพร่แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 20 ตำบล 158 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ชื่อล้านนา	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนหลังคาเรือน	จำนวนประชากร[16]
1.	ในเวียง		Nai Wiang	-	8,080	17,355
2.	นาจักร		Na Chak	9	3,276	6,850
3.	น้ำชำ		Nam Cham	4	583	1,728
4.	ป่าแดง		Pa Daeng	10	1,841	5,050
5.	ทุ่งโฮ้ง		Thung Hong	6	2,706	6,280
6.	เหมืองหม้อ		Mueang Mo	11	3,439	9,329
7.	วังธง		Wang Thong	6	974	2,621
8.	แม่หล่าย		Mae Lai	8	1,707	4,558
9.	ห้วยม้า		Huai Ma	14	2,132	6,751
10.	ป่าแมต		Pa Maet	15	4,338	12,017
11.	บ้านถิ่น		Ban Thin	11	2,225	6,782
12.	สวนเขื่อน		Suan Khuean	10	1,806	5,438
13.	วังหงส์		Wang Hong	7	1,204	3,345
14.	แม่คำมี		Mae Khammi	12	2,488	7,645
15.	ทุ่งกวาว		Thung Kwao	6	2,400	5,992
16.	ท่าข้าม		Tha Kham	3	945	2,365
17.	แม่ยม		Mae Yom	4	707	1,999
18.	ช่อแฮ		Cho Hae	12	2,536	7,055
19.	ร่องฟอง		Rong Fong	4	1,424	3,701
20.	กาญจนา		Kanchana	7	1,452	4,643

ท้องที่อำเภอเมืองแพร่ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 19 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองแพร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลในเวียงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลช่อแฮ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลช่อแฮทั้งตำบลและบางส่วนของตำบลป่าแดง
• เทศบาลตำบลทุ่งโฮ้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งโฮ้งทั้งตำบล (สุขาภิบาลทุ่งโฮ้งเดิม)^[6][12]
• เทศบาลตำบลแม่หล่าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่หล่ายทั้งตำบล (สุขาภิบาลแม่หล่ายเดิม)^[10][13]
• เทศบาลตำบลป่าแมต ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าแมตทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลแม่คำมี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่คำมีทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านถิ่น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านถิ่นทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลสวนเขื่อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวนเขื่อนทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลวังหงส์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังหงส์ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลทุ่งกวาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งกวาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาจักร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาจักรทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าแดง (นอกเขตเทศบาลตำบลช่อแฮ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลเหมืองหม้อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเหมืองหม้อทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังธง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังธงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยม้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยม้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้าม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าข้ามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ยม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ยมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลร่องฟอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำชำและตำบลร่องฟองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกาญจนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกาญจนาทั้งตำบล

• หลักเมืองแพร่
• คุ้มเจ้าหลวง
• คุ้มวงศ์บุรี
• คุ้มเจ้าหนานไชยวงศ์
• บ้านขัติยะวรา
• บ้านวงศ์พระถาง
• บ้านประทับใจ
• แพะเมืองผี
• อนุสาวรีย์พระยาไชยบูรณ์
• อ่างเก็บน้ำแม่มาน
• บ้านนาตอง

• วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร) ตำบลในเวียง อำเภอเมืองแพร่
• วัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ) ตำบลช่อแฮ อำเภอเมืองแพร่

• วัดกาญจนาราม ตำบลกาญจนา
• วัดดอนแก้ว ตำบลกาญจนา
• วัดดอนดี ตำบลกาญจนา
• วัดหนองบ่อ ตำบลกาญจนา
• วัดหัวฝาย ตำบลกาญจนา
• วัดจอมเขา ตำบลช่อแฮ
• วัดต้นไคร้ ตำบลช่อแฮ
• วัดธรรมเมือง ตำบลช่อแฮ
• วัดนาตอง ตำบลช่อแฮ
• วัดบ้านใน ตำบลช่อแฮ
• วัดพระธาตุจอมแจ้ง ตำบลช่อแฮ
• วัดพันเชิง ตำบลช่อแฮ
• วัดสุวรรณาราม ตำบลช่อแฮ
• วัดท่าขวัญ ตำบลท่าข้าม
• วัดไผ่ล้อม ตำบลท่าข้าม
• วัดจอมสวรรค์ ตำบลทุ่งกวาว
• วัดทุ่งกวาว ตำบลทุ่งกวาว
• วัดนาแหลมเหนือ ตำบลทุ่งกวาว
• วัดโศภนาลัย ตำบลทุ่งกวาว
• วัดสวรรค์นิเวศ ตำบลทุ่งกวาว
• วัดทุ่งโฮ้งใต้ ตำบลทุ่งโฮ้ง
• วัดทุ่งโฮ้งเหนือ ตำบลทุ่งโฮ้ง
• วัดกวีรัตน์ ตำบลนาจักร
• วัดนาจักร ตำบลนาจักร
• วัดบ้านเหล่า ตำบลนาจักร
• วัดเสด็จ ตำบลนาจักร
• วัดน้ำชำ ตำบลน้ำชำ
• วัดชัยมงคล ตำบลในเวียง
• วัดเชตวัน ตำบลในเวียง
• วัดต้นธง ตำบลในเวียง
• วัดพงษ์สุนันท์ ตำบลในเวียง
• วัดพระนอน ตำบลในเวียง
• วัดพระร่วง ตำบลในเวียง
• วัดเมธังกราวาส ตำบลในเวียง
• วัดร่องซ้อ ตำบลในเวียง
• วัดศรีชุม ตำบลในเวียง
• วัดศรีบุญเรือง ตำบลในเวียง
• วัดสระบ่อแก้ว ตำบลในเวียง
• วัดหลวง ตำบลในเวียง
• วัดหัวข่วง ตำบลในเวียง
• วัดเหมืองแดง ตำบลในเวียง
• วัดถิ่นนอก ตำบลบ้านถิ่น
• วัดถิ่นใน ตำบลบ้านถิ่น
• วัดโปร่งศรี ตำบลบ้านถิ่น
• วัดป่าแดง ตำบลป่าแดง
• วัดหนองแขม ตำบลป่าแดง
• วัดต้นห้า ตำบลป่าแมต
• วัดน้ำโค้ง ตำบลป่าแมต
• วัดน้ำชำ ตำบลป่าแมต
• วัดมณีวรรณ ตำบลป่าแมต
• วัดมหาโพธิ์ ตำบลป่าแมต
• วัดสองแคว ตำบลป่าแมต
• วัดสุพรรณ ตำบลป่าแมต
• วัดหนองใหม่ ตำบลป่าแมต
• วัดต้นม่วง ตำบลแม่คำมี
• วัดวังช้าง ตำบลแม่คำมี
• วัดศรีภูมิ ตำบลแม่คำมี
• วัดสันป่าสัก ตำบลแม่คำมี
• วัดนันทาราม ตำบลแม่ยม
• วัดหนองกลาง ตำบลแม่ยม
• วัดกาซ้องเหนือ ตำบลแม่หล่าย
• วัดบุญเจริญ ตำบลแม่หล่าย
• วัดแม่หล่าย ตำบลแม่หล่าย
• วัดร่องฟอง ตำบลร่องฟอง
• วัดเวียงตั้ง ตำบลวังธง
• วัดวังหงษ์ใต้ ตำบลวังหงษ์
• วัดวังหงษ์เหนือ ตำบลวังหงษ์
• วัดดงใต้ ตำบลสวนเขื่อน
• วัดดงเหนือ ตำบลสวนเขื่อน
• วัดแม่แคม ตำบลสวนเขื่อน
• วัดสวนเขื่อน ตำบลสวนเขื่อน
• วัดทุ่งล้อม ตำบลห้วยม้า
• วัดพงชัย ตำบลห้วยม้า
• วัดพนมขวัญ ตำบลห้วยม้า
• วัดศรีสิทธิ์ ตำบลห้วยม้า
• วัดสุนทรนิวาส ตำบลห้วยม้า
• วัดกาซ้อง ตำบลเหมืองหม้อ
• วัดปทุม ตำบลเหมืองหม้อ
• วัดสำเภา ตำบลเหมืองหม้อ
• วัดเหมืองค่า ตำบลเหมืองหม้อ
• วัดเหมืองหม้อ ตำบลเหมืองหม้อ

• โรงเรียนถิ่นโอภาสวิทยา
• โรงเรียนท่าข้ามวิทยาคม
• โรงเรียนนารีรัตน์จังหวัดแพร่
• โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่
• โรงเรียนเมืองแพร่
• โรงเรียนห้วยม้าวิทยาคม

โรงเรียนวิไลเกียรติอุปถัมภ์

• โรงเรียนพุทธโกศัยวิทยา

• โรงเรียนเทพพิทักษ์วิทยา
• โรงเรียนแพร่ปัญญานุกูล
• โรงเรียนบริหารธุรกิจพณิชยการแพร่
• โรงเรียนเจริญราษฎร์ ในเครือสภาคริสตจักรแห่งประเทศไทย
• โรงเรียนเซนต์ฟรังซีสเซเวียร์ ในเครือของโรงเรียนเซนต์ฟรัง
• โรงเรียนเทพนารี

โรงเรียนพณิชยการลานนาและเทคโนโลยี

• โรงพยาบาลแพร่

• โรงพยาบาลแพร่-ราม
• โรงพยาบาลแพร่คริสเตียน

• ท่าอากาศยานแพร่