หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติ จิรประวัติ

หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติ จิรประวัติ มีพระนามลำลองว่า ท่านชายใหญ่^[2] ประสูติเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2444 เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช กับหม่อมเจ้าประวาศสวัสดี จิรประวัติ (ราชสกุลเดิม โสณกุล) มีโสทรภคินี 3 องค์ ได้แก่

1. หม่อมเจ้าวิมลปัทมราช จิรประวัติ (17 พฤษภาคม พ.ศ. 2442 - 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2508)
2. หม่อมเจ้านิวาศสวัสดี จิรประวัติ (16 กรกฎาคม พ.ศ. 2443 - 28 มีนาคม พ.ศ. 2519)
3. หม่อมเจ้าหญิง ไม่ปรากฏพระนาม

และมีอนุชาต่างพระมารดาอีก 2 องค์ คือ

1. หม่อมเจ้านิทัศนาธร จิรประวัติ (8 มกราคม พ.ศ. 2449 - 3 มีนาคม พ.ศ. 2506)
2. หม่อมเจ้าขจรจิรพันธ์ จิรประวัติ (19 ตุลาคม พ.ศ. 2455 - 15 สิงหาคม พ.ศ. 2514)

หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติ เป็นราชองครักษ์ประจำพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี มียศที่ "พันตรี"^[3] ทรงได้รับการไว้วางพระราชหฤทัยมาก แม้กระทั่งเมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินประพาสทวีปยุโรปเป็นเวลาประมาณเจ็ดเดือนครึ่ง^[4] หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติก็ได้โดยเสด็จและคอยบันทึกเหตุการณ์ต่าง ๆ ไว้โดยตลอด

หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติได้ถวายการอารักขาพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี อยู่ที่วังไกลกังวล เมื่อครั้งเกิดเหตุการณ์การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 ก่อนพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีจะเสด็จแปรพระราชฐาน ประทับเรือศรวรุณไปจังหวัดสงขลา พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์, พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี, พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรานนท์ธวัช, หม่อมเจ้ากมลีสาณ ชุมพล, หม่อมเจ้านนทิยาวัด สวัสดิวัตน์, หม่อมเจ้าครรชิตพล อาภากร, หม่อมเจ้าเสรฐพันธุ์ จักรพันธุ์ และหลวงศักดิ์นายเวร (มหาดเล็ก) โดยหม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติได้ตามเสด็จถวายการอารักขาด้วย

หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติ จิรประวัติ สิ้นชีพตักษัยเมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2483 สิริชันษา 39 ปี

พันตรี หม่อมเจ้าประสบศรีจิรประวัติ จิรประวัติ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ของประเทศไทยและเครื่องราชอิสริยาภรณ์ของต่างประเทศต่าง ๆ ดังนี้

• พ.ศ. 2466 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[5]
• พ.ศ. 2474 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)^[6]
• พ.ศ. 2474 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)^[7]
• พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
• พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)

•  เชโกสโลวาเกีย:
  • พ.ศ. 2477 – เครื่องอิสริยาภรณ์สิงโตขาว ชั้นที่ 3^[8]
•  เดนมาร์ก:
  • พ.ศ. 2477 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์แดนเนอโบร ชั้นที่ 3^[9]
•  ฮังการี:
  • พ.ศ. 2477 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งราชอาณาจักรฮังการี ชั้นที่ 3^[10]

• 12 สิงหาคม พ.ศ. 2465: นายร้อยตรี^[11]
• 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2470: นายร้อยเอก^[12]