สวนสัตว์

ในอดีตสวนสัตว์จะเป็นส่วนหนึ่งของสวนของคหบดีหรือคนชั้นสูง ในการสะสมหรือรวบรวมสัตว์ที่หายากเพื่ออวดโชว์กันในแวดวงสังคมชั้นสูง ในยุโรปสวนสัตว์มักเป็นส่วนหนึ่งของพระราชอุทยานและตั้งอยู่ในเขตพระราชวัง เช่น พระราชวังเชินบรุนน์ ในออสเตรีย เดิมสวนสัตว์ในยุคแรกๆนี้ เป็นเพียงกรงหรือคอกกักขังสัตว์ ต่อมามีการรวมเข้ากับสวนหรืออุทยาน มีการปลูกต้นไม้ น้ำพุประดับตกแต่ง

จนปัจจุบันในหลายๆประเทศ ได้ปรับปรุงสวนสัตว์ที่มีอยู่เดิมให้มีสภาพแวดล้อมเหมาะกับสัตว์มากขึ้น ได้แก่ การสร้างคูน้ำ หรือรั้วที่กลมกลืนกับธรรมชาติ และเปิดให้ดูเป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ เช่นเดียวกับ พิพิธภัณฑ์ นอกจากนี้ยังพัฒนาจนเป็นธุรกิจของสวนสัตว์ ในภาคเอกชนอาจจัดสร้างสวนสัตว์ที่มีการผสมผสานสวนสนุกหรือสวนที่มีการจัดแสดงอื่นๆเข้าด้วยกัน หรือแบ่งเป็นประเภทย่อยๆของสวนสัตว์ออกไป เช่น พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ สวนสัตว์กลางคืน สวนนก เป็นต้น

สวนสัตว์ในประเทศไทย มีหน่วยงานราชการ ชื่อ องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (อสส.) ดูแล โดยมีสวนสัตว์อยู่ภายใต้ความรับผิดชอบทั้งสิ้น 6 แห่ง คือ สวนสัตว์เปิดเขาเขียว สวนสัตว์เชียงใหม่ สวนสัตว์นครราชสีมา สวนสัตว์สงขลา สวนสัตว์อุบลราชธานี และสวนสัตว์ขอนแก่น

• พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำท้องฟ้าจำลอง
• สวนงูธนบุรี
• สวนงูสถานเสาวภา
• ซาฟารีเวิลด์
• สวนสัตว์พาต้า
• สวนสัตว์เพื่อนเดรัจฉาน^[4][5]
• บางกอก ซี ไลฟ์ โอเชียนเวิลด์
• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำ เขตจตุจักร

• สวนสัตว์ธัญบุรี (เขาดิน 2) (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง เปิดกิจการ พ.ศ. 2570)^[6]

• สวนสัตว์ค่ายสุรสีห์ มณฑลทหารบกที่ 17
• สวนสัตว์เปิดซาฟารีปาร์ค

• สวนสัตว์ขอนแก่น (สวนสัตว์เขาสวนกวาง)^[7]

• สวนโลมาโอเอซิส ซีเวิลด์

• ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล กองทัพเรือ
• สวนผีเสื้อสายทิพย์
• สวนสัตว์เปิดเขาเขียว
• อุทยานหินล้านปีและฟาร์มจระเข้พัทยา
• สถาบันวิทยาศาสตร์ทางทะเลบางแสน
• สวนผีเสื้อสายทิพย์

• สวนสัตว์เชียงใหม่
• เชียงใหม่ ไนท์ซาฟารี

• ลานแสดงช้างและฟาร์มจระเข้สามพราน
• สวนสัตว์เทศบาลนครปฐม

• ฟาร์มโชคชัย
• สวนสัตว์นครราชสีมา
• ไร่ปภัสรา

• สวนสัตว์คอกช้างกะตะซาฟารี
• อควาเรีย ภูเก็ต

• นิวแลนด์ สวนผึ้ง ^[8]
• เวเนโต้ สวนผึ้ง ^[9]
• สวนสัตว์เปิดเขาประทับช้าง

• สวนสัตว์ลพบุรี

• สวนสัตว์สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ศรีสะเกษ

• สวนสัตว์สงขลา^[10]

• ฟาร์มจระเข้และสวนสัตว์สมุทรปราการ

• สวนสัตว์วัดบางกุ้ง

• Nava Farm Village นาวาฟาร์มวิลเลจ เขาฉกรรจ์

• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำบึงฉวากเฉลิมพระเกียรติ

• สวนสัตว์อุบลราชธานี

• สวนสัตว์เปิดท่าลาด เทศบาลนครศรีธรรมราช

• พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำราชมงคลตรัง

• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำ

• สวนสัตว์ดุสิต (ปิดกิจการ 30 กันยายน พ.ศ. 2561)
• สวนเสือศรีราชา (ปิดกิจการ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2564)
• สวนสัตว์ภูเก็ต (ปิดกิจการ พ.ศ. 2563)

• องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ สวนสัตว์

• เว็บไซต์องค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์