ราชวงศ์ซาฟาวิด
ราชวงศ์ซาฟาวี (เปอร์เซีย: دودمان صفوی, อักษรโรมัน: Dudmâne Safavi,[1] ออกเสียง: [d̪uːd̪ˈmɒːne sæfæˈviː]; อังกฤษ: Safavid dynasty) เป็นหนึ่งในราชวงศ์ที่สำคัญที่สุดของอิหร่านที่เข้าปกครองในค.ศ. 1501 ถึง 1736[2] การปกครองของราชวงศ์นี้มักถือเป็นจุดเริ่มต้นของประวัติศาสตร์อิหร่านสมัยใหม่[3] และเป็นหนึ่งในจักรวรรดิดินปืน[4] อีสมออีลที่ 1 ชาฮ์ซาฟาวิด สถาปนาชีอะฮ์นิกายสิบสองอิมามเป็นศาสนาประจำจักรวรรดิ ถือเป็นหนึ่งในจุดเปลี่ยนที่สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์อิสลาม[5] ราชวงศ์ซาฟาวิดมีต้นตอจากคณะซาฟาวิดของนิกายศูฟี ซึ่งสถาปนาที่นครแอร์แดบีลในภูมิภาคอาเซอร์ไบจานของอิหร่าน[6] โดยเป็นราชวงศ์อิหร่านที่มีต้นกำเนิดจากชาวเคิร์ด[7] แต่ในช่วงที่ปกครองแต่งงานกับบุคคลสำคัญชาวเตอร์โกแมน,[8] จอร์เจีย,[9] เซอร์แคสเซีย,[10][11] และกรีกพอนติก[12] กระนั้น ในทางปฏิบัติ พวกเขาเป็นกลุ่มชนที่ถูกแผลงเป็นเติร์กและพูดภาษาของกลุ่มชนเติร์ก[13] ราชวงศ์นี้ควบคุมพื้นที่เกรตเตอร์อิหร่านจากฐานที่มั่นในแอร์แดบีล และยืนหยัดอัตลักษณ์อิหร่านในภูมิภาคอีกครั้ง[14] ทำให้เป็นราชวงศ์พื้นเมืองแรกที่สถาปนารัฐชาติที่มีชื่อว่าอิหร่าน นับตั้งแต่สมัยจักรวรรดิซาเซเนียน[15]
 | |
| พระราชอิสริยยศ | ชาฮันชาฮ์แห่งอิหร่าน |
|---|---|
| ปกครอง | อิหร่านซาฟาวิด |
| ประมุขพระองค์แรก | อีสมออีลที่ 1 (1501–1524) |
| ประมุขพระองค์สุดท้าย | แอบบอสที่ 3 (1732–1736) |
| สถาปนา | ป. 1501 |
| สิ้นสุด | ป. 1736 |
ฝ่ายซาฟาวิดปกครองในช่วง ค.ศ. 1501 ถึง 1722 (ฟื้นฟูในช่วง ค.ศ. 1729 ถึง 1736 และ ค.ศ. 1750 ถึง 1773) และในช่วงสูงสุดสามารถควบคุมพื้นที่ที่ปัจจุบันคืออิหร่าน อาเซอร์ไบจาน บาห์เรน อาร์มีเนีย จอร์เจียตะวันออก ส่วนหนึ่งของคอเคซัสเหนือ อิรัก คูเวต และอัฟกานิสถาน เช่นเดียวกันกับพื้นที่ส่วนหนึ่งของตุรกี ซีเรีย ปากีสถาน เติร์กเมนิสถาน และอุซเบกิสถาน
แม้ว่าจักรวรรดินี้ล่มสลายใน ค.ศ. 1736 มรดกที่ทิ้งไว้คือการฟื้นฟูอิหร่านในฐานะฐานที่มั่นทางเศรษฐกิจระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตก การสถาปนารัฐและระบบข้าราชการประจำที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งอิงตาม"การตรวจสอบและถ่วงดุล" นวัตกรรมทางสถาปัตยกรรม และการอุปถัมภ์ศิลปกรรม[3] ซาฟาวิดยังทิ้งร่องรอยจนถึงปัจจุบันด้วยการสถาปนาชีอะฮ์สิบสองอิมามเป็นศาสนาประจำชาติอิหร่าน เช่นเดียวกันกับการขยายอิสลามนิกายชีอะฮ์ไปยังพื้นที่ตะวันออกกลาง เอเชียกลาง คอเคซัส อานาโตเลีย อ่าวเปอร์เซีย และเมโสโปเตเมีย[3][5]
ลำดับวงศ์ตระกูลและอัตลักษณ์
ดูเพิ่ม
- จักรวรรดิเปอร์เชีย
- ประวัติศาสตร์อิหร่าน
อ้างอิง
บรรณานุกรม
- Blow, David (2009). Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend. I.B. Tauris. ISBN 978-0857716767.
- Jackson, Peter; Lockhart, Laurence, บ.ก. (1986). The Timurid and Safavid Periods. The Cambridge History of Iran. Vol. 6. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0521200943.
- Khanbaghi, Aptin (2006). The Fire, the Star and the Cross: Minority Religions in Medieval and Early Modern Iran. I.B. Tauris. ISBN 978-1845110567.
- Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 ed.). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1442241466.
- Savory, Roger (2007). Iran under the Safavids. Cambridge University Press. ISBN 978-0521042512.
- Sicker, Martin (2001). The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0275968915.
- Yarshater, Ehsan (2001). Encyclopædia Iranica. Routledge & Kegan Paul. ISBN 978-0933273566.
อ่านเพิ่ม
- Christoph Marcinkowski (tr.), Persian Historiography and Geography: Bertold Spuler on Major Works Produced in Iran, the Caucasus, Central Asia, India and Early Ottoman Turkey, Singapore: Pustaka Nasional, 2003, ISBN 9971-77-488-7.
- Christoph Marcinkowski (tr., ed.), Mirza Rafi‘a's Dastur al-Muluk: A Manual of Later Safavid Administration. Annotated English Translation, Comments on the Offices and Services, and Facsimile of the Unique Persian Manuscript, Kuala Lumpur, ISTAC, 2002, ISBN 983-9379-26-7.
- Christoph Marcinkowski, From Isfahan to Ayutthaya: Contacts between Iran and Siam in the 17th Century, Singapore, Pustaka Nasional, 2005, ISBN 9971-77-491-7.
- "The Voyages and Travels of the Ambassadors", Adam Olearius, translated by John Davies (1662),
แหล่งข้อมูลอื่น
- History of the Safavids on Iran Chamber
- "Safavid dynasty", Encyclopædia Iranica by Rudi Matthee
- The History Files: Rulers of Persia
- BBC History of Religion
- Iranian culture and history site
- "Georgians in the Safavid administration", Encyclopædia Iranica
- Artistic and cultural history of the Safavids from the Metropolitan Museum of Art
- History of Safavid art
- A Study of the Migration of Shiʻi Works from Arab Regions to Iran at the Early Safavid Era.
- Why is Safavid history important? (Iran Chamber Society)
- Historiography During the Safawid Era
- "Iran ix. Religions in Iran (2) Islam in Iran (2.3) Shiʿism in Iran Since the Safavids: Safavid Period", Encyclopædia Iranica by Hamid Algar