มณี พยอมยงค์
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ มณี พยอมยงค์ ศิลปินแห่งชาติปี พ.ศ. 2549 สาขาวรรณศิลป์
มณี พยอมยงค์ | |
---|---|
เกิด | 2 มีนาคม พ.ศ. 2473 อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ |
เสียชีวิต | 20 มิถุนายน พ.ศ. 2552 (79 ปี) โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ |
นามปากกา | มณี พยอมยงค์ |
อาชีพ | นักเขียน กวี |
สัญชาติ | ไทย |
คู่สมรส | บุญยิ่ง พยอมยงค์ (สุขุมินท) |
ประวัติ
อาจารย์มณีเป็นชาวเชียงใหม่โดยกำเนิด เกิดที่บ้านขี้เหล็กน้อย ตำบลขี้เหล็ก อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ สมรสกับอาจารย์บุญยิ่ง พยอมยงค์ หลังจากเกษียณอายุราชการ อาจารย์มณีพำนักอยู่ที่บ้านพักที่อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ โดยประสบปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับการมองเห็น อาจารย์มณีได้ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2552 เวลาประมาณ 03.00 น. ณ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ ด้วยโรคติดเชื้อในกระแสเลือด
การศึกษา
อาจารย์มณีสำเร็จการศึกษาในทางธรรมโดย เป็นนักธรรมเอก ปธ.6 จากนั้นสำเร็จการศึกษาในทางโลก ศึกษาศาสตร์บัณฑิต จากคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ การศึกษามหาบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร ตามลำดับ
การทำงาน
อาจารย์มณีเข้ารับราชการเป็นอาจารย์ในคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โดยตำแหน่งทางวิชาการก่อนเกษียณอายุราชการ คือ ศาสตราจารย์ประจำภาควิชาส่งเสริมการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ในเวลาต่อมาได้รับพระราชทานตำแหน่งศาสตราจารย์เกียรติคุณ ประจำมหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ในระหว่างที่อาจารย์มณีเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย อาจารย์เป็นผู้มีความรอบรู้ในล้านนาคดีอย่างมาก กระบวนวิชาที่อาจารย์สอนล้วนเกี่ยวข้องกับล้านนาคดี อาทิ วิชาวัฒนธรมพื้นบ้าน วิชาล้านนาคดี วิชาสิ่งแวดล้อมล้านนา เป็นต้น นอกจากนี้รับเชิญเป็นอาจารย์พิเศษสอนวิชาการศึกษาและสำรวจโบราณคดี ที่มหาวิทยาลัยพายัพ วิชาวัฒนธรรม มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ์ วิทยาเขตเชียงใหม่ ทั้งยังรับเชิญไปบรรยายพิเศษ และขับค่าวซอตามโอกาสต่าง ๆ
เกียรติคุณ
- พ.ศ. 2520 โล่พัฒนาท้องถิ่น
- พ.ศ. 2531 รางวัลนักศึกษาเก่าดีเด่น คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- พ.ศ. 2531 รางวัลบุคคลดีเด่นวัฒนธรรมท้องถิ่น
- พ.ศ. 2531 รางวัลกวีโลก
- พ.ศ. 2531 รางวัลพ่อตัวอย่างแห่งชาติ
- พ.ศ. 2533 รางวัลพระเกี้ยวทองคำ
- พ.ศ. 2537 รางวัลนักศึกษาเก่า มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- พ.ศ. 2538 โล่เชิชูเกียรติชนียบุคคลทางวรรณกรรม
- พ.ศ. 2549 รางวัลศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์
นอกจากนี้อาจารย์ยังได้รับเกียติมีส่วนร่วมในกิจกรรมของคณะกรรมการต่าง ๆ อาทิ อนุกรรมการวัฒนธรรมพื้นบ้านแห่งชาติ, อนุกรรมการวัฒธรรมจังหวัดเชียงใหม่, กรรมการที่ปรึกษาศูนย์ส่งเสริมศิลปวัฒธรรม จังหวัดเชียงใหม่, กรรมการศึกษาค้นคว้าการสร้างสะดือเมืองเชียงราย, ประธานชมรมล้านนาคดี จังหวัดเชียงใหม่, ประธานฝ่ายพิธีกรรมสร้างพระเจ้า 700 ปี ศรีเชียงใหม่, ผู้อำนวยการสถาบันวัฒนธรรมศึกษา มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่ และ ฯลฯ
ผลงาน
งานกวี
- นิราศจาริก (พ.ศ. 2496)
- นิราศเวียงพร้าว (พ.ศ. 2498)
- นิราศเชียงดาว (พ.ศ. 2498)
- นิราศโตเกียว (พ.ศ. 2522)
- คำทูนพระขวัญ (พ.ศ. 2526)
- คำจารึกอนุเสาวรีย์สามกษัตริย์
- คร่าวร่ำ 700 ปี เมืองเชียงใหม่ (พ.ศ. 2539)
- คร่าวพุทธประวัติ ฯลฯ
งานเขียน
- ตำราเรียนหนังสือล้านนาไทย
- ประวัติและวรรณคดีล้านนาไทย
- วัฒนธรรมล้านนาไทย
- ประเพณีสิบสองเดือนล้านนาไทย
- คติสอนใจชาวล้านนาไทย
- เครื่องสักกาะในล้านนาไทย
- เทียนส่องใจ
- ปันพร
- ฯลฯ
งานวิจัย
- มหาชาติเปรียบเทียบ ภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอีสาน และภาคใต้
- การศึกษาเชิงวิเคราะห์ โคลงอมรา
- การศึกษาเชิงวิเคราะห์ โคลงปทุมสังกา
- วิเคราะห์วิถีชีวิต และค่านิยมชาวล้านนา
- วิเคราะห์ประเพณี และค่านิยมการเกษตรล้านนาไทย
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. 2534 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)[1]
- พ.ศ. 2532 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)[2]
- พ.ศ. 2550 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)[3]
อ้างอิง
- มณี พยอมยงค์. คร่าวร่ำ 700 ปี เมืองเชียงใหม่. เชียงใหม่:ดาวคอมพิวกราฟิก, 2539.
- สำนักงานวัฒนธรรมแห่งชาติ[ลิงก์เสีย]