พระธยานิพุทธะ

พระธยานิพุทธะโดยทั่วไปมี 5 พระองค์ ได้แก่

• พระไวโรจนพุทธะ
• พระอักโษภยพุทธะ
• พระรัตนสัมภวพุทธะ
• พระอมิตาภพุทธะ
• พระอโมฆสิทธิพุทธะ

พระธยานิพุทธะทั้ง 5 องค์นี้ได้สร้างพระธยานิโพธิสัตว์ขึ้นด้วยอำนาจฌานของตนอีก 5 องค์ ได้แก่

• พระสมันตภัทรโพธิสัตว์ เกิดจากพระไวโรจนพุทธะ
• พระวัชรปาณีโพธิสัตว์ เกิดจากพระอักโษภยพุทธะ
• พระรัตนปาณีโพธิสัตว์ เกิดจากพระรัตนสัมภวพุทธะ
• พระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ เกิดจากพระอมิตาภพุทธะ
• พระวิศวปาณีโพธิสัตว์ เกิดจากพระอโมฆสิทธิพุทธะ

ชื่อในภาษาต่าง ๆ ได้แก่:

• เนปาลและทิเบต นับถือพระธยานิพุทธะทั้ง 5 องค์ข้างต้น โดยถือว่าพระธยานิพุทธะเป็นตัวแทนของอายตนะภายใน 5 และพระธยานิโพธิสัตว์เป็นตัวแทนของอายตนะภายนอก 5 ซึ่งประกอบเป็นร่างกายของสรรพสัตว์ มีการกำหนดตำแหน่งของพระธยานิพุทธะแต่ละองค์ในพุทธมณฑลซึ่งใช้ในการประกอบพิธ๊กรรมทางศาสนานิกายวัชรยาน รวมทั้งการกำหนดตำแหน่งของการประดิษฐานพระพุทธะเหล่านี้ไว้ในเจดีย์ในประเทศเนปาล
• จีนและญี่ปุ่น ชาวพุทธนิกายสุขาวดี นับถือพระอมิตาภพุทธะเพียงองค์เดียว ในญี่ปุ่นได้เพิ่มพระธยานิพุทธะอีกองค์คือ พระวัชรสัตว์ ถือว่าเป็นหัวหน้าของพุทธะทั้งหมด หรือเป็นอาทิพุทธะ การนับถือพระธยานิพุทธะในญี่ปุ่นพบในนิกายชินกอนเป็นส่วนใหญ่ นิกายอื่นพบน้อย

• 
  พระไวโรจนพุทธะ, ประติมากรรมสำริดศิลปะเกาหลีสมัยอาณาจักรซิลลา วัดบุลกุกซา ประเทศเกาหลีใต้
• 
  พระอักโษภยะพุทธะ, ภาพจิตรกรรมศิลปะทิเบต
• 
  พระอมิตาภพุทธะ ศิลปะจีน ปางยืน
• 
  พระอโมฆสิทธิพุทธะ, ภาพจิตรกรรมศิลปะทิเบต
• 
  พระรัตนสัมภวพุทธะ, ภาพจิตรกรรมศิลปะทิเบต
• 
  พระไวโรจนพุทธะ, ประติมากรรมหินแกะสลัก ศิลปะชวาสมัยราชวงศ์ไศเลนทร์ ได้จากบุโรพุทโธ ประเทศอินโดนีเซีย
• 
  พระอักโษภยะพุทธะ, ประติมากรรมหินแกะสลัก ศิลปะชวา
• 
  พระอมิตาภพุทธะ, ประติมากรรมหินแกะสลัก ศิลปะชวาสมัยราชวงศ์ไศเลนทร์ ได้จากบุโรพุทโธ ประเทศอินโดนีเซีย
• 
  พระอโมฆสิทธิพุทธะ, ประติมากรรมหินแกะสลัก ศิลปะชวาสมัยราชวงศ์ไศเลนทร์ ได้จากบุโรพุทโธ ประเทศอินโดนีเซีย
• 
  พระรัตนสัมภวพุทธะ, ประติมากรรมหินแกะสลัก ศิลปะชวาสมัยราชวงศ์ไศเลนทร์ ได้จากบุโรพุทโธ ประเทศอินโดนีเซีย