Александри III
Александри III Александрович (26 феврал [10 март] 1845[1][2], Anichkov Palace[d], Санкт-Петербург, Русияи подшоҳӣ[3][4] — 20 октябр [1 ноябр] 1894[1][2], Livadia Palace[d], Livadiya[d], Yalta Uyezd[d], Taurida Governorate[d], Русияи подшоҳӣ[11][12][13]) — императори Умумироссиягӣ, шоҳи Полша ва князи бузурги Финляндия аз сулолаи Романовҳо бо лақаби «Сулҳовар», 2 (14) марти 1881 пас аз вафоти падараш ба тахти салтанат нишаст.
| русӣ: Алекса́ндр III Алекса́ндрович | |
 | |
императори Умумироссиягӣ | |
| Таваллуд | 26 феврал (10 март) 1845[1][2] |
| Даргузашт | 1 ноябр 1894 Қрим |
| Мадфан | |
| Дудмон | Holstein-Gottorp-Romanov[d] |
| Ном ҳангоми таваллуд | русӣ: Александр Александрович |
| Падар | Александри II[1] |
| Модар | Мария Александровна (шоҳбону)[1] |
| Ҳамсар | Мария Фёдоровна (ҳамсари Александри III)[1][5] |
| Фарзандон | Николай II[6][1], Grand Duke Alexander Alexandrovich of Russia[d], Grand Duke George Alexandrovich of Russia[d][1][7], Grand Duchess Xenia Alexandrovna of Russia[d][1][8], Grand Duke Michael Alexandrovich of Russia[d][1][9] ва Olga Alexandrovna of Russia[d][1][10] |
| Эътиқод | масеҳияти православӣ |
| Соядаст | .png) |
| Монограмма |  |
| Ҷоизаҳо | |
| Рутба | Размсоз, podporuchik[d], poruchik[d], shtabs-kapitan[d], сарвашт, полковник, генерал-майор, генерал-лейтенант, General of the Infantry (Imperial Russia)[d], General of the Cavalry[d] ва Генерал-адютант |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
 Осор дар Викитека | |
Зиндагинома
Қаҳрамониҳо
Яке аз ҳуҷҷатҳои аввалини ба имзо расондаи Александри III «Манифест дар бораи устувории ҳокимияти мутлақ» (29 апрели 1881) буда, он дур шудан аз роҳи пешинаи озодфикрӣ (либералӣ) мебошад. Солҳои 1881 – 1885 як қатор чорабиниҳо барои беҳтар гардондани ҳаёти деҳқонон, кам кардани андозҳо, ҳимояи меҳнати занону наврасон гузаронда шуданд. Ислоҳоти судӣ ва молиявӣ гузаронда шуда, дар ҳокимиятҳои маҳаллӣ (земство) нуфузи табақаи дворянӣ боло бардошта шуд. Солҳои 1882 – 1884 бисёр нашриётҳо баста шуда, худмухторияти донишгоҳҳо бекор карда шуд, мактабҳои ибтидоӣ ба Синоди Муқаддас гузашта, ба фарзандони камбағалон гирифтани маълумот манъ карда шуд. Дар давраи ҳукмронии Александри III Русия дар ягон ҷанг иштирок накарда, як муддат сулҳ барқарор буд ва аз ин рӯ ба Александри III лақаби «Сулҳовар»-ро доданд. Самтҳои асосии сиёсати берунаи Александри III тақвияти нуфузи Русия дар нимҷаз. Балкан, ёфтани иттифоқчиёни боэътимод, сулҳу салоҳ бо ҳамаи давлатҳо, муайян кардани сарҳадҳои ҷанубӣ дар Осиёи Миёна ва мустаҳкамшавии Русия дар марзҳои нави Шарқи Дур буданд. Соли 1885 Русия бо Ингилистон созишномае дар бораи муайян кардани сарҳадҳои ҷанубӣ имзо карданд. Тибқи он сарҳади манфиатҳои ду давлати абарқудрат дарёҳои Панҷ ва Омӯ муайян карда шуда заминҳои тоҷикнишини соҳили чапи дарёи Ому ба Афғонистон гузаштанд.
Марг
20 октябри 1894 дар Ливадия (Қрим) вафот кард ва дар калисои Петропавловскийи Петербург дафн карда шудааст. Ба хотираи Александри III дар аморати Бухоро ордени сеюми тоҷикӣ – «Нишони Искандари солиси дор-ус-салтанаи Бухорои Шариф» соли 1894 таъсис дода шуд. Бо номи Александри III дар шаҳрҳои Русия кӯчаву хиёбонҳо, кӯпруку музей номгузорӣ ва ҳайкалҳояш гузошта шудаанд.
Хонавода
Эзоҳ
Сарчашма
- А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — 608 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.