தொன்மா வகைப்பாடு

தொன்மாக்களின் வகைப்பாடு 1842 ஆம் ஆண்டு சர் ரிச்சர்டு ஓவன் என்பவர் டைனோசரியா என்னும் ஒரு தனிப்பட்ட தொன்மாவகையின் உள்வரிசையில் இகுவனோடன் (Iguanodon), மெகலோசரஸ் (Megalosaurus) மற்றும் ஹைலோசரஸ் (Hylaeosaurus) ஆகியவற்றை சேர்க்க பரிந்துரைத்தப்போது உருவானது ஆகும்.^[1] 1887 மற்றும் 1888 இல் ஹரி சீலி என்பவர் தொன்மாக்களின் இடுப்பின் அமைப்பைக் கொண்டு தொன்மாக்களை இரண்டு உட்பிரிவாக பிரித்தார். அவை ஊரூடான் தொன்மா (ஊர் + ஊடு) அல்லது சௌரிஸியா (Saurischia) மற்றும் புள்ளூடான் தொன்மா (புள் + ஊடு) அல்லது ஆர்னிஸ்தியா (Ornithischia) ஆகும்.^[2] இந்த இரண்டு வகைப்பாடும் தொன்மாக்களின் தொகுப்பியலில் பல்வேறு மாற்றங்கள் செய்யப்பட்டாலும் இன்னும் அவை நிலைத்திருக்கின்றன.

ஊரூடான் தொன்மா வரிசை என்பது பல்லி, பாம்பு, முதலை போன்ற ஊர்வனவிற்கு உள்ள இடுப்பு அமைப்பைப் போன்று அமைந்துள்ள தொன்மாக்களை (பழங்கால விலங்குகளை) குறிக்கும்.

• துணை வரிசை ஈர்த்தாளன் தொன்மா (Theropoda)
  • †கீழ்முறைமைவரிசை சிறு ஊரூடான் தொன்மா (ஹெரிராசோரியா; Herrerasauria)
  • †கீழ்முறைமைவரிசை ஒடுந்தன் தொன்மா (கோலொஃபிசொய்டி; Coelophysoidea)
  • †கீழ்முறைமைவரிசை தென்னூரூடான் தொன்மா (செரட்டோசோரியா; Ceratosauria)+
    • †பிரிவு புதுத் தென்னூரூடான் தொன்மா (நியோசெரட்டோசோரியா; Neoceratosauria)+
      • †துணைபிரிவு ஏபெலி ஊரூடான்கள் தொன்மா (ஏபெலிசோரோடியா; Abelisauroidea)
        • †குடும்பம் ஏபெலி ஊரூடான் தொன்மா (ஏபெலிசோரிடி; Abelisauridae)
        • †குடும்பம் வேறு ஊரூடான் தொன்மா (நோசோரிடி; Noasauridae)
      • †துணைபிரிவு வட ஊரூடான் தொன்மா (செரட்டோசோரிடி; Ceratosauridae)
  • கீழ்முறைமைவரிசை வால் விறையன் தொன்மா (டெட்டனுரே; Tetanurae)
    • †பிரிவு Megalosauria
      • †துணைபிரிவு Spinosauroidea
        • †குடும்பம் Megalosauridae
        • †குடும்பம் Spinosauridae
    • †பிரிவு Carnosauria
      • †துணைபிரிவு Allosauroidea
        • †குடும்பம் Allosauridae
        • †குடும்பம் Carcharodontosauridae
    • பிரிவு Coelurosauria
      • †குடும்பம் Coeluridae
      • துணைபிரிவு Maniraptoriformes
        • †குடும்பம் Tyrannosauridae
        • †குடும்பம் Ornithomimidae
        • கீழ்முறைமைப்பிரிவு Maniraptora
          • †குடும்பம் Alvarezsauridae
          • †குடும்பம் Therizinosauridae
          • †Cohort Deinonychosauria
            • †குடும்பம் Troodontidae
            • †குடும்பம் Dromaeosauridae
            • Class Aves
• †துணை வரிசை நீளெருத்தான் தொன்மா(Sauropodomorpha)
  • †Thecodontosaurus
  • †குடும்பம் Plateosauridae
  • †Riojasaurus
  • †குடும்பம் Massospondylidae
  • †கீழ்முறைமைவரிசை Sauropoda
    • †குடும்பம் Vulcanodontidae
    • †குடும்பம் Omeisauridae
    • †பிரிவு Neosauropoda
      • †குடும்பம் Cetiosauridae
      • †குடும்பம் Diplodocidae
      • †துணைபிரிவு Macronaria
        • †குடும்பம் Camarasauridae
        • †கீழ்முறைமைப்பிரிவு Titanosauriformes
          • †குடும்பம் Brachiosauridae
          • †Cohort Somphospondyli
            • †குடும்பம் Euhelopodidae
            • †குடும்பம் Titanosauridae

புள்ளூடான் தொன்மா வரிசை என்பது பறவைகளைப் போன்ற இடுப்பு அமைப்பைக் கொண்டுள்ள பழங்கால விலங்குகளை குறிப்பனவாகும்.

• †குடும்பம் Pisanosauridae
• †குடும்பம் Fabrosauridae
• †துணைவரிசை Thyreophora
  • †குடும்பம் Scelidosauridae
  • †கீழ்முறைமைவரிசை Stegosauria
  • †கீழ்முறைமைவரிசை Ankylosauria
    • †குடும்பம் Nodosauridae
    • †குடும்பம் Ankylosauridae
• †துணைவரிசை Cerapoda
  • †கீழ்முறைமைவரிசை Pachycephalosauria
  • †கீழ்முறைமைவரிசை Ceratopsia
    • †குடும்பம் Psittacosauridae
    • †குடும்பம் Protoceratopsidae
    • †குடும்பம் Ceratopsidae
  • †கீழ்முறைமைவரிசை Ornithopoda
    • †குடும்பம் Heterodontosauridae
    • †குடும்பம் Hypsilophodontidae
    • †குடும்பம் Iguanodontidae *
    • †குடும்பம் எட்ரசோர்