அர்த்தமாகதிப் பிராகிருதம்

தேரவாத பௌத்த மரபு, நீண்டகாலமாக பாலியும் மாகதி மொழியும் ஒத்தவை எனக் கருதி வந்ததோடு, இதற்கும் அர்த்தமாகதி மொழிக்கும் பல ஒப்புமைகள் இருந்துள்ளன. அர்த்தமாகதி மொழி சமண அறிஞர்களால் பெருமளவில் பயன்படுத்தப்பட்டதோடு,^[5]சமண ஆகமங்களில் இடம்பெற்றுள்ளது. கௌதம புத்தரும், தீர்த்தங்கரர் மகாவீரரும் மகதத்தில் அறவுரையாற்றியுள்ளனர்.

அர்த்தமாகதிக்கும், பிற்கால மாகதிப் பிராகிருதத்துக்குமிடையில் வேற்றுமைகள் உள்ளதோடு, இவ்வேற்றுமைகள் பாலிமொழியுடனான வேற்றுமைகளுடன் ஒத்துள்ளது. எடுத்துக்காட்டாக, அர்த்தமாகதியில் வரலாற்று ரீதியான, [ல்] ஓசை காணப்படும் அதேவேளை, பிற்கால மாகதியில் [ல்] ஓசை [ர்] ஓசையாக மாற்றம் பெற்றுள்ளது. மேலும், பெயர்ச்சொல் வடிவ மாற்றத்தில், அர்த்தமாகதியில் சொற்கள் [-ஓ] முடிவைப் பெறும் அதேவேளை, மாகதிப் பிராகிருதத்தில் [-ஏ] முடிவு பல இடங்களில் வருகிறது.

பாலி: தம்மபதம் 103:

யோ சகசுசம் சகசுசேன, சங்காமே மானுசே சினே;

ஏகாஞ்ச செய்யமட்டானம் ச வே சங்காமசுத்தமோ.

போரில் ஆயிரமாயிரம் பேரை வெல்லும் மனிதனை விட,

ஒருவன்-அதாவது தன்னை- வெற்றி கொள்பவனே பெரியவன்.

அர்த்தமாகதி: சமன் சூத்தம் 125:

சோ சகசுசம் சகசுசானம், சங்கமே துச்சே சினே.

ஏகம் சினேச்ச அப்பனாம், ஏச சே பரமோ சாவோ.

வெல்லப்படமுடியாத ஒரு போரில், ஒருவன் ஆயிரமாயிரம் எதிரிகளை வெல்லக்கூடும்;

எனினும், மேலான வெற்றி என்பது தன்னை வெல்வதிலே உள்ளது.

• An Illustrated Ardha-Magadhi Dictionary