Shetri (kundinyota)
Kwa maana mengine ya jina hili angalia hapa Shetri
Shetri (kwa Kilatini na Kiingereza Puppis) [1] ni jina la kundinyota kwenye nusutufe ya kaskazini ya dunia yetu.
Jina
Puppis (Shetri) ilianzishwa kama kundinyota ya pekee katika karne ya 18 kwa hiyo haikujulikana vile kwa mabaharia Waswahili ambayo hata hivyo waliotumia nyota zake kutafuta njia baharini wakati wa usiku.[2]
Hadi karne 19 kundinyota hii ilitazamiwa kuwa sehemu ya kundinyota kubwa zaidi iliyoitwa Argo Navis, mara nyingi pekee "Navis" (yaani merikebu) iliyokuwa moja ya kundinyota 48 zilizoorodheshwa na Klaudio Ptolemaio. Waarabu waliita Safina au Markab. Lacaille alihesabu ndani yake nyota 180 zilizokuwa nyingi mno kwa kuzitaja kwa majina ya Bayer na hivyo alianza tayari kugawa Argo Navis kwa sehemu tatu za Tanga (Vela), Mkuku (Carina) na Shetri (Puppis). Hii ilithibitishwa na Umoja wa Kimataifa wa Astronomia katika orodha ya kundinyota 88 za kisasa iliyotolewa mwaka 1930. [3]Kifupi rasmi ni 'Pup' [4].
“Puppis” inataja shetri ambao ni sehemu ya nyuma ya merikebu au meli.
Mahali pake
Shetri - Puppis lipo katika ukanda wa Njia Nyeupe, katikati ya nyota angavu mbili za Shira (Sirius) na Suheli (Canopus).
Inapakana na kundinyota jirani za Mchoraji (Pictor), Mkuku (Carina), Tanga (Vela), Dira (Pyxis), Shuja (Hydra), Monukero (Monoceros), Mbwa Mkubwa (Canis Major) na Njiwa (Columba).
Nyota
Shetri - Puppis ni kundinyota kubwa yenye nyota nyingi. Haina nyota zinazoitwa Alfa au Beta kwa sababu majina haya yalitolewa tayari kwa nyota za Argo Navis kwa jumla; upande wa Mkuku zilibaki nyota ambazo majina yalianza kwa ζ Dzeta .
ζ Dzeta Puppis au “Naos" ni nyota angavu zaidi. Ina mwangaza unaoonekana wa 2.21 ikuwa na umbali unaokadiriwa kuwa miakanuru 1100[5] au 970 [6] kutoka Dunia.
π Pi Puppis ni nyota maradufu ya nyota mbili ambayo ni angavu ya kufuata humo. Ina mwangaza unaoonekana wa 2.7 ikuwa na umbali unaokadiriwa kuwa miakanuru 810 kutoka kwetu. Ndani yake ina nyota mbili, moja ni jitu wa aina ya spektra K3 Ib na mwenzake ina mag 6.86. [7]
| Jina la (Bayer) | Namba ya Flamsteed | Jina (Ukia) | Mwangaza unaoonekana | Umbali (miakanuru) | Aina ya spektra |
|---|---|---|---|---|---|
| ζ | – | Naos au Suhail Hadar | 2,21m | ca. 1100 | O5 IAf |
| π | – | Pi Puppis | 2,7m | ca. 800 | K3 Ib |
| ρ | 15 | ρ Rho Puppis | 2,83m | 64 | F6 IIp |
| τ | – | τ Tau Puppis | 2,94m | 182 | K1 III |
| ν | – | ν Ny Puppis | 3,17m | ca. 400 | B8 III |
| σ | – | Sigma Puppis au Hadir | 3,25m | ca. 194 | K5 III |
| ξ | 7 | Ksi Puppis au Aspidiske | 3,34m | ca. 1200 | G6 Ia |
Tanbihi
Viungo vya Nje
- Constellation Guide: Puppis constellation
- Puppis, "Stars", kwenye tovuti ya Prof Jim Kaler, University of Illinois, iliangaliwa Oktoba 2017
- Star Tales – Puppis, tovuti ya Ian Ridpath, iliangaliwa Oktoba 2017
- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Puppis
Marejeo
- Richard Hinckley Allen: Star-Names and their Meanings; kwa G. E. Stechert New York, Leipzig, London, Paris 1899, “Argo Navis” ukurasa 63 ff (online hapa kwenye archive.org)
- Jan Knappert, 1993: The Swahili Names of Stars, Planets and Constellations; The Indian Ocean Review September 1993 Volume 6 No. 3 September 1993, kurasa 6-7, ISSN 1031-2331