Istorija Libije

Pre nekoliko desetina hiljada godina, pustinja Sahara, koja sada pokriva oko 90% Libije, je bujala zelenilom. U njoj je bilo jezera, šuma, raznolike divljači, i imala je umerenu mediteransku klimu. Arheološki dokazi govore da su obalsku ravnicu naseljavali neolitski narodi već od 8000. godine p. n. e.. Ove narode je možda privukla klima, koja je omogućila da njihova kultura raste. Oni su živeli od pripitomljavanja stoke i uzgoja useva.^[1]

Slike na stenama Vadi Matendousa i planinskog regiona Tadrart Akakus najbolji su izvori podataka o praistorijskoj Libiji i pastoralističkoj kulturi koja se tu nastanila. Slike otkrivaju da je Libijska Sahara sadržavala reke, travnate visoravni i obilje divljih životinja kao što su žirafe, slonovi i krokodili.^[2]

Početkom Piorske oscilacije intenzivna aridifikacija je dovela do toga da se „zelena Sahara” brzo transformisala u Saharsku pustinju. Osipanje u Africi od atlantske obale do oaze Siva u Egiptu je usledilo, usled klimatskih promena koje su prouzrokovale sve veću dezertifikaciju.

Pretpostavlja se da su se afro-azijski preci Berberskog naroda proširili na to područje u kasnom bronzanom dobu. Najranije poznato ime takvog plemena je Garamantes sa sedištem u Germi. Garamantesi su bili saharski narodi berberskog porekla koji su koristili složeni podzemni sistem za navodnjavanje. Oni su verovatno bili prisutni kao plemenski narodi u Fezanu do oko 1000 godine pne, i bili su lokalna sila u Sahari između 500. p. n. e. i 500 godine. U vreme kontakta sa Fenićanima, prvom semitskom civilizacijom koja je pristigla u Libiju sa istoka, Lebu, Garamantes, Berberi i druga plemena koja su živela u Sahari, već su bila dobro uspostavljena.

Feničani su bili prvi koji su osnovali trgovačke postaje u Libiji, kada su trgovci iz Tira (u današnjem Libanu) razvili trgovinske odnose sa Berberskim plemenima i sklapali ugovore sa njima kako bi osigurali njihovu saradnju u eksploataciji sirovina.^[3][4] Do 5. veka p. n. e., najveća feničanska kolonija, Kartagina, proširila je svoju hegemoniju širom većeg dela Severne Afrike, gde je nastala karakteristična civilizacija, poznata kao punska. Punska naselja na libijskoj obali uključuju Oea (kasnije Tripoli), Libdah (kasnije Leptis Magna) i Sabrata. Ti su se gradovi nalazili na području koje se kasnije zvalo Tripolis, ili „Tri grada”, od čega i moderna prestonica Libije Tripoli nosi svoje ime.

Godine 630. p. n. e., stari Grci su kolonizovali istočnu Libiju i osnovali grad Kirena.^[5] U roku od 200 godina osnovana su još četiri važna grčka grada na području koje je postalo poznato kao Kirenajka: Barka (kasnije Marj); Euhesperid (kasnije Berenis, današnji Bengazi); Taučeira (kasnije Arsinoe, današnja Tokra); Balagrae (kasnije Baida i Beda Litorija pod italijanskom okupacijom, današnja El Baida); i Apolonija (kasnije Susa), luka Kirene.^[6] Zajedno sa Kirenom, bili su poznati pod nazivom Pentapolis (Pet gradova). Kirena je postala jedno od najvećih intelektualnih i umetničkih središta grčkog sveta, bila je poznata i po svojoj medicinskoj školi, učenim akademijama i arhitekturi. Grci Pentapolisa odolevali su napadima drevnih Egipćana sa Istoka, kao i Kartaginjana sa Zapada.

Istorija Libije на Викимедијиној остави.

• Libya Connected
• Libya in Crisis: Modern History of Libya from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives