Vetëbesimi

Vetëbesimi është një gjendje e të qenit mendjemprehtë: ose që një hipotezë ose parashikim është i saktë, ose se një kurs veprimi i zgjedhur është më i miri ose më efektiv. Besimi vjen nga një fjalë latine 'fidere' që do të thotë "të besosh"; prandaj, të kesh vetëbesim është të kesh besim te vetja. Arroganca ose mendjemadhësia, në krahasim, është gjendja e të paturit besim të pamerituar - të besosh diçka ose dikë është e saktë ose e aftë, kur mungojnë provat ose arsyet për këtë besim. Vetëbesimi i tepërt ose mendjemadhësia është besimi i tepruar tek dikush (ose diçka) që ka sukses, pa marrë parasysh dështimin. Vetëbesimi mund të jetë një profeci vetë-përmbushëse, pasi ata që nuk e kanë mund të dështojnë ose të mos përpiqen sepse u mungon, dhe ata që e kanë mund të kenë sukses sepse e kanë atë dhe jo për shkak të një aftësie të lindur.

Koncepti i vetëbesimit zakonisht përkufizohet si vetësiguri në gjykimin, aftësinë, fuqinë personale, etj. Vetëbesimi i dikujt shpesh rritet si rezultat i përvojave të kryerjes së kënaqshme të aktiviteteve të veçanta.^[1] Vetëbesimi përfshin një besim pozitiv se njeriu në përgjithësi mund të realizojë atë që dëshiron të bëjë në të ardhmen. Vetëbesimi nuk është i njëjtë me vetëvlerësimin, i cili është një vlerësim i vlerës së dikujt. Vetëbesimi është më konkretisht besimi në aftësinë e dikujt për të arritur një qëllim, i cili një meta-analizë sugjeroi se është i ngjashëm me përgjithësimin e vetë-efikasitetit. Abraham Maslow dhe shumë të tjerë kanë theksuar nevojën për të bërë dallimin midis vetëbesimit si një karakteristikë e përgjithësuar e personalitetit dhe vetëbesimit në lidhje me një detyrë, aftësi ose sfidë specifike (d.m.th. vetë-efikasiteti). Termi "vetëbesim" zakonisht i referohet një tipari të përgjithshëm të personalitetit. Në të kundërt, "vetë-efikasiteti" përcaktohet nga psikologu Albert Bandura si "besimi në aftësinë e dikujt për të pasur sukses në situata specifike ose për të përmbushur një detyrë"^[2] dhe i referohet vetëbesimit që shprehet ndaj situatave dhe objektivave specifike. Duke ndërtuar konceptin e Bandurës për vetë-efikasitetin, Alex Stajkovic prezanton gjithashtu konceptin e "besimit thelbësor", i cili "mundëson psikologjikisht ose zhbllokon potencialin ekzistues të dikujt duke besuar se mund të përballojë atë që duhet bërë". Kur aplikohen në vendin e punës, punonjësit që kanë besim të lartë thelbësor kanë më shumë gjasa të pranojnë dhe të përkushtohen ndaj qëllimeve, duke rritur gjithashtu performancën e tyre.^[3] Psikologët kanë vërejtur prej kohësh se një person mund të ketë vetëbesim në aftësinë e tij për të përfunduar një detyrë specifike (vetë-efikasiteti) (p.sh. të gatuajë një vakt të mirë ose të shkruajë një roman të mirë) edhe pse mund t'i mungojë vetëbesimi i përgjithshëm, ose anasjelltas me vetëbesim edhe pse u mungon vetë-efikasiteti për të arritur një detyrë të caktuar (p.sh. të shkruajë një roman). Megjithatë, këto dy lloje të vetëbesimit janë të ndërlidhura me njëra-tjetrën dhe për këtë arsye mund të ngatërrohen lehtësisht.^[4]