Tasmania
Tasmania është një shtet ishullor në Australi që ndodhet 199 km nga bregu juglindor i ishullit kryesor të Australisë, nga i cili është i ndarë nga Ngushtica e Bassit. Shteti i Tasmanisë përfshin ishullin e Tasmanisë dhe një mijë ishuj të tjerë të vegjël. Ishulli shtrihet 364 km nga veriu në jug dhe 306 km nga perëndimi në lindje. Sipërfaqja e tij është 68 401 km2. Shteti kishte 569,825 banorë [1] sipas vitit 2021. Kryeqyteti i shtetit dhe qyteti më i madh është Hobart, me rreth 40 përqind të popullsisë që jeton në zonën e Hobartit të Madh.[7]
Tasmania | |
---|---|
Nofka(t): Tassie The Apple Isle The Holiday Isle | |
Parimet: Ubertas et Fidelitas (Fertility and Faithfulness) | |
![]() Vendndodhja e Tasmanisë në Australi | |
Vendi | Stampa:Country data AUS Australia |
Kolonia e Kurorës si Toka e Van Diemen | 1825 |
Qeveria përgjegjëse si Kolonia e Tasmanisë | 1856 |
Federata | 1 janar 1901 |
Akti i Australisë | 3 mars 1986 |
Kryeqyteti dhe qyteti më i madh | Hobart |
Administrata | 29 zona të qeverisjes vendore |
Qeveria | |
• Lloji | Monarkia kushtetuese, demokraci parlamentare |
• Trupi | Qeveria e Tasmanisë |
• Guvernator | Barbara Baker |
• Kryeministri | Jeremy Rockliff (Liberal) |
Legjislatura
| Parlamenti i Tasmanisë Këshilli Legjislativ (15 vende) Dhoma e Asamblesë (25 vende) |
Gjyqësori |
|
Përfaqësimi federal | Parlamenti i Australisë
|
Sipërfaqja | |
• Gjithsej | 90.758 km2 (35.042 sq mi) |
• Sipërfaqe tokësore | 68.401 km2 (26.410 sq mi) |
• Sipërfaqe ujore | 22.357 km2 (8.632 sq mi) |
Sipërfaqja vendi | 7-të |
Lartësia më e lartë (Mali Ossa) | 1.617 m (5.305 ft) |
Popullsia (Dhjetor 2021)[1] | |
• Gjithsej | 569.827 |
• Vendi | 6-të |
• Dendësia | 8,3/km2 (210/sq mi) |
• Dendësia vendi | 4-të |
Emri i banorëve | Tasmanian Taswegian (bisedore);[2] Vandemonian (qesharake)[3] |
Zona kohore | UTC+10:00 (AEST) |
• Verës (DST) | UTC+11:00 (AEDT) |
Kodi postar | TAS |
Kodi ISO 3166 | AU-TAS |
GSP year | 2019–20 |
GSP ($A million) | ![]() |
GSP per capita | ![]() |
IZHNJ (2019) | ![]() |
Gini (2016) | ![]() |
Faqja zyrtare | www |
Ishulli besohet se ishte e okupuar nga indigjenët për 30,000 vite para kolonizimit britanik.[8] Mendohet se Tasmanianët aborigjenë u ndanë nga grupet e territorit aborigjenë rreth 10,000 vjet më parë kur deti u ngrit për të formuar ngushticën e Basit.[9] Ishulli u vendos përgjithmonë nga evropianët më 1803 si një vendbanim penal i Perandorisë Britanike për të parandaluar pretendimet për tokën nga Perandoria e Parë Franceze gjatë Luftërave Napoleonike. Popullsia aborigjene vlerësohet të ketë qenë midis 3,000 dhe 7,000 në kohën e kolonizimit, por pothuajse u fshi brenda 30 vjetësh nga një kombinim i konfliktit të dhunshëm guerilas me kolonët e njohur si "Lufta e Zezë", konflikti intertribal, dhe nga fundi i vitit 1820, përhapja e sëmundjeve infektive ndaj të cilave ata nuk kishin imunitet. Konflikti, i cili arriti kulmin në mes vitit 1825 dhe 1831, dhe çoi në më shumë se tre vjet të luftës, kushtoi jetën e pothuajse 1100 aborigjenëve dhe kolonëve.
Ishulli fillimisht ishte pjesë e Kolonisë së Uellsit të Ri Jugor, por u bë një koloni më vete nën emrin Toka e Van Diemen (e quajtur sipas Anthony van Diemen) në vitin 1825.[10] Përafërsisht 80,000 të dënuar u dërguan në Tokën e Van Diemenit përpara se kjo praktikë, e njohur si transporti, të pushonte më 1853.[11] Në vitin 1855 u miratua Kushtetuta aktuale e Tasmanisë dhe vitin e ardhshëm kolonia ndryshoi zyrtarisht emrin e saj në Tasmania. Në vitin 1901 u bë shtet i Australisë përmes procesit të federatës së Australisë.
Sot, Tasmania ka ekonominë e dytë më të vogël të shteteve dhe territoreve australiane, e cila është formuar ndjeshëm nga turizmi, bujqësia dhe akuakultura, arsimi dhe kujdesi shëndetësor. Tasmania është një eksportues i rëndësishëm bujqësor, si dhe një destinacion i rëndësishëm për eko-turizmin. Rreth 42% e sipërfaqes së saj të tokës, duke përfshirë parqet kombëtare dhe vendet e trashëgimisë botërore (21%) është e mbrojtur në një formë rezerve. Partia e parë politike mjedisore në botë u themelua në Tasmani.