Kryengritjet e Stonewall-it

Trazirat e Stonewall-it (të njohura gjithashtu si kryengritja e Stonewall-it, rebelimi i Stonewall-it, ose thjesht Stonewall) ishin një seri protestash spontane nga anëtarët e komunitetit gay në përgjigje të një bastisjeje të policisë që filloi në orët e hershme të mëngjesit të 28 qershorit më 1969, në Stonewall Inn në lagjen Greenwich Village të Lower Manhattan në New York City . Mbrojtësit e Stonewall-it, anëtarët e komunitetit LGBT të zonës dhe njerëzit e rrugëve të lagjes u kundërpërgjigjën kur policia u bë e dhunshme. Trazirat konsiderohen gjerësisht si ngjarja e parë në luftën e shekullit të njëzetë për të drejtat LGBT në Shtetet e Bashkuara. ^{[1] [2] [3]}

Siç ishte e zakonshme për baret amerikane të homoseksualëve në atë kohë, Stonewall Inn ishte në pronësi të mafias. ^{[4] [5] [6]} Ndërsa bastisjet e policisë në baret e homoseksualëve ishin rutinë në vitet 1960, oficerët humbën shpejt kontrollin e situatës në Stonewall Inn më 28 qershor 28 1969. Tensionet midis policisë së qytetit të Nju Jorkut dhe banorëve homoseksualë të Greenwich Village shpërthyen në protesta të tjera mbrëmjen e ardhshme dhe përsëri disa netë më vonë. Brenda disa javësh, banorët e fshatit u organizuan në grupe aktiviste që kërkonin të drejtën për të jetuar hapur në lidhje me orientimin e tyre seksual dhe pa frikë se do të arrestoheshin. Organizatat e reja aktiviste u përqendruan në taktika konfrontuese dhe brenda disa muajsh u krijuan tre gazeta për të promovuar të drejtat për meshkujt dhe lezbiket homoseksuale.

Një vit pas kryengritjes, për të shënuar përvjetorin më 28 qershor 1970, u zhvilluan marshimet e para të krenarisë së homoseksualëve në Çikago, Los Anxhelos, Nju Jork dhe San Francisko. ^[7] Brenda pak vitesh, u themeluan organizata të ndryshme për të drejtat e homoseksualëve në të gjithë SHBA dhe më tej. Sot, paradat e krenarisë të LGBT mbahen çdo vit në qershor për nder të trazirave të Stonewall.

Monumenti Kombëtar i Stonewall-it u krijua në vend e ngjarjes në vitin 2016. ^[8] Rreth 5 miliona pjesëmarrës përkujtuan 50 vjetorin e kryengritjes së Stonewall-it, ^[9] dhe më 6 qershor  2019, Komisioneri i Policisë së qytetit të Nju Jorkut, James P. O'Neill kërkoi një falje formale për veprimet e policëve më 1969 në Stonewall. ^{[10] [11]}